João Fernandes Lavrador

João Fernandes (ur. XV w., zm. XVI w.) – portugalski żeglarz i odkrywca, prawdopodobnie także rolnik (port. lavrador) na Azorach – to od niego pochodzić ma nazwa półwyspu Labrador.

Życiorys

edytuj

João Fernandes pochodził z Azorów (z wyspy Terceira[1]), gdzie prawdopodobnie był rolnikiem lub właścicielem ziemskim (port. lavrador[2])[3]. Uważa się, że to do niego nawiązuje nazwa półwyspu Labrador[3]. Zachowało się niewiele pewnych informacji na temat jego życia i dokonań[4]. Wiadomo, że miał powiązania biznesowe z Bristolem i odbył jedną lub więcej podróży do Nowego Świata[4].

Wyprawy w poszukiwaniu Przejścia Północno-Zachodniego

edytuj

Odkrycia w Ameryce Północnej Johna Cabota (1450–1499) w służbie angielskiej najprawdopodobniej przyczyniły się do zainteresowania Portugalii przejściem zachodnim z Europy do Azji – uważano, że nowo odkryte tereny przypadały Portugalii na mocy traktatu z Tordesillas (1494)[5]. W latach 1498–1504 portugalscy żeglarze, m.in. João Fernandes, bracia Gaspar (1450–1501) i Miguel Corte-Real (1448–1502?), udali się na poszukiwania nowych ziem na północnym Atlantyku[5].

João Fernandes prawdopodobnie handlował z Bristolem od 1486 roku i miał kontakty z angielskimi żeglarzami[1]. Prawdopodobnie brał udział w wyprawie Cabota w 1498 roku jako nawigator[3]. Podczas gdy Cabot zaginął na morzu wraz z czterema statkami[6], Fernandes miał wrócić na piątym statku, przywożąc mapy i wiedzę o Grenlandii i Nowej Fundlandii[3]. W 1499 roku król Manuel I Szczęśliwy (1469–1521) nadał przywilej Fernandesowi, obiecujący mu stanowisko gubernatora wszelkich wysp, które miał odkryć[1].

W 1501 roku król Henryk VII Tudor (1457–1509) nadał przywilej odkrywców angielsko-portugalskiemu syndykatowi, w którym uczestniczyli João Fernandes, Francisco Fernandes i João Gonsales[1]. Przywileje nadane syndykatowi w 1502 roku wykluczały jednak Fernandesa z podróży do ziem odkrytych przez Anglików[1]. Uczyniono tak prawdopodobnie z uwagi na udział Fernandesa w konkurencyjnych wyprawach portugalskich – Fernandes być może brał udział w ekspedycjach braci Corte-Real[1]. Inne źródła natomiast podają, że Fernandes zaginął podczas podróży do Ameryki w 1501 roku[4].

 
Mapa świata King-Hamy (1503)

Mapa świata King-Hamy z ok. 1503 roku pokazuje Grenlandię jako Terra Laboratoris[7] (inne źródła podają nazwę Terra de Labrador[1]) i region współczesnego Labradoru i Nowej Fundlandii jako Terra de Corte Real (inne źródła podają nazwę Terra Corterealis[2]) – co może sugerować, że Grenlandia została „odkryta” przez Fernandesa[1]. Możliwe, że w 1500 roku Fernandes rzeczywiście dotarł do Grenlandii i nazwał ją Terra de Labrador, a ta nazwa została później użyta dla określenia lądu odkrytego na południe od Grenlandii – współczesnego Labradoru[4]. Prawie wszystkie mapy z pierwszej połowy XVI w. umieszczały Grenlandię pod nazwą „Labrador”[2]. Nie ma jednak źródeł potwierdzających podróż Fernandesa do Grenlandii[8].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj