Kamienica przy ulicy Moniuszki 5 w Katowicach
Kamienica przy ulicy Stanisława Moniuszki 5 w Katowicach – zabytkowa kamienica mieszkalno-handlowa, położona przy ulicy S. Moniuszki 5 w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. Zaprojektowana przez budowniczego A. Zimermana w stylu modernistycznym z elementami secesyjnymi, o ozdobnej fasadzie, m.in. z panneau pomiędzy oknami i motywem roślinnym ciągnącym się nad parterem. Kamienica, oddana do użytku w 1905 roku, od 13 sierpnia 2004 roku jest wpisana do rejestru zabytków.
 nr rej. A/120/04 z dnia 13 sierpnia 2004 roku
| |
 Kamienica od frontu (2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Ul. S. Moniuszki 4, |
| Typ budynku |
kamienica mieszkalno-handlowa |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
A. Zimerman |
| Kondygnacje |
4+1+1 |
| Ukończenie budowy |
1905 |
| Pierwszy właściciel |
E. Goldstein i E. Freudenthal |
| Obecny właściciel |
Śląskie Kamienice |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°15′37,9″N 19°01′24,9″E/50,260528 19,023583
| |
Historia
edytuj
Kamienica została wzniesiona w 1905 roku[1] według projektu budowniczego A. Zimermana[2]. Została ona wybudowana przy ówczesnej Markgrafenstraße dla dwóch kupców: E. Goldsteina i E. Freudenthala. W latach 1907–1908 wybudowano kanalizację z odpływem bezpośrednim do Rawy, w 1908 roku zaś z uwagi na cofnięcie wiosną tego samego roku ścieków wraz z wodą z Rawy powstała studnia zbiorcza. W 1911 roku dobudowano balkony na drugiej kondygnacji w ścianach wewnętrznych zachodniej i wschodniej oficyny. W 1932 roku powstało przyłącze kanalizacyjne z kamienicy do sieci ciągnącej się wzdłuż ulicy S. Moniuszki, w ten sposób eliminując możliwość przedostawania się wody z Rawy[1].
W 1925 roku zarządcą kamienicy była Genowefa Niedzielowa, od 1928 roku zaś pojawia się Herman Beitner jako zarządca obiektu i Abraham Ingster jako jego właściciel[1]. Według księgi adresowej wydanej w 1935 roku pozostawał on właścicielem tejże kamienicy. W tym czasie zamieszkiwały ją osoby różnych profesji, w tym: urzędnicy, właściciel drogerii, dyrektor, kolejarze, robotnicy i inni[3].
Po II wojnie światowej, jeszcze w 1952 roku pojawia się w dokumentach rodzina Ingsterów jako właściciele działki wraz ze znajdującą się na niej kamienicą przy ulicy S. Moniuszki 5. W tym samym roku przekazano w ramach darowizny na rzecz miasta Katowice działki położone w pasie drogowym ulicy. Dwa lata później, w 1954 roku kamienica ta jest już własnością komunalną. W tym samym roku powstała nielegalna szopa, która istniała do lat 80. XX wieku[1]. W 1976 roku adaptowano część strychu. Lokale handlowo-usługowe na parterze powstały natomiast prawdopodobnie w latach 60.–70. XX wieku i zostały przebudowane w latach 90. XX wieku[1].
W 2002 roku kamienica była własnością prywatną mieszkańców budynku[1]. 13 sierpnia 2004 roku zespół kamienicy wraz z oficynami wpisano do rejestru zabytków województwa śląskiego[4]. W listopadzie 2016 roku kamienicę zakupiła spółka Śląskie Kamienice, a jej zakup był zdeterminowany pomyślną inwestycją tej samej firmy w położoną w pobliżu kamienicę przy ulicy S. Moniuszki 10 i 12[5].
W sierpniu 2022 roku w systemie REGON były aktywne 4 podmioty gospodarcze z siedzibą przy ulicy S. Moniuszki 5[6]. W tym czasie działało tutaj także m.in. bistro[7] oraz Okręgowe Biuro Turystyki Polskiego Związku Motorowego[8].
