Jovan Jovanović Zmaj

Jovan Jovanović Zmaj (ur. 24 listopada^?/6 grudnia 1833 w Nowym Sadzie, zm. 1 czerwca^?/14 czerwca 1904 w Sremskiej Kamenicy) – serbski pisarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców serbskiego romantyzmu.

Jovan Jovanović Zmaj

Data i miejsce urodzenia	24 lis.?/6 grudnia 1833 Nowy Sad
Data i miejsce śmierci	1?/14 czerwca 1904 Sremska Kamenica
Narodowość	serbska
Dziedzina sztuki	literatura
Muzeum artysty	Różyczki (1864) Zwiędłe różyczki (1882)

Życiorys

Szkołę podstawową ukończył w Nowym Sadzie, naukę gimnazjalną podjął również w Nowym Sadzie, lecz kontynuował ją w Halas, a następnie w Bratysławie. Studiował potem prawo w Peszcie, Pradze i Wiedniu. Dla ukształtowania jego poglądów literackich i politycznych największe znaczenie miał pobyt w Wiedniu, gdzie poznał m.in. Branko Radičevicia, Svetozara Mileticia i Đura Jakšicia.

Po ukończeniu studiów wrócił w 1860 r. do Nowego Sadu, gdzie rozpoczął pracę w administracji miejskiej. W Nowym Sadzie poznał Ružę Ličanin, swą przyszłą żonę. Owocem miłości i szczęśliwych lat małżeńskich jest cykl poetycki, opublikowany w tomie Đulići (od tureckiego wyrazu gül, oznaczającego różę). Ponieważ nie odpowiadała mu praca urzędnika, zrezygnował z niej poświęcając się całkowicie twórczości literackiej. Założył wówczas czasopismo literackie Javor oraz satyryczne Komarac. W 1863 r. przeniósł się do Pesztu, gdzie podjął pracę w Maticy Serbskiej. W 1864 r. utworzył w Peszcie czasopismo satyryczne zatytułowane Zmaj, którego nazwa stała się później częścią jego nazwiska.

W 1870 r. Zmaj ukończył studia medyczne i wrócił do Nowego Sadu rozpoczynając tam praktykę lekarską. Przeżył tam śmierć żony i dzieci. Lirycznym zapisem osobistej tragedii stał się tom wierszy Đulići uveoci.

Zarówno Đulići, jak i Đulići uveoci uważane są za największe osiągnięcie artystyczne Zmaja. Prócz tego jako pierwszy w literaturze serbskiej twórca poezji dziecięcej pisał on liczne utwory adresowane dla młodego czytelnika. Były one drukowane na łamach gazet i czasopism. Zmaj jest również zasłużonym tłumaczem. Przekładał głównie poezję węgierską (m.in. Sándor Petőfi, János Arany, Imre Madách), ale także niemiecką (Goethe, Heine), rosyjską (Lermontow) i angielską (Tennyson).

Bibliografia

• Józef Magnuszewski (red): Mały słownik pisarzy zachodniosłowiańskich i południowosłowiańskich. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 186–188.
• Marian Jakóbiec: Literatury narodów Jugosławii. W: Dzieje literatur europejskich. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991, s. 214–216.