Jodła kaukaska

Jodła kaukaska
	; Sylwetka jodły kaukaskiej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	jodła
Gatunek	jodła kaukaska
	Nazwa systematyczna
	Abies nordmanniana (Steven) Spach; Hist. nat. vég. 11:418. 1841
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jodła kaukaska, jodła Nordmanna^[6] (Abies nordmanniana (Steven) Spach) – gatunek drzew należący do rodziny sosnowatych. Występuje w Zachodniej Azji, w górach Kaukazu – w Turcji, Gruzji, Rosji i Azerbejdżanu^[4]^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewo wysokości 25-30 m, początkowo z koroną wąską, stożkowatą, z wiekiem coraz bardziej kolumnową, ze spiczastym wierzchołkiem. Gałęzie w środkowej części korony rosną poziomo i są dość gęsto osadzone, górne gałęzie mniej wyraźnie skierowane ku górze, niż u jodły pospolitej.
Pień: Kora początkowo gładka, matowoszara, dopiero u starych drzew prostokątnie popękana lub podzielona na płytki.
Liście: Szpilki o długości 2–3 cm są z przodu lekko wycięte, równowąskie, wyraźnie bruzdkowane, z wierzchu ciemnozielone i błyszczące, pod spodem – z dwoma białymi paskami szparek. Osadzone dwurzędowo na gałązkach bardzo gęsto, skierowane nieco ku przodowi. Roztarte – wydzielają owocowy zapach^[6].
Kwiaty: Kwitnie od kwietnia do maja.
Szyszki: Szyszki żeńskie są umieszczone tylko w strefie wierzchołka starszych drzew. W stanie dojrzałym mają długość około 15 cm, są cylindryczne, początkowo bladozielone, w końcu brunatnawe^[6].

Zmienność

Wybrane odmiany uprawne:

'Golden Spreader' - bardzo wolno rosnąca karłowa odmiana o zwartym pokroju z charakterystycznym zagłębieniem w środku krzewu. W wieku 10 lаt osiąga około 1 m wysokości i średnicy. Igły krótkie, długości ok. 2 cm, z wierzchu błyszczące i złocisto-żółte, a od spodu matowe, żółtobiałe^[7].
'Pendula'

Biologia i ekologia

Coraz powszechniej uprawiana w lasach lub sadzona jako drzewo parkowe także w innych rejonach Europy^[6]. Drewno żółtawobiaławe, mocne, długowłókniste.

Jodła kaukaska jest cenionym w Europie zachodniej drzewem na choinki. W samych Niemczech kupuje się rocznie do 26 milionów drzewek. Ważnym producentem jest Dania, gdzie uprawia się ok. 100 milionów jodeł kaukaskich i rocznie eksportuje 5 milionów drzewek. Producenci choinek importują nasiona z krajów wschodniej części basenu Morza Czarnego, przede wszystkim z Gruzji^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b Abies nordmanniana. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-09]. (ang.).
↑ ^a ^b S.S. Knees S.S., M.M. Gardner M.M., Abies nordmanniana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2016-01-30] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 250. ISBN 83-7129-141-8.
↑ Abies nordmanniana. Związek Szkółkarzy Polskich. [dostęp 2013-03-19]. (pol.).
↑ Jürgen Matschke. Nordmannstanne – Saatgutplantagen für sichere Versorgung. „LWF aktuell”. 79, s. 42-44, 2010. [dostęp 2014-06-16]. (niem.).

Linki zewnętrzne

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[grin-4] Abies nordmanniana. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-09]. (ang.).

[iucn-5] S.S. Knees S.S., M.M. Gardner M.M., Abies nordmanniana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2016-01-30] (ang.).

[Kremer-6] Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 250. ISBN 83-7129-141-8.

[zszp-7] Abies nordmanniana. Związek Szkółkarzy Polskich. [dostęp 2013-03-19]. (pol.).

[8] Jürgen Matschke. Nordmannstanne – Saatgutplantagen für sichere Versorgung. „LWF aktuell”. 79, s. 42-44, 2010. [dostęp 2014-06-16]. (niem.).

[6]

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]