Wikipedia

Juszkowy Gród

wieś w województwie podlaskim

Juszkowy Gród – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Michałowo[8][7].

Juszkowy Gród
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

białostocki

Gmina

Michałowo

Sołectwo

Juszkowy Gród[2][3]

Wysokość

147 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

124[4][5]

Strefa numeracyjna

85

Kod pocztowy

16-050[6]

Tablice rejestracyjne

BIA

SIMC

0034329[7]

Położenie na mapie gminy Michałowo
Mapa konturowa gminy Michałowo, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Juszkowy Gród”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Juszkowy Gród”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Juszkowy Gród”
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Juszkowy Gród”
Ziemia52°58′28″N 23°42′37″E/52,974444 23,710278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieś jest siedzibą sołectwa Juszkowy Gród w skład którego wchodzą: Juszkowy Gród, Barszczewo i Julianka[9].

Historia

edytuj
 
Wjazd do wsi
 
Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy

Wieś królewska położona była w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym jałowskim w powiecie wołkowyskim województwa nowogródzkiego[10]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Juszkowy Gród. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Przez wieś przebiegają drogi wojewódzkie nr 686 i 687.

Juszkowy Gród jest siedzibą parafii prawosławnej pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. We wsi znajduje się cmentarz prawosławny założony w 1909[11].

Natomiast wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Opatrzności Bożej w Michałowie.

Miejsce urodzenia poety Aleksandra Kazberuka.



Nazwa miejscowości

edytuj

Nazwa miejscowości pochodzi od białoruskiego Juszka (zdrobnienia cerkiewnego imienia Eufimij, Eufemiusz, pochodzącego od greckiego εὐ- „dobry” i φήμη „wróżba”, ewentualnie od przekształconego Jurczuk [syn Jurki, czyli Jerzego]<Juszczuk<Juszko[12]) oraz od biał. hrud - ‘miejsce podwyższone i suche wśród łąk błotnistych lub błot, wzgórek'. Historyczne zapisy: Juszkowy Hrud 1784 r., Juszkiewicz Hrud 1623 r., w miejscowej wymowie: Juszkaŭ Hrud[13]. Starania o powrót historycznej i żywej nazwy Juszkowy Hrud próbowano w 1995 r. zdyskredytować w białostockiej prasie hasłami typu: [nazwa] "Prawidłowa znaczy białoruska?"[14]. Ogłoszono, że NSA uznał skargę [ws. nazewnictwa] za nieuzasadnioną (a powinno być: "niedopuszczalną", tj. niepodlegającą rozpatrywaniu przez NSA jako akt normatywny)[15]. Nie dziwi, że w takiej atmosferze weryfikacja nazewnictwa miejscowości Białostocczyzny w 1995r. była nieudana, lecz starania o powrót nazwy Juszkowy Hrud z udziałem mieszkańców ponowiono już w roku 1998. Wówczas MSWiA oświadczyło , że nie uzna przedstawionego pisemnego poparcia większości gospodarzy na rzecz powrotu nazwy historycznej, gdyż podpisów nie zebrały władze gminy, wobec czego obiektywna prawidłowość postulowanej nazwy Juszkowy Hrud staje się przesłanką jedyną i w konsekwencji niewystarczającą[16]. Zaraz po tym sprawa nazwy miała się stać tematem reportażu Jerzego Kaliny Gród na hrudzie, kręconego w lutym 1998 r. na zlecenie TVP Białystok. Kolejna weryfikacja, w 2009 r.[17], również zakończyła się niepowodzeniem, choć na posiedzeniu rady gminy w tej sprawie nikt nie wypowiadał się przeciw żywej nazwie historycznej: Radna Irena Kuryło zwróciła uwagę na to, że polonizując te nazwy, ktoś zmienił ich znaczenie. Dla przykładu podała znaczenie nazw miejscowości. Gród – osada, Hrud (hrudok) – tj. podwyższenie wśród bagien, miejsce doskonałe na osadnictwo. Hoźna – Bóg raczy wiedzieć, Hwozna (nie żadna Hwoźna) – ten wyraz stracił już dawno swoje znaczenie, ale ludzie nadając nazwę tej miejscowości wiedzieli co czynią, ponieważ ,,zahwaździć” tzn. utwardzić, umocnić, bądź zapędzić w kozi róg, przyprzeć w miejsce bez wyjścia. Miejscowość ta leży w rogu między dwiema rzekami, wokoło są bagna. Dodała również, że [...] mamy piękne nazwy historyczne – Bieńdziuga, powinno być też Biendziuha. Etymologia tej nazwy znaczy port rzeczny[...] Zauważyła, że niekonsekwencja jest ogromna. Zaproponowała, aby wrócić do znaczenia historycznego, bo nazwa to jest logo miejscowości, przechowalnik historii[18]. Widać w tym zaczątki namysłu nad tym, jak twórczo przetworzyć istniejące i utracone dziedzictwo, dążąc ku wzmocnieniu lokalnej tożsamości [...] m.in. poprzez badanie i popularyzację elementów identyfikacji symbolicznej miasteczek: nazwy i jej wyjaśnienia oraz [...] wprowadzanie zgodnie z ustawą o mniejszościach narodowych dwujęzycznych tablic z nazwami miejscowości - w naszym regionie polskich i białoruskich[19]. Obecnie zmiana nazwy miejscowości nie wymaga wymiany żadnych dokumentów, jednak w 2009 r. było inaczej, co mogło zniechęcać mieszkańców, skłaniając ich ku opinii, że gmina chce po prostu przy takiej okazji zarobić. – Dowody zmieniać i inne papiery, to przecież kosztuje[20]. To tłumaczyłoby rozdźwięk pomiędzy przebiegiem obrad rady gminy w tej sprawie w 2009 r. a dotychczasowym brakiem pozytywnego dla nazwy historycznej rozstrzygnięcia w sytuacji, gdy obecna nazwa Gród jest niezgodna z ogólnymi zasadami przyjętymi przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Zasadą przyjętą przez KNMiOF jest niepolonizowanie form nazewniczych zgodnych z systemem językowym mniejszości, np. oficjalnie zatwierdzoną nazwą jest Hrud [w woj. lubelskim], a nie spolonizowana nazwa Grąd[21].



