K-159

K-159 – okręt podwodny o napędzie atomowym projektu 627A Marynarki Wojennej ZSRR.

K-159

Klasa	okręt podwodny
Projekt	627A
Historia
Marynarka Wojenna ZSRR
Wejście do służby	1963 r.
Wycofanie ze służby	1989 r.
Zatonął	30 sierpnia 2003 r.
Los okrętu	zatonął podczas holowania
Dane taktyczno-techniczne
Napęd
reaktory atomowe

Historia

Okręt wszedł do służby w 1963 roku jako jedna z 13 jednostek pierwszego typu radzieckich atomowych okrętów podwodnych projektu 627A przeznaczonych do zwalczania celów nawodnych, w tym dużych zgrupowań lotniskowców oraz konwojów morskich. Okręt rozwijał 15 węzłów na powierzchni i 30 węzłów pod wodą. Jego uzbrojenie stanowiły 24 torpedy. Liczył 110-osobową załogę.

Okręty projektu 627A miały dużą awaryjność i wysoki poziom szumów, przez co były łatwo wykrywalne dla wroga. W 1965 roku doszło do wycieku radioaktywnej pary z instalacji chłodzenia reaktora i przedział napędowy uległ skażeniu. Po naprawie K-159 wrócił do służby i był używany do maja 1989 roku. Jeszcze w latach 80. okręt na powierzchni nabierał wody, ale w zanurzeniu zachowywał stateczność. Po wycofaniu odstawiono go w Ostrownoj koło Murmańska, ale nie usunięto paliwa jądrowego z reaktorów.

Wrak korodował do 2003 roku, kiedy pięć krajów nadbałtyckich przekazało rosyjskiej marynarce 200 mln dol. na utylizację okrętów atomowych – w K-159 paliwo jądrowe i torpedy były już usunięte, ale pozostały części reaktora. K-159 miał być trzynastą z kolei jednostką poddaną złomowaniu. 28 sierpnia 2003 roku utrzymywany na wodzie przez cztery pontony i ciągnięty przez specjalny holownik, K-159 wyszedł w morze z 10 osobami załogi. Z powodu sztormu, w czasie holowania do zakładów utylizacyjnych w Polarnym od K-159 odczepił się ponton utrzymujący go na wodzie i 30 sierpnia 2003 roku okręt zatonął w ciągu kilku minut, trzy mile morskie od wyspy Kildin, osiadając na głębokości 238 m. Trzem marynarzom udało się wydostać na powierzchnię, ale uratował się tylko jeden.

W śledztwie ujawniono szereg zaniedbań – pontony były nieszczelne, bo pochodziły z lat 40., a robotnicy zamocowali je do przerdzewiałych części okrętu, okręt nabrał wody i nie nadawał się do holowania – w szczególności z ludźmi na pokładzie. Początkowo Rosjanie chcieli wydobyć wrak i powrócili do tego pomysłu w 2012 roku oraz 2017 roku, gdy obiecali realizację tego zadania w ciągu 5 lat.