KNM B-1
KNM B-1 – norweski okręt podwodny z okresu dwudziestolecia międzywojennego, pierwsza z sześciu zbudowanych jednostek typu B. Zwodowany 1 sierpnia 1922 roku w krajowej stoczni Karljohansvern w Horten, został przyjęty do służby w marynarce norweskiej 1 lutego 1923 roku. Po inwazji Niemiec na Norwegię w kwietniu 1940 roku jednostce udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, gdzie służyła jako okręt szkolny do kwietnia 1944 roku. W 1946 roku okręt sprzedano w celu złomowania.
 Bliźniaczy okręt podwodny B-4 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt |
EB 406B (EB 64B) |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1915 |
| Wodowanie |
1 sierpnia 1922 |
 Norweska KMW
| |
| Wejście do służby |
1 lutego 1923 |
| Wycofanie ze służby |
24 kwietnia 1944 |
| Los okrętu |
sprzedany na złom w 1946 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
51 metra |
| Szerokość |
5,33 m |
| Zanurzenie |
3,5 m |
| Zanurzenie testowe |
60 m |
| Rodzaj kadłuba |
jednokadłubowy |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 700 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 2900 Mm przy 9 w. |
| Uzbrojenie | |
| 6 torped, 1 działo kal. 76 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
4 × 450 mm |
| Załoga |
23 |
Projekt i budowa
edytujPo wybuchu I wojny światowej i przejęciu przez Niemcy ostatniej jednostki typu A – A-5 Norwegowie rozpoczęli poszukiwania innych dostawców w celu pozyskania kolejnych okrętów[1]. Pod uwagę brano stocznie brytyjskie, włoskie i amerykańskie, z których zdecydowano się na położoną na terenie neutralnych w tym momencie Stanów Zjednoczonych stocznię Electric Boat, co miało dać gwarancję dostawy okrętów mimo toczących się działań wojennych[1]. Rząd Norwegii w 1915 roku zamówił więc sześć okrętów według projektu EB 406B (EB 64B), bardzo zbliżonego do koncepcji amerykańskich jednostek typu L, które miały powstać w krajowej stoczni w Horten z materiałów dostarczonych z USA[1][2]. Tocząca się na Atlantyku wojna podwodna spowodowała jednak zatrzymanie dostaw amerykańskich podzespołów i materiałów do Norwegii, a przez to budowa okrętów po położeniu stępek została przerwana[1]. W zamian stocznia usiłowała sprzedać Norwegom sześć nieodebranych przez Rosję z powodu wybuchu rewolucji okrętów typu H, jednak zostały one przejęte przez US Navy[1]. W rezultacie okręty zostały ukończone długo po wojnie, wchodząc do służby w latach 1923–1930[1][3].
KNM[a] B-1 został zbudowany w stoczni Karljohansvern w Horten[2][4]. Stępkę okrętu położono w 1915 roku, a zwodowany został 1 sierpnia 1922 roku[3][4].
Dane taktyczno-techniczne
edytujB-1 był okrętem podwodnym konstrukcji jednokadłubowej o długości całkowitej 51 metrów, szerokości 5,33 metra i zanurzeniu 3,5 metra[3][4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 420 ton, a w zanurzeniu 545 ton[4][5][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 900 KM, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym o łącznej mocy 700 KM (zarówno silniki Diesla, jak i elektryczne wyprodukowano w Horten)[4][5][c]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 10,5 węzła w zanurzeniu[3][6][d]. Zasięg wynosił 2900 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym i 150 Mm przy prędkości 3 węzłów w zanurzeniu[3][e]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 60 metrów[3].
Okręt wyposażony był w cztery dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm z łącznym zapasem sześciu torped[3][4][f]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pokładowe działo przeciwlotnicze Bofors kal. 76 mm L/28[2][3].
Załoga okrętu składała się z 23 oficerów, podoficerów i marynarzy[4][5][g].
Służba
edytujPo ukończeniu, 1 lutego 1923 roku KNM B-1 został przyjęty do służby w marynarce wojennej[3][7]. Okręt wraz z bliźniaczymi jednostkami B-2, B-3, B-4, B-5 i B-6 operował na Morzu Północnym[8]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręt był już przestarzały[3]. 17 października 1939 roku dowództwo B-1 objął kpt. mar. Christian Fredrik Thestrup Melsom[7][h]. W momencie ataku Niemiec na Norwegię w kwietniu 1940 roku okręt należał do 3. dywizjonu okrętów podwodnych i stacjonował w porcie Liland koło Narwiku[9]. W drugiej połowie maja B-1 wraz z B-3 i brytyjskim okrętem podwodnym HMS „Truant” operował w okolicach Harstad, a następnie nieopodal Tromsø[10]. 7 czerwca okręt opuścił Tromsø w konwoju, w skład którego wchodziły: brytyjski krążownik ciężki HMS „Devonshire” (z królem Haakonem VII wraz z rodziną na pokładzie), norweskie okręty patrolowe „Fridtjof Nansen” i „Nordkapp” oraz sześć uzbrojonych statków, osłanianych przez niszczyciele HMS „Veteran” i HMS „Kelvin” oraz dwa trawlery[11]. Jednostki bez przeszkód przybyły do Rosyth 18 czerwca 1940 roku[11].
B-1 służył następnie w 7. Flotylli Okrętów Podwodnych jako jednostka szkolna dla sił ZOP do 24 kwietnia 1944 roku, kiedy zakończył służbę[4][8][i]. W 1946 roku jednostka została sprzedana na złom[3][4].
Uwagi
edytuj- ↑ KNM – Kongelige Norske Marine – Norweski Okręt Jego Królewskiej Mości.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że wyporność wynosiła 450/548 ton.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1200 KM, a silników elektrycznych 800 KM.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380 podają, że prędkość na powierzchni wynosiła 14 węzłów, a pod wodą 11 węzłów.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że zasięg na powierzchni wynosił 3300 Mm przy prędkości 11 węzłów, a pod wodą 150 Mm przy prędkości 5 węzłów.
- ↑ Parkes 1933 ↓, s. 384 i Preston 1989 ↓, s. 216 podają, że okręt był wyposażony w dwie dziobowe i dwie rufowe wyrzutnie torped.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że liczebność załogi wynosiła 28 osób.
- ↑ Sprawował je do 17 listopada 1940 roku[7].
- ↑ Gogin 2014 ↓ podaje, że okręt zakończył służbę w lipcu 1944 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Friedman 1995 ↓, s. 72.
- ↑ a b c Fontenoy 2007 ↓, s. 166.
- ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2014 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380.
- ↑ a b c Parkes 1933 ↓, s. 384.
- ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 607.
- ↑ a b c Helgason ↓.
- ↑ a b Fontenoy 2007 ↓, s. 167.
- ↑ Kindell 1940A ↓.
- ↑ Kindell 1940B ↓.
- ↑ a b Kindell 1940C ↓.
Bibliografia
edytuj- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Norman Friedman: U.S. submarines through 1945: an illustrated design history. Annapolis: U.S. Naval Institute, 1995. ISBN 1-55750-263-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: B1 submarines (1923-1930). Navypedia. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: HNoMS B-1. uboat.net. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL1940 (Part 2 of 4) Monday 8th - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, MAY 1940 (Part 3 of 4) Wednesday 15th – Tuesday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 1 of 4) Saturday 1st – Friday 7th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
- Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).