Jerzy Zdziechowski
Jerzy Zdziechowski h. Rawicz (ur. 27 sierpnia 1880 w Rozdole w powiecie bałckim guberni podolskiej, zm. 25 kwietnia 1975 w Krakowie) – polski polityk i ekonomista, poseł na Sejm I kadencji w II RP.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1880 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister skarbu | |
| Okres |
od 20 listopada 1925 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie ziemiańskiej. Syn Czesława Zdziechowskiego i Zofii Dorożyńskiej. Gimnazjum ukończył w Odessie i Akademii w Antwerpii. Jako prezes komitetu obywatelskiego guberni lubelskiej był członkiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji w 1915 roku[1]. W 1916 wiceprzewodniczący Rady Zjazdu Polskich Organizacji Pomocy Ofiarom Wojny w Moskwie. Był członkiem Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego[2]. Był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego[3] W kwietniu 1917 roku był członkiem Tymczasowego Zarządu Związku Wojskowych Polaków Garnizonu Mińskiego (de facto Frontu Zachodniego)[4]. W latach 1917–1918 jeden z przywódców Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Petersburgu. Był współorganizatorem korpusów wschodnich. Był członkiem Ligi Narodowej[5].
Po wojnie działacz Związku Ludowo-Narodowego (ZLN) oraz Stronnictwa Narodowego. Był jednym z organizatorów nieudanej próby zamachu stanu w Polsce w nocy z 4 na 5 stycznia 1919[6] (tzw. pucz Januszajtisa), skierowanej przeciw rządowi Jędrzeja Moraczewskiego. Był uczestnikiem I Konferencji Żydoznawczej zorganizowanej przez Towarzystwo „Rozwój” w dniach 4–8 grudnia 1921 roku[7]. W latach 1925–1926 piastował funkcję ministra skarbu. W latach 1926–1933 członek Rady Obozu Wielkiej Polski. W latach 1922–1927 poseł na Sejm z ramienia ZLN. W nocy z 30 września na 1 października 1926 został brutalnie pobity we własnym mieszkaniu w Warszawie. Pobicia dokonali ludzie w mundurach, których tożsamość do dziś nie została ustalona. Zdziechowski był w opozycji względem rządów sanacji; był także jednym z głównych inspiratorów obstrukcji budżetowych. Wielu ówczesnych publicystów obwiniało (choć nie bezpośrednio) Józefa Piłsudskiego o wydanie polecenia zastraszenia Zdziechowskiego.
Tuż po napadzie otrzymał Miecze Hallerowskie[8].
Czynnie działał w kilku władzach związków gospodarczych. Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę udał się na emigrację. Przebywał w Londynie. Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (od 1955).
Jest autorem wielu prac, głównie z zakresu ekonomii. W 1933 wydał pod pseudonimem W.M. Dęboróg powieść Czeki bez pokrycia (Wydawnictwo „Rój” w Warszawie), którą świadomie stylizował na prozę poczytnego w latach 30. Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Dzięki temu rzeczywiście przez wiele lat krytycy literaccy przypisywali ten utwór Mostowiczowi[9][10][11]. Powieść ta była ostrą krytyką rządów sanacyjnych.
Jego żoną była Marta z Bławdziewiczów, córka Mieczysława i Klementyny z Ciundziewickich (siostry Michała Ciundziewickiego)[12]. Miał jedną córkę – Marię, żonę Jana Andrzeja Sapiehy (1910–1989), autorkę wspomnień o sobie i swoim ojcu.
Zmarł w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 20-2-22)[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Mariusz Korzeniowski, Struktura organizacyjna i początki działalności Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji w 1915 r., w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia Vol. 46/47 (1991/1992), s. 348.
- ↑ Dariusz Szpoper, Przemysław Dąbrowski, Sprawa Zygmunta Wasilewskiego – proces o zniesławienie Aleksandra Lednickiego, w: Studia Iuridica Toruniensia, Vol. 11 (2012) s. 213.
- ↑ Adam Miodowski, Wychodźcze ugrupowania demokratyczne wobec idei polskiego wojska w Rosji w latach 1917–1918, Białystok 2002, s. 85.
- ↑ Adam Miodowski, Związki Wojskowych Polaków w Rosji (1917–1918), Białystok 2004, s. 40.
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 588.
- ↑ M.P. z 1919 r. nr 5 Kronika polityczno-społeczna. Zamach stanu, s. 3.
- ↑ Jarosław Tomasiewicz, Naprawa czy zniszczenie demokracji? Tendencje autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej 1921–1935, Katowice 2012, s. 52.
- ↑ Po napadzie na pos. Zdziechowskiego. „Kurier Warszawski”. Nr 272, s. 20, 3 października 1926.
- ↑ Maciej Dęboróg-Bylczyński, „W. M. Dęboróg” – zagadkowy pseudonim literacki, w: „Migotania”, nr 4 (37) 2012, s. 47.
- ↑ Agnieszka Pospiszil, Krótka monografia rodziny Zdziechowskich herbu Rawicz, w: „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, T. 14, Warszawa 2015, s. 110.
- ↑ M. Sapieżyna, Moje życie, mój czas, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
- ↑ Andrzej Rachuba (red.): Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV–XXI wiek). Warszawa: DiG, 2013, s. 394.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Czesław Zdziechowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
Bibliografia
edytuj- Życiorysy nowych ministrów. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 270 z 22 listopada 1925.
Linki zewnętrzne
edytuj- Marian Szołucha: Jerzy Zdziechowski jako kontynuator reformy walutowej Władysława Grabskiego. rossakiewicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)].