KNM B-4
KNM B-4 – norweski okręt podwodny z okresu dwudziestolecia międzywojennego, jedna z sześciu zbudowanych jednostek typu B. Zwodowany 19 grudnia 1923 roku w krajowej stoczni Karljohansvern w Horten, został przyjęty do służby w marynarce norweskiej 2 maja 1927 roku. Podczas kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku jednostka została zdobyta przez Niemców, po czym zezłomowana.
 B-4 w porcie Tønsberg | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt |
EB 406B (EB 64B) |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Wodowanie |
19 grudnia 1923 |
 Norweska KMW
| |
| Wejście do służby |
2 maja 1927 |
| Los okrętu | |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
51 metra |
| Szerokość |
5,33 m |
| Zanurzenie |
3,5 m |
| Zanurzenie testowe |
60 m |
| Rodzaj kadłuba |
jednokadłubowy |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 700 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 2900 Mm przy 9 w. |
| Uzbrojenie | |
| 6 torped, 1 działo kal. 76 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
4 × 450 mm |
| Załoga |
23 |
Projekt i budowa
edytujPo wybuchu I wojny światowej i przejęciu przez Niemcy ostatniej jednostki typu A – A-5 Norwegowie rozpoczęli poszukiwania innych dostawców w celu pozyskania kolejnych okrętów[1]. Pod uwagę brano stocznie brytyjskie, włoskie i amerykańskie, z których zdecydowano się na położoną na terenie neutralnych w tym momencie Stanów Zjednoczonych stocznię Electric Boat, co miało dać gwarancję dostawy okrętów mimo toczących się działań wojennych[1]. Rząd Norwegii w 1915 roku zamówił więc sześć okrętów według projektu EB 406B (EB 64B), bardzo zbliżonego do koncepcji amerykańskich jednostek typu L, które miały powstać w krajowej stoczni w Horten z materiałów dostarczonych z USA[1][2]. Tocząca się na Atlantyku wojna podwodna spowodowała jednak zatrzymanie dostaw amerykańskich podzespołów i materiałów do Norwegii, a przez to budowa okrętów po położeniu stępek została przerwana[1]. W zamian stocznia usiłowała sprzedać Norwegom sześć nieodebranych przez Rosję z powodu wybuchu rewolucji okrętów typu H, jednak zostały one przejęte przez US Navy[1]. W rezultacie okręty zostały ukończone długo po wojnie, wchodząc do służby w latach 1923–1930[1][3].
KNM[a] B-4 został zbudowany w stoczni Karljohansvern w Horten[2][4]. Okręt został zwodowany 19 grudnia 1923 roku[3][4][b].
Dane taktyczno-techniczne
edytujB-4 był okrętem podwodnym konstrukcji jednokadłubowej o długości całkowitej 51 metrów, szerokości 5,33 metra i zanurzeniu 3,5 metra[3][4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 420 ton, a w zanurzeniu 545 ton[4][5][c]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 900 KM, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym o łącznej mocy 700 KM (zarówno silniki Diesla, jak i elektryczne wyprodukowano w Horten)[4][5][d]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 10,5 węzła w zanurzeniu[3][6][e]. Zasięg wynosił 2900 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym i 150 Mm przy prędkości 3 węzłów w zanurzeniu[3][f]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 60 metrów[3].
Okręt wyposażony był w cztery dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm z łącznym zapasem sześciu torped[3][4][g]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pokładowe działo przeciwlotnicze Bofors kal. 76 mm L/28[2][3].
Załoga okrętu składała się z 23 oficerów, podoficerów i marynarzy[4][5][h].
Służba
edytujPo ukończeniu, 2 maja 1927 roku KNM B-4 został przyjęty do służby w marynarce wojennej[3][7]. Okręt wraz z bliźniaczymi jednostkami B-1, B-2, B-3, B-5 i B-6 operował na Morzu Północnym[8]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręt był już przestarzały[3]. W momencie ataku Niemiec na Norwegię w kwietniu 1940 roku okręt wraz z jednostkami A-2, A-3 i A-4 wchodził w skład 1. dywizjonu okrętów podwodnych z bazą w Horten; okręt znajdował się w remoncie[9]. W wyniku desantu sił niemieckich B-4 został zdobyty w bazie Horten 10 kwietnia 1940 roku[4][7]. Jednostka została później zezłomowana[3][6].
Uwagi
edytuj- ↑ KNM – Kongelige Norske Marine – Norweski Okręt Jego Królewskiej Mości.
- ↑ Helgason ↓ podaje, że wodowanie odbyło się 29 grudnia 1923 roku.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że wyporność wynosiła 450/548 ton.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1200 KM, a silników elektrycznych 800 KM.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380 podają, że prędkość na powierzchni wynosiła 14 węzłów, a pod wodą 11 węzłów.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że zasięg na powierzchni wynosił 3300 Mm przy prędkości 11 węzłów, a pod wodą 150 Mm przy prędkości 5 węzłów.
- ↑ Parkes 1933 ↓, s. 384 i Preston 1989 ↓, s. 216 podają, że okręt był wyposażony w dwie dziobowe i dwie rufowe wyrzutnie torped.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że liczebność załogi wynosiła 28 osób.
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Norman Friedman: U.S. submarines through 1945: an illustrated design history. Annapolis: U.S. Naval Institute, 1995. ISBN 1-55750-263-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: B1 submarines (1923-1930). Navypedia. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: HNoMS B-4. uboat.net. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL1940 (Part 2 of 4) Monday 8th - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
- Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).