Wikipedia

Portret doñi Josefy Castilli Portugal de Garcini

obraz Francisca Goi
(Przekierowano z Josefa Castilla Portugal de Garcini (obraz Francisca Goi))

Portret doñi Josefy Castilli Portugal de Garcini[1] – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi, znajdujący się w kolekcji Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku[2].

Portret doñi Josefy Castilli Portugal de Garcini
Ilustracja
Autor

Francisco Goya

Data powstania

1804

Medium

olej na płótnie

Wymiary

104,1 × 82,2 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Metropolitan Museum of Art

Ignacio Garcini y Queralt, pendant przedstawiający męża Josefy

Okoliczności powstania

edytuj

Okres pomiędzy nominacją Goi na pierwszego nadwornego malarza Karola IV w 1799 a inwazją napoleońską w 1808 r. był dla artysty czasem wielkiej aktywności i finansowej stabilizacji. W tym czasie powstało wiele portretów wysokiej jakości. Goya malował członków rodziny królewskiej, arystokracji, burżuazji, duchownych, polityków, bankierów, wojskowych oraz ludzi związanych z kulturą. Często portretował też swoich przyjaciół z kręgu liberałów i ilustrados[3]. Współcześni mu wiedzieli, że jakość portretu zależała w dużej mierze od zainteresowania malarza i czasu, jaki był gotowy mu poświęcić[4].

W 1804 sportretował małżonków Ignacia Garciniego y Queralta (1752–1825) i Josefę Castilla Portugal y Wanasbrok de Garcini (1775–1850), którzy – podążając za panującą wśród wyższych klas modą – zamówili parę portretów. Małżeństwo Garcinich było wtedy uprzywilejowane na królewskim dworze. Wojskowy Ignacio Garcini był brygadierem Korpusu Inżynierów, pracował także w ministerstwie wojny. Josefa była jedną z dam dworu królowej Marii Ludwiki. O ich bliskiej relacji z monarchami świadczą zachowane dokumenty z Pałacu Królewskiego. Kiedy Josefa była w ciąży w 1801, król Karol IV deklarował chęć zostania ojcem chrzestnym dziecka, co było wielkim zaszczytem. Z okazji narodzin dziecka rodzice otrzymali także wartościowy klejnot[5]. Apogeum ich wpływów na dworze przypadło na rok 1806, kiedy Igancio Garcini został kawalerem Zakonu Santiago[3].

Pendanty

edytuj

Chociaż oba portrety powstały jako pendanty, znacznie różnią się sposobem przedstawienia postaci. Portret Ignacia ma oficjalny charakter, podczas gdy portret jego żony jest nieformalny i odbiegający od większości kobiecych portretów Goi[6]. Ponadto Ives i Stein uważają obrazy za zaskakująco zimne, pozbawione emocjonalnej więzi, która wizualnie łączyłaby przedstawionych małżonków. Ich postaci nie są zwrócone ku sobie w tradycyjny dla przedstawiania par sposób[7]. Janis Tomlinson zwraca uwagę, że również stroje postaci nie są dopasowane i kwestionuje, czy oba portrety miały być w zamiarze oglądane obok siebie[8]. Juliet Wilson Bareau opisuje portrety Garcinich jako „niezwykle dziwne pendanty”, podając w wątpliwość atrybucję Goi. Uważa, że inskrypcje są nieprzekonujące i dodaje, że obrazy zostały po raz pierwszy wystawione dopiero na wystawie w Madrycie w 1900, która prezentowała wiele wątpliwych atrybucji[9]. Również Weissberger analizując pismo Goi uznał inskrypcje z portretów Garcinich za imitacje malarza, różniące się od konwencjonalnego tekstu kursywą np. z Portretu Bernarda de Iriarte[10]. Opinie co do jakości obrazów są podzielone. Valverde Madrid znajduje portret damy „już w pełni romantyczny”, podczas gdy ten przedstawiający jej męża pozostaje w XVIII-wiecznym kanonie malarskim[11]. Wilson i Gassier uważają portret Josefy za mniej udany, niż jej męża[12].

