Wikipedia

Julian Gruner

polski lekkoatleta, lekarz i oficer, ofiara zbrodni katyńskiej

Julian Gruner (ur. 13 października 1898 w Wisztyńcu, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski lekkoatleta specjalizujący się w skoku wzwyż i rzucie oszczepem, doktor nauk medycznych, wykładowca, porucznik rezerwy służby zdrowia Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Julian Gruner
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

13 października 1898
Wisztyniec

Data śmierci

1940

Informacje klubowe
Klub

AZS Warszawa

Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska
Akademickie mistrzostwa świata
srebro Warszawa 1924 rzut oszczepem
srebro Warszawa 1924 skok wzwyż
Mistrzostwa Polski seniorów
złoto Warszawa 1922 skok wzwyż
złoto Kraków 1925 rzut oszczepem
złoto Warszawa 1926 rzut oszczepem
srebro Warszawa 1923 skok wzwyż
srebro Warszawa 1924 skok wzwyż
srebro Warszawa 1922 rzut oszczepem
srebro Warszawa 1923 rzut oszczepem
srebro Warszawa 1927 rzut oszczepem
brąz Kraków 1925 skok wzwyż
brąz Warszawa 1924 rzut oszczepem
Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi (II RP)
Multimedia w Wikimedia Commons
Julian Gruner
porucznik rezerwy służby zdrowia porucznik rezerwy służby zdrowia
Data i miejsce urodzenia

13 października 1898
Wisztyniec

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

10 Pułk Ułanów Litewskich
4 Armia
2 Batalion Sanitarny

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941)

Życiorys

edytuj
 
Gruner jako reprezentant Polski w hokeju, ok. 1921
 
Gruner jako ochotnik wojny polsko-bolszewickiej
 
Gruner na czele odd. kawalerii podczas wojny polsko-bolszewickiej

Urodził się jako syn Lucjana i Stefanii z domu Nowickiej.

W 1924 wywalczył w Warszawie dwa srebrne medale (w skoku wzwyż z wynikiem 1,70 oraz w rzucie oszczepem z rezultatem 51,69) podczas Letnich Mistrzostw Świata Studentów. Od 1922 do 1926 dwa razy startował w meczach międzypaństwowych. W czasie swojej sportowej kariery zdobył dziesięć medali Mistrzostw Polski seniorów – trzy złote (skok wzwyż – 1922; rzut oszczepem – 1925 i 1926), pięć srebrnych (skok wzwyż – 1923 i 1924; rzut oszczepem – 1922, 1923 oraz 1927), a także dwa brązowe (skok wzwyż – 1925; rzut oszczepem – 1924). 15 lipca 1922 wynikiem 1,76 ustanowił rekord Polski w skoku wzwyż. Gruner brał udział, 12 lipca 1925 w Paryżu, w zawodach lekkoatletycznych będących meczem pomiędzy dwoma klubami: francuskim Stade Francais Paris i szwajcarskim Cercle des Sports Lausanne. Po zakończeniu rywalizacji oszczepników tych drużyn rozegrany odbył się pojedynek, w którym główne role grali Polak oraz Francuz Emanuel Degland. Rywale tych dwóch oszczepników uzyskiwali słabe wyniki, a po pierwszej serii rzutów prowadził Francuz z wynikiem 52,00. W drugiej próbie Polak uzyskał rekordową odległość – 57,56 – a kolejne jego próby to rezultaty w granicach 55 metra. Rezultat Grunera był nowym rekordem Polski, pierwszym rekordem uzyskanym poza granicami kraju, a sam zawodnik został pierwszym Polakiem, który wygrał międzynarodowy mityng lekkoatletyczny.

Podczas studiów należał do Polskiej Korporacji Akademickiej „Patria”, w której pełnił funkcję Wiceprezesa w 1922[1]. 14 września 1925 uzyskał dyplom na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1925–1931 pracował jako chirurg w szpitalu świętego Rocha w Warszawie oraz był wykładowcą wychowania fizycznego na uniwersytecie. Od 1931 do 1939 pracował w kaliskiej Kasie Chorych. Był także ordynatorem oddziału dziecięcego w Szpitalu im. Przemysława II. Na Uniwersytecie Warszawskim był wykładowca wychowania fizycznego. Był kawalerem Zakonu Maltańskiego.

W Wojsku Polskim służył od 1919 w szeregach 10 pułku Ułanów Litewskich, następnie odkomenderowany do Szefostwa Sanitarnego 4 Armii. Został awansowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Otrzymał Krzyż Walecznych. W 1921 przeniesiony do rezerwy. Był od tego czasu przydzielony do kadry zapasowej Szpitala Okręgowego nr 7 w Poznaniu. W 1934 mianowany porucznikiem rezerwy służby zdrowia[2].

Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej był przydzielony do 2 batalionu sanitarnego. Został ranny. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów 19 września 1939 w Stanisławowie. Został osadzony w obozie w Starobielsku[3], gdzie właśnie jemu przypadł obowiązek organizowania izbą chorych i kierowania nią[4]. Wiosną 1940 został zamordowany wraz z pozostałymi jeńcami przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[5], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[6]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 627[5].

Życie prywatne

edytuj

Był żonaty z Marią, miał córkę Ewę (ur. 19 kwietnia 1934 - zm. 14 kwietnia 2020), która podobnie jak on została lekarzem i od czasu oficjalnego przyznania się przez władze Związku Radzieckiego do odpowiedzialności za zbrodnię katyńską w 1990, aktywnie zaangażowała się w badania nad tym masowym mordem[7]. Brała udział w ekshumacjach w Charkowie, gdzie spoczywa Julian Gruner i napisała książkę Starobielsk w oczach ocalałych jeńców (Szczecin 2001), by "ocalić Go od zapomnienia"[8].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[10][11][12]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[13][14][15].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” w stolicy Szwajcarii, Bernie został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Juliana Grunera[16].

W 2018 staraniem córki Grunera Ewy Gruner-Żarnoch na gmachu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie umieszczona została tablica upamiętniająca m.in. Juliana Grunera[17].

Imię Juliana Grunera nosi szkoła podstawowa w Świerznie[18][19].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Samopomoc Akademicka, nr 1-2, styczeń-luty 1922 r.
  2. ↑ Artur Pasko, Julian Gruner (1898-1940) [online], szczecin.ipn.gov.pl, s. 11 [dostęp 2024-10-22] (pol.).
  3. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 306. ISBN 83-7001-294-9.
  4. ↑ Obóz w Starobielsku. W: Jędrzej Tucholski (red.), Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa: Charków. Księga cmentarna polskiego cmentarza wojennego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2001, s. XXVIII. ISBN 83-916663-5-2. [dostęp 2024-06-15]. Cytat: Izbę chorych organizował i kierował jej pracą por. dr Julian Gruner. (pol.).
  5. ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 152.
  6. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  7. ↑ Krzysztof Męciński: Zmarła dr n. med. Ewa Gruner-Żarnoch (1934-2020) – wieloletnia prezes Stowarzyszenia Katyń w Szczecinie, uhonorowana nagrodą Prezesa IPN „Świadek Historii”. ipn.gov.pl, kwiecień 2020. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).
  8. ↑ Ewa Gruner-Żarnoch: Starobielsk w oczach ocalałych jeńców. Szczecin: [Stowarzyszenie Katyń], 2001, s. 3. ISBN 83-905465-1-5. Cytat: Pracę tę poświęcam mojemu wspaniałemu Ojcu, por. rez. dr med. Julianowi Grunerowi, który, choć przy mnie nieobecny, miał przemożny wpływ na moje życie. Chcę ocalić Go od zapomnienia. (pol.).
  9. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 104 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
  10. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 85 [dostęp 2024-10-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  11. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  12. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
  13. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  14. ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  15. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  16. ↑ Katyń – pamiętamy [online], berno.orpeg.pl [dostęp 2024-10-22] (pol.).
  17. ↑ Zmarła Ewa Gruner-Żarnoch była prezes Stowarzyszenia Katyń w Szczecinie. 24kurier.pl, kwiecień 2020. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).
  18. ↑ O patronie. spswierzno.edupage.org. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).
  19. ↑ Pogrzeb śp. dr n. med. Ewy Gruner-Żarnoch – Szczecin, 10 czerwca 2020. ipn.gov.pl. [dostęp 2024-06-12]. (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Janusz Rozum, Tadeusz Wołejko: Historia Finałów Lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920–2007. Konkurencje męskie. Szczecin – Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2008. ISBN 978-83-61233-20-6.
  • Zbigniew Łojewski, Tadeusz Wołejko: Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe I Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1984.
  • Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Marian Rynkowski: Od Adamczaka do Zasłony - Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego - mężczyźni. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2004. ISBN 83-9136-63-9-1.
  • Stefan Pietkiewicz, 85 lat temu Polak po raz pierwszy zwyciężył w mityngu zagranicznym [online], Oficjalny portal Polskiego Związku Lekkiej Atletyki [dostęp 2010-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-06] (pol.).
  • Jerzy Szymonek, Janusz Rozum: Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Rzut oszczepem mężczyzn. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1984.
  • Jolanta Drużyńska, Stanisław Maria Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Rebis, 2009. ISBN 978-83-7510-373-1.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Lista oficerów Wojska Polskiego z lat 1914–1939. Julian Gruner. officersdatabase.appspot.com. [dostęp 2015-01-14].
  • Julian Gruner. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Julian_Gruner&oldid=75076281”