Jurij Łarin (rewolucjonista)
Jurij Łarin, wł. Michaił Aleksandrowicz Łurje (ur. 17 czerwca 1882 w Symferopolu, zm. 14 stycznia 1932 w Moskwie) – rosyjski rewolucjonista pochodzenia żydowskiego, mienszewik, później bolszewik, jeden z głównych autorów polityki komunizmu wojennego.
Życiorys
edytujPochodził z rodziny mieszczańskiej[1]. Przez całe życie cierpiał na miopatię[2]. Po ukończeniu gimnazjum studiował prawo na Uniwersytecie Noworosyjskim, został jednak usunięty z uczelni. W wieku osiemnastu lat związał się z ruchem rewolucyjnym, w latach 1901-1902 stał na czele lokalnej organizacji Socjaldemokratycznej Partii Robotników Rosji w Odessie. W 1904 został skazany na ośmioletnią zsyłkę do Jakucji, zdołał jednak zbiec i wydostać się za granicę. Związał się z frakcją mienszewicką. Do Rosji wrócił w 1905; od 1907 do 1912 był sekretarzem Związku Robotników Przemysłu Naftowego. W 1913 ponownie skazany na zsyłkę, tym razem do guberni tobolskiej, otrzymał możliwość zamiany kary na wyjazd za granicę[1]. Pracował jako dziennikarz, pisząc ze Sztokholmu o wydarzeniach w Niemczech dla rosyjskiego liberalnego pisma Russkije wiedomosti[3].
Przybył do Rosji ponownie w 1917 i przyłączył się do międzydzielnicowców, po czym w sierpniu tego samego roku został bolszewikiem. Zasiadał w komitecie wykonawczym Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich w Piotrogrodzie, redagował pismo "Intiernacionał"[1]. Wśród bolszewików uważany był za znawcę niemieckiej gospodarki okresu I wojny światowej, co skłoniło Lenina do powierzenia mu zadania opracowania programu gospodarczego na potrzeby partii[4]. Łarin nie miał formalnego wykształcenia ekonomicznego, swoją wiedzę w tej dziedzinie czerpał z gazet i broszur lewicowych[3].
Pierwszy artykuł Łarina na ten temat zakładał syndykalizację produkcji rolnej, przemysłu, handlu i budownictwa oraz podporządkowanie krajowej produkcji centralnie opracowywanym planom, nie sugerował natomiast likwidacji prywatnej inicjatywy gospodarczej[4]. Z czasem poglądy Łarina zbliżyły się do koncepcji lewego skrzydła partii bolszewickiej, skupionego wokół Nikołaja Bucharina. W kwietniu 1918 sugerował już nacjonalizację banków, wszystkich gałęzi przemysłu, rezygnację z pieniądza, upaństwowienie rolnictwa, centralne planowanie[5].
Odegrał jedną z kluczowych ról w opracowywaniu i wdrażaniu polityki komunizmu wojennego. Chociaż nie wszedł do Najwyższej Rady Gospodarki Narodowej (WSNCh), która miała zarządzać całą gospodarką RFSRR, od jej powstania w grudniu 1917 do początku 1920 faktycznie nią kierował, ciesząc się zaufaniem Lenina[2]. Odegrał decydującą rolę w procesie nacjonalizacji przemysłu na mocy dekretu Rady Komisarzy Ludowych z 28 czerwca 1918[6]. Wpływy stracił w 1920, gdy Lenin uznał jego koncepcje ekonomiczne za nietrafne[2].
Od 1921 zasiadał w prezydium Komisji Planowania Gospodarczego, brał udział w tworzeniu sowchozów[1].
Zmarł w 1932 śmiercią naturalną wskutek postępów choroby[2]. Pochowany pod murem kremlowskim[1].
Jego pasierbica Anna była trzecią żoną Nikołaja Bucharina, prześladowaną w okresie wielkiego terroru, autorką wspomnień[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Ларин (Лурье) Михаил Александрович
- ↑ a b c d Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 545. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ a b Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 546. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ a b Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 534. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 536. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 547. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ Ларина Анна Михайловна (1914-1996)