Charakterystyka
edytuj
Zabytkowa kamienica mieszkalno-handlowa położona jest przy ulicy S. Moniuszki 5 w katowickiej dzielnicy Śródmieście[9]. Stoi ona w zwartej pierzei ulicy, po jej południowej stronie[9]. Od południowej zaś strony sąsiaduje ona z otwartym kanałem Rawy[5]
Wybudowana jest w stylu modernistycznym z elementami secesji[9] (bądź eklektycznym z elementami secesyjnymi[1]). Kamienica wraz z oficynami zbudowana jest na planie prostokąta, a oficyny zamykają dziedziniec wewnętrzny kamienicy z czterech stron. Kamienica kryta jest dachem mansardowym od strony ulicy z niewielkim spadkiem w stronę dziedzińca, kryta na mansardzie dachówką, na pozostałych połaciach zaś papą. Kamienica ma cztery kondygnacje, częściowo zaadaptowane poddasze i podpiwniczenie[1]. Łączna powierzchnia zabudowy kamienicy i jej oficyn wynosi 645 m²[9], całkowita zaś powierzchnia wynosi 3176,59 m²[5].
Tynkowana fasada kamienicy jest dziesięcioosiowa ze znajdującym się w środkowej osi wykuszem podpartym łukiem odcinkowym na wspornikach. Ma ono secesyjne zdobienia i okna na każdej kondygnacji, a każde z nich jest inaczej zamknięte w nadprożu. Do wykusza po obydwu jego stronach przylegają balkony na trzech kondygnacjach z kutymi balustradami. Parter kamienicy jest boniowany, a nad nim znajduje się gzyms i fryz z motywem roślinnym w formie gałązek sosny z szyszkami. Okna drugiej i trzeciej kondygnacji są czterokwaterowe, prostokątne i objęte opaskami. Pomiędzy oknami drugiej i trzeciej kondygnacji wbudowane jest secesyjne panneau. Fasada zwieńczona jest gzymsem podokapowym pobudowanym pseudofryzem przechodzącym po nadprożach okiennych na czwartej kondygnacji. Na poziomie poddasza znajdują się cztery okna z lukarnami – po dwa po obydwu stronach wykusza[1].
Nietynkowane elewacje w dziedzińcu są ubogie w detal architektoniczny. Na elewacji zachodniej znajduje się pięcioboczny ryzalit przy klatce schodowej. Oficyna południowa ma okna od strony Rawy, nie ma ich zaś od strony dziedzińca[1].
Kamienica we wnętrzu podzielona jest na cztery niezależne od siebie komunikacyjne zespoły mieszkaniowe. Główna kamienica ma bramę wjazdową i wchodzącą w nią klatkę schodową[1]. Budynek wyposażony jest w instalację wodno-kanalizacyjną, elektryczną, ogrzewanie gazowe (pierwotnie piecowe) i sieć telekomunikacyjną[1].
Kamienica wraz z oficynami jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem A/120/04[4] – ochroną objęta jest kamienica w obrysie murów zewnętrznych oraz trzy oficyny usytuowane w granicach działki od strony wschodniej, zachodniej i południowej[2]. Budynek wpisany jest także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Narodowy Instytut Dziedzictwa: Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego. Katowice ul. Moniuszki 5. zabytek.pl, 2002-10-28. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ a b Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik, 1935, s. 101-102 (pol.).
- ↑ a b Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ a b c Dokument informacyjny. Śląskie Kamienice S.A., slaskiekamienice.pl, Katowice, 23 czerwca 2018, s. 10, 26 [dostęp 2022-08-22] (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ Tripadvisor: Bistro jak w Domku. tripadvisor.com. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ Polski Związek Motorowy: Katowice. Okręgowe Biuro Turystyki. pzm.pl. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ a b c d Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Gminna ewidencja zabytków. Wyszukiwanie Zabytku Nieruchomego. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).