Wikipedia

Julien Bryan

amerykański dokumentalista i fotografik

Julien Hequembourg Bryan[1] (ur. 23 maja 1899 w Titusville w stanie Pensylwania, zm. 20 października 1974 w Bronxville) – amerykański reżyser, dokumentalista i fotografik. Najbardziej znany jest z dokumentowania na taśmie filmowej życia w Polsce, Związku Radzieckim i III Rzeszy pomiędzy 1935 a 1939[2].

Julien Bryan
Ilustracja
Julien Bryan w Warszawie podczas filmowania Oblężenia
Prawdziwe imię i nazwisko

Julien Hequembourg Bryan

Data i miejsce urodzenia

23 maja 1899
Titusville

Data i miejsce śmierci

20 października 1974
Bronxville

Zawód

reżyser, dokumentalista, fotografik

Odznaczenia
Medal Virtus et Fraternitas
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Film Oblężenie Juliena Bryana

Życiorys

edytuj

Urodził się w 1899. Po skończeniu szkoły średniej zaciągnął się jako siedemnastolatek do armii; służył na froncie francusko-niemieckim I wojny światowej jako kierowca karetki[3]. W czasie pobytu na froncie pisał dziennik, wydany potem w formie książkowej. Po powrocie do USA jeździł po kraju i prowadził wykłady o wojnie oraz opowiadał o własnych przeżyciach, uzupełniając przekaz własnymi zdjęciami[3].

Wybrane zdjęcia Bryana z okresu I wojny światowej we Francji

edytuj

Pod wpływem tych działań postanowił kontynuować pracę dokumentalisty, fotografa i filmowca. W okresie dwudziestolecia zajmował się przygotowywaniem dokumentów o życiu ludzi w różnych częściach świata; skupiał się w nich na ukazywaniu codziennego życia i podobieństw do życia ludzi w USA[3].

Obrona Warszawy

edytuj

Do Warszawy dotarł 7 września 1939 z zamiarem dokumentowania życia miasta w okresie wojny. Od prezydenta Stefana Starzyńskiego otrzymał samochód, tłumacza i ochronę, by mógł bez przeszkód filmować miasto i pokazać światu dokument ukazujący niemieckie metody prowadzenia wojny totalnej i bombardowanie miasta przez Luftwaffe[3]. Jest uważany za jedynego zagranicznego dziennikarza będącego w tym czasie w Warszawie[4]. Przez Polskie Radio zaapelował wówczas do amerykańskiego prezydenta Franklina Roosevelta o pomoc dla warszawskich cywili, którzy znaleźli się na celu niemieckich bombowców[5].

Julien Bryan wykonał pierwsze w historii kolorowe fotografie II wojny światowej w Polsce za pomocą filmu Kodachrome dostępnego w USA od 1935. Większość polskich prac Juliena Bryana stanowią jednak fotografie czarno-białe oraz pomalowane fotografie czarno-białe. Bryan przedstawił na autentycznych kolorowych fotografiach między innymi polskich żołnierzy, uciekających cywilów, pierwsze zniszczenia wojenne, niemiecki samolot He-111 zestrzelony przez Wojsko Polskie na ul. Bartoszewicza, a także architekturę warszawskiego Starego Miasta z szybami okiennymi oklejonymi taśmą z papieru. 21 września 1939 roku wyjechał z płonącej Warszawy, zabierając ze sobą bogaty materiał dokumentujący życie ludności cywilnej i bestialstwo żołnierzy niemieckich.

Wybrane zdjęcia Bryana wykonane podczas Obrony Warszawy

edytuj
  •  
    Fotografia dziewczynki Kazimiery Kostewicz i jej zmarłej siostry w trakcie niemieckiego bombardowania we wrześniu 1939
  •  
    Fotografia Kodachrome Juliena Bryana przedstawiająca amerykańską ambasadę w Warszawie we wrześniu 1939
  •  
    Dziecko w ruinach zbombardowanej Warszawy
  •  
    Polski żołnierz i cywile w Warszawie we wrześniu 1939
  •  
    Zniszczona po bombardowaniach sala operacyjna Szpitala Praskiego w Warszawie

Powrót do USA

edytuj

Po powrocie do Ameryki Julien Bryan natychmiast opublikował swoje fotoreportaże z Polski zaatakowanej przez Niemców w miesięcznikach – „Life” 23 października oraz „Look” 5 grudnia 1939[6]. Taśmy filmowe zostały następnie wykorzystane do montażu czarno-białego filmu Oblężenie (Siege), obrazującego bohaterską postawę warszawiaków[7].