Opis obrazu

edytuj

Kiedy powstały obrazy, Josefa Castilla Portugal miała 29 lat i prawdopodobnie była w ciąży[13]. Została przedstawiona na czarnym tle podkreślającym jej sylwetkę, która według Elizabeth Du Gué Trapier jawi się niczym „masywna piramida”[6]. Siedzi na czerwonej otomanie[14] z różowymi poduszkami w sposób raczej pozbawiony wdzięku[6]. W złożonych na brzuchu rękach trzyma zamknięty wachlarz[14]. Ma na sobie białą suknię z gazy w stylu empire, z głębokim dekoltem, podobną do tej z Portretu hrabiny Chinchón, którą Goya również przedstawił oczekującą dziecka. W przypadku hrabiny suknia była znakiem elegancji, jednak u Josefy niekorzystanie podkreśla jej puszystą sylwetkę i pełny biust[15][16]. Suknia jest przewiązana w talii jasnoniebieską wstążką[6]. Ciąża może tłumaczyć nieformalny, domowy strój i fryzurę[7]. Uwagę zwracają rozpuszczone złote włosy, opadające na ramiona i sięgające do pasa[13]. Różowawa karnacja i jasne włosy są prawdopodobnie cechami odziedziczonymi po matce pochodzącej z Flandrii, które malarz stara się podkreślić[15]. Twarz modelki wygląda na zmęczoną, a ona sama wydaje się trochę nieobecna[13]. Tomlinson, która wcześniej uważała wyraz twarzy modelki za mało inteligentny[4], w późniejszej analizie koryguje tę obserwację uznając, że wrażenie to wydaje się spowodowane naturalną asymetrią jej twarzy, która nadaje jej nieco roztargniony wygląd[8].

Ułożenie ramion nie jest zbyt udane, w przeciwieństwie do precyzyjnego oddania jakości tkanin. Portret nie odznacza się znaną z innych dzieł dokładnością, sugeruje małe zainteresowanie malarza[13]. Poza modelki oraz kolorystyka i sposób nakładania farby przywołują dzieła malarzy znanych Goi z kolekcji królewskich: zmysłowe, rudowłose modelki Rubensa i monumentalne bohaterki Rembrandta, w szczególności Judytę na uczcie u Holofernesa z 1634[2]. Z prawej strony obok konturu postaci widać drobne pentimenti[17], lewe ramię zostało przemalowane[18], widoczne są na nim także ubytki wierzchniej warstwy farby[8].

Inskrypcja na obrazie głosi: Da. Josefa Castilla. de / Garcini. pr. Goya 1804[13][19].

