Joanna Muszkowska-Penson
Joanna Helena Muszkowska-Penson (ur. 25 października 1921 w Warszawie[1], zm. 30 czerwca 2023 w Sopocie[2]) – polska lekarka i nauczycielka akademicka, profesor nauk medycznych, działaczka opozycji w okresie PRL, bliska współpracowniczka Lecha Wałęsy.
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
25 października 1921 |
| Data i miejsce śmierci |
30 czerwca 2023 |
| Profesor nauk medycznych | |
| Specjalność: choroby wewnętrzne, nefrologia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1961 |
| Habilitacja |
1971 |
| Profesura |
1976 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.jpg)
Życiorys
edytujCórka bibliologa Jana Muszkowskiego[3] i Janiny z domu Badior[1]. W 1939 ukończyła X Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Warszawie. W 1940 została żołnierką Związku Walki Zbrojnej w Warszawie. W marcu 1941 zatrzymana i osadzona na Pawiaku, we wrześniu tegoż roku osadzona w niemieckim obozie koncentracyjnym Ravensbrück, skąd została wyzwolona w kwietniu 1945[1][4].
W 1950 ukończyła studia na Akademii Medycznej w Łodzi. W 1961 doktoryzowała się, a w 1971 uzyskała stopień doktora habilitowanego[4]. W 1976 otrzymała tytuł profesorski w zakresie nauk medycznych. Specjalizowała się w zakresie nefrologii i chorób wewnętrznych[5]. W latach 1950–1980 zatrudniona w Klinice Chorób Nerek Akademii Medycznej w Gdańsku, następnie do 1991 w szpitalu wojewódzkim, w którym zajmowała stanowisko ordynatora oddziału internistycznego[1].
W czasie wydarzeń sierpniowych w 1980 wspierała strajkujących stoczniowców, dołączyła następnie do „Solidarności”[4]. Po wprowadzeniu stanu wojennego w swoim mieszkaniu ukrywała m.in. Piotra Dyka. W latach 80. była także osobistą lekarką i tłumaczką Lecha Wałęsy[1][6]. 14 kwietnia 1984[4] została zatrzymana i następnie aresztowana za kolportowanie wydawnictw drugiego obiegu. Pozbawienie wolności powszechnie znanej i szanowanej lekarki spotkało się z protestami – petycję o jej uwolnienie podpisało kilka tysięcy osób. Ostatecznie Joanna Muszkowska-Penson została zwolniona po kilku dniach[6]. Kontynuowała działalność opozycyjną, m.in. w maju i sierpniu 1988 udzielała się jako lekarka w czasie strajków w Stoczni Gdańskiej i w gdańskim porcie[1].
W 1991 przeszła na emeryturę, po czym wyjechała do córki do Glasgow[6]. W 2006 powróciła do Polski, podjęła pracę w biurze Lecha Wałęsy[4].
Od 1954 była żoną Jakuba Pensona, w latach 60. rektora Akademii Medycznej w Gdańsku[6].
Została pochowana 7 lipca 2023 na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku[7].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2006)[8]
- Złoty Krzyż Zasługi (1975)[1]
- Medal Księcia Mściwoja II (2014)[9]
- Medal „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1980)[1]
- Medal 30-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975)[1]
- Medal 50-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1995)[1]
- Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” (2016)[10]
- Tytuł honorowego obywatela Gdańska (2018)[11][12]
Upamiętnienie
edytujJej wizerunek znalazł się na powstałym w 2019 muralu „Kobiety Wolności” na stacji PKM Strzyża w Gdańsku[13]. W 2021 na dawnym domu Joanny Muszkowskiej-Penson przy ul. Tuwima 29 w Gdańsku odsłonięto poświęconą jej tablicę pamiątkową[14].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Penson Joanna [online], gedanopedia.pl [dostęp 2024-03-06].
- ↑ „Najważniejsza w życiu jest miłość do ludzi”. Nie żyje prof. Joanna Muszkowska-Penson [online], gdansk.pl, 30 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-30].
- ↑ Agata Walczak-Niewiadomska, „Jan Muszkowski: Ludzie, epoka, książki. Polska bibliologia uniwersytecka w 60 lat od śmierci Profesora” – sprawozdanie z konferencji, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”, Nr 1 (18), 2014 [dostęp 2015-02-27].
- ↑ a b c d e Arkadiusz Kazański, Joanna Muszkowska-Penson [online], encyklopedia-solidarnosci.pl [dostęp 2023-04-24].
- ↑ Prof. dr hab. Joanna Muszkowska-Penson, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2015-02-26].
- ↑ a b c d Jolanta Gromadzka-Anzelewicz, Joanna Muszkowska-Penson: „Byłam lekarzem Wałęsy…”, naszemiasto.pl, 21 lipca 2006 [zarchiwizowane 2015-02-27].
- ↑ Dorota Abramowicz, Gdańsk: Pogrzeb prof. Joanny Muszkowskiej-Penson na cmentarzu Srebrzysko [online], zawszepomorze.pl, 7 lipca 2023 [dostęp 2023-10-15].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2006 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2006 r. nr 80, poz. 807).
- ↑ Laureaci medalu księcia Mściwoja II, gdansk.pl [zarchiwizowane 2021-01-07].
- ↑ Katarzyna Kaleta-Sennik, Nie żyje wybitna obrończyni praw człowieka – prof. Joanna Muszkowska-Penson [online], brpo.gov.pl, 3 lipca 2023 [dostęp 2023-07-04].
- ↑ Honorowi obywatele Gdańska [online], gdansk.pl [dostęp 2024-11-09].
- ↑ Ilona Godlewska, Prof. Muszkowska-Penson Honorową Obywatelką Gdańska [online], wyborcza.pl, 29 marca 2018 [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Izabela Biała, Kobiety Wolności – niezwykły mural na stacji PKM Strzyża przypomina polskie opozycjonistki, gdansk.pl, 5 lipca 2019 [zarchiwizowane 2020-12-02].
- ↑ Marta Formella, Upamiętniono dobro i odwagę Honorowej Obywatelki Gdańska – tablica prof. Muszkowskiej-Penson, gdansk.pl, 26 października 2021 [zarchiwizowane 2021-10-28].
Linki zewnętrzne
edytuj- Moje dwie konspiracje. Z profesor Joanną Muszkowską-Penson rozmawia Maria Mrozińska, gdansk.pl, 30 maja 2017 [zarchiwizowane 2021-10-28].