Film był wyświetlany w amerykańskich kinach wiosną 1940. Uzyskał nominację Amerykańskiej Akademii Filmowej do Oscara w 1941 roku w kategorii najlepszego krótkometrażowego filmu dokumentalnego[8]. Producentem i dystrybutorem była wytwórnia RKO Radio Pictures[5][9]. Sam film Siege ma 10 minut ale Julien Bryan nagrał w Warszawie aż 80 minut dramatycznego filmu, który udało mu się pokazać prezydentowi Rooseveltowi[10].

Bryan stwierdził:

Gdyby Spartanie odżyli, to przed wami, Polacy, pochyliliby czoła[11].

Powrót do Polski

edytuj

Julien Bryan wrócił do Polski po wojnie w 1946 roku. Wykonał wtedy pierwsze kolorowe fotografie w historii powojennej Polski. Fotografował zniszczoną Warszawę i jej mieszkańców. Kolejny raz przyleciał do Warszawy w 1959 roku. Ostatni raz przybył do Warszawy w 1974 roku. Spotykał się z mieszkańcami Warszawy, bohaterami II wojny światowej i z mediami. W Warszawie zawsze witany był z wielką radością i życzliwością. W 1974 roku Telewizja Polska nakręciła wywiad i reportaż z wizyty Juliena Bryana w Polsce.

Upamiętnienie

edytuj
 
Tablica pamiątkowa na budynku Mazowieckiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej przy ul. Jana Ostroroga 35 w Warszawie

W 2012 roku otrzymał pośmiertnie nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej[12]. W 2021 roku został pośmiertnie odznaczony Medalem Virtus et Fraternitas[13][14].

W 2021 roku na budynku Mazowieckiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej przy ul. Jana Ostroroga 35 w Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniającą Juliena Bryana i Annę Kostewicz, ofiarę niemieckiego nalotu w dniu 13 września 1939 roku[15].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Personalidade: Julien Bryan (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-09-18]. (port.).
  2. ↑ Filmy Juliena Bryana. Resources. [dostęp 2019-09-18]. (ang.).
  3. ↑ a b c d (2019-04-04): Proszę, wybacz mi Warszawę. TVN24. [dostęp 2019-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-15)]. (pol.).
  4. ↑ How I found the people I’d photographed after 20 years, Julien Bryan. Polish News. [dostęp 2019-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-10-28)]. (ang.).
  5. ↑ a b Julien Bryan (1899-1974). aktyka.com. [dostęp 2019-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-20)]. (pol.).
  6. ↑ "Mówię z oblężonej Warszawy". Radiowy apel Juliena Bryana - Historia - polskieradio.pl [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2019-09-25].
  7. ↑ Fotografował bombardowaną Warszawę. Teraz jego syn spotyka się z bohaterami filmów i zdjęć. TVP. [dostęp 2019-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-03)]. (pol.).
  8. ↑ Awards for Siege (1940). IMDb. [dostęp 2019-09-18]. (ang.).
  9. ↑ Siege (1940) w bazie IMDb (ang.)
  10. ↑ Tomasz Urzykowski, Robił zdjęcia w stolicy. Miały pokazać okrucieństwo wojny [online], warszawa.wyborcza.pl, 22 listopada 2010 [dostęp 2019-10-01].
  11. ↑ Alina Czerniakowska (2011-10-05): Nieopowiedziana historia. „Nasz Dziennik”. [dostęp 2019-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-15)]. (pol.).
  12. ↑ Gary Trock (2019-04-04): Kustosz Pamięci Narodowej 2012. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2019-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-01)]. (pol.).
  13. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 maja 2021 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2021 r. poz. 658).
  14. ↑ Julien Bryan - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-04-19] (pol.).
  15. ↑ Uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej Annę Kostewicz i Juliena Bryana. [w:] Mazowiecki Oddział Żandarmerii Wojskowej w Warszawie [on-line]. 1 października 2021. [dostęp 2023-12-31].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Julien_Bryan&oldid=74666786”