Proweniencja

edytuj

Obraz znajdował się w posiadaniu Ignacia Garciniego y Queralta do jego śmierci, następnie przeszedł na jego krewnego Vicentego Garciniego w Madrycie, a później był własnością malarza Ricarda Madraza[13]. Madrazo zaoferował pendanty amerykańskiej kolekcjonerce Louisine Havemeyer, która zaaranżowała ich sprzedaż Oliverowi H. Payne w Nowym Jorku[20]. Obraz odziedziczył jego siostrzeniec Harry Payne Bingham, który przekazał go Metropolitan Museum of Art w 1955[13].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Francisco Goya. Poznań: Oxford Educational, 2006. ISBN 83-7425-497-1.
  2. ↑ a b Josefa de Castilla Portugal y van Asbrock de Garcini (1775–about 1850). Metropolitan Museum of Art. [dostęp 2021-06-13]. (ang.).
  3. ↑ a b Nigel Glendinning: Goya. La década de los Caprichos. Retratos 1792–1804. Central Hispano, 1992, s. 132, kat. 68. ISBN 84-87181-10-4.
  4. ↑ a b Janis Tomlinson: Francisco Goya y Lucientes, 1746–1828. London: National Gallery of Art Washington, 1994, s. 167, 170–173, kat. 34. ISBN 978-0300094930.
  5. ↑ Manuela Mena: Doña Josefa Castilla Portugal de Garcini. W: Werner Hofmann: Goya – Prophet der Moderne. Berlin: Kunsthistorisches Museum, 2005, s. 222–223, kat. 83. ISBN 978-3-8321-7563-4.
  6. ↑ a b c d Elizabeth du Gué Trapier: Goya and His Sitters: A Study of His Style as a Portraitist. New York: Hispanic Society of America, 1964, s. 25.
  7. ↑ a b Colta Ives, Susan Alyson Stein: Goya in The Metropolitan Museum of Art. New york: Metropolitan Museum of Art, 2005, s. 23. ISBN 978-0-87099-752-5.
  8. ↑ a b c Goya: Images of Women. Janis A. Tomlinson (red.). Washington: National Gallery of Art Washington, 2002, s. 180–182, kat. 34. ISBN 978-0300094930.
  9. ↑ Juliet Wilson Bareau. Goya in The Metropolitan Museum of Art. „The Burlington Magazine”. 138 (1115). s. 101. (ang.). 
  10. ↑ Herbert Weissberger. Goya and His Handwriting. „Gazette des beaux-arts”. 29. s. 115. (fr.). 
  11. ↑ José Valverde Madrid. Cuatro retratos Goyescos de la sociedad madrileña. „Anales del Instituto de Estudios Madrileños”. 30. s. 23, 28, 30, 32. (hiszp.). 
  12. ↑ Pierre Gassier, Juliet Wilson Bareau: Vida y obra de Francisco Goya: reproducción de su obra completa, pinturas, dibujos y grabados. Barcelona: Juventud, 1974, s. 199, kat. 821. ISBN 84-261-5682-7.
  13. ↑ a b c d e f g Josefa Castilla-Portugal. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2021-06-13]. (hiszp. • ang.).
  14. ↑ a b Josefa Castilla Portugal y Wanasbrok. ArteHistoria. [dostęp 2021-06-13]. (hiszp. • ang.).
  15. ↑ a b Goya: La imagen de la mujer. Francisco Calvo Serraller (red.). Madryt: Museo Nacional del Prado, 2001, s. 256–257, kat. 67. ISBN 84-95452-08-1.
  16. ↑ José Luis Morales y Marín: Goya. Catálogo de la pintura. Zaragoza: Real Academia de Nobles y Bellas Artes de San Luis, 1994, s. kat. 338. ISBN 84-600-9073-6.
  17. ↑ José Gudiol: Goya, 1746 – 1828. Biografía, estudio analítico y catálogo de sus pinturas. T. I. Madrid: Polígrafa, 1970, s. 326, kat. 492.
  18. ↑ José Manuel Arnaiz. Nuevas andanzas de Goya: Falsos y auténticos en el Metropolitan. „Galería antiquaria”. 136. s. 43. (hiszp.). 
  19. ↑ José Camón Aznar: Fran. de Goya. T. III 1797–1812. Zaragoza: Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1980, s. 147. ISBN 84-500-4165-1.
  20. ↑ Louisine W. Havemeyer: Sixteen to Sixty: Memoirs of a Collector. Susan Alyson Stein (red.). New York: National Gallery of Art Washington, 1993, s. 178, 327. ISBN 978-1883145019.

Bibliografia

edytuj
  • Xavier Desparmet Fitz-Gérald: L’oeuvre peint de Goya. T. II. Paris: F. de Nobele, 1928-1950, s. 438–439.
  • Pedro Jesús Fernández: Quién es quién en la pintura de Goya. Madrid: Celeste Ediciones, 1996, s. 104. ISBN 84-8211-063-2.
  • Janis Tomlinson: Goya. A portrait of the Artist. Princeton: Princeton University Press, 2020, s. 202–203. ISBN 978-0-691-20984-5.
  • Rita de Angelis: L’opera pittorica completa di Goya. Milan: Rizzoli, 1974, s. 118, kat. 425.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Portret_doñi_Josefy_Castilli_Portugal_de_Garcini&oldid=65555838”