Zabytki

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 47786
  2. ↑ Uchwała nr VI/25/90 Rady Gminy w Michałowie z dnia 28 grudnia 1990 r. w sprawie podziału Gminy Michałowo na sołectwa, 28 grudnia 1990.
  3. ↑ Uchwała nr VII/66/07 Rady Gminy Michałowo z dnia 18 kwietnia 2007 r. w sprawie połączenia sołectw. „Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego”. Nr 120, poz. 1094, s. 10729, 2007-05-24. Wojewoda Podlaski. [dostęp 2014-11-02]. 
  4. ↑ Wieś Juszkowy Gród w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  5. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  6. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2014, s. 409 [zarchiwizowane 2014-10-31].
  7. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 759, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-11-02]. 
  8. ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
  9. ↑ Strona gminy, sołtysi
  10. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 97.
  11. ↑ Andrzej Michałowski, Alicja Sulimierska, Elżbieta Baniukiewicz: Studia i Materiały. Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo Białostockie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu. Narodowa Instytucja Kultury, 1996, s. 36.
  12. ↑ Marcin Kojder, Nazwiska patronimiczne z formantem -uk w inskrypcjach nagrobnych na wybranych cmentarzach na południowym Podlasiu, Studia Białorutenistyczne 9/2015, str. 285, 287, 290 https://reshistorica.journals.umcs.pl/sb/article/viewFile/815/1845
  13. ↑ Michał Kondratiuk, ELEMENTY BIAŁORUSKIE I UKRAIŃSKIE W OJKONIMII POLSKO-WSCHODNIOSŁOWIAŃSKIEGO POGRANICZA, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 27/1993,https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_16348/c/120_Acta_Universitatis_Lodziensis._Folia_Linguistica_27._1993.pdf
  14. ↑ (mp), Prawidłowa znaczy białoruska?, Gazeta Współczesna, nr 123, 28.06.1995, str.1
  15. ↑ Z Grabarki na Hrabarkę, Kurier Poranny nr 129, 8.06.1995 r., str.1
  16. ↑ Jarosław Janowicz, Likwidacja oficjalnego nazewnictwa miejscowości Białostocczyzny pochodzenia białoruskiego przez administrację rządową w latach 1921-2004, dokumenty, komentarze, Scripta Manent 2004, str.74,190-191,197https://kamunikat.org/download.php?item=11994-1.pdf&pubref=11994
  17. ↑ Wykaz 62 nazw miejscowości Białostocczyzny uznanych w 2009 r. przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych za nieprawidłowe i wprowadzone z naruszeniem prawa, Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, 2009.
  18. ↑ Protokół Nr XXIX/2009 z posiedzenia Rady Miejskiej w Michałowie http://bip.ug.michalowo.wrotapodlasia.pl/protokol_s/prot_20090625_0bb2.html
  19. ↑ Michał Wróblewski, Idee dla miasteczek, Annus Albaruthenicus 2010, str. 121,126, Ahttps://kamunikat.org/download.php?item=13354-1.pdf&pubref=13354
  20. ↑ Jarosław Janowicz, Jak Kruhłe Krągłym się stało, Czasopis nr 7-8/2012, str. 43 https://pdf.kamunikat.org/download.php?item=21659-1.pdf
  21. ↑ Tomasz Lisowski, Pogranicza słowiańskie w opisach językoznawczych, Slavia Occidentalis, 2016, str. 211. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_14746_SO_2016_73_16/c/10002-9588.pdf
  22. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 8 [dostęp 2014-11-02].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Juszkowy_Gród&oldid=75082143”