Jerzy Dzik
Jerzy Dzik (ur. 25 lutego 1950 w Jedliczach k. Zgierza[2][3]) – polski paleontolog, biolog ewolucyjny, profesor i dyrektor Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk, profesor Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1998 członek korespondent, od 2013 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk[4].
| Data i miejsce urodzenia |
25 lutego 1950 |
|---|---|
| Profesor nauk biologicznych | |
| Specjalność: paleontologia | |
| Alma Mater |
Uniwersytet Warszawski (1973) |
| Doktorat |
1979 |
| Habilitacja | |
| Profesura |
18 października 1993 |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek korespondent (1998) |
| Pracownik naukowy, nauczyciel akademicki | |
| Instytut badawczy | |
| Stanowisko |
adiunkt (od 1979), |
| Okres zatrudn. |
1973–2020[1] |
| Uczelnia wyższa | |
| Stanowisko | |
| Okres zatrudn. |
2006–2020[1] |
| Dyrektor Instytutu Paleobiologii PAN (2010–2018)[1] | |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
Odkrycia i badania
edytujAbsolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. St. Staszica w Zgierzu (1968) i studiów biologicznych na Uniwersytecie Warszawskim (1973)[5]. Uczestnik, a od 1997 kierownik wypraw badawczych na Antarktydę (1975–1976), nad dolną Lenę (1987), w góry Karatau w Kazachstanie (1994 i 2006), do Chin (1995), północnej Rosji (1997), Jakucji (2001)[1]. Z wyjątkiem biologicznej ekspedycji antarktycznej, wszystkie pozostałe poświęcone były badaniom paleontologicznym, przede wszystkim skamieniałości pierwszych zwierząt tkankowych z Ediakaru i eksplozji kambryjskiej oraz kręgowcom jury[1].
Doktoryzował się w 1979 w Zakładzie Paleobiologii PAN, a w 1986 uzyskał habilitację na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego[1]. Tytuł profesora nauk biologicznych otrzymał 18 października 1993[6]. W latach 1991–1996 redaktor kwartalnika „Acta Palaeontologica Polonica”[2], od 1998 redaktor serii monograficznej „Palaeontologia Polonica”[1]. Autor m.in. kilkakrotnie wznawianego podręcznika paleobiologii Dzieje życia na Ziemi (1992, 2003, 2023). Kierownik zespołu, który w Krasiejowie odkrył i przebadał cmentarzysko wielkich płazów i gadów triasowych, w tym najstarszych pradinozaurów na świecie, znane jako stanowisko paleontologiczne w Krasiejowie[1]. W 2006 zespół pod kierownictwem prof. Jerzego Dzika rozpoczął wykopaliska w Lisowicach, zakończone odkryciem w 2008 archozaura (nazwanego później Smok wawelski[7]) oraz dicynodonta[8][9].
Podstawowym przedmiotem badań prof. Jerzego Dzika są zespoły fauny przełomu prekambru i kambru[1]. Sformułował szereg hipotez o pokrewieństwach fauny ediakarskiej z późniejszymi taksonami fauny i o środowisku, w jakim żyła fauna ediakarska[1]. Dokonał nowych rekonstrukcji ważnych w stratygrafii konodontów, przedstawił monograficzne opracowanie ewolucji łodzikowców i wykazał pokrewieństwo hyolitów i mięczaków[1].
Honorowy obywatel Zgierza[5]. W 2003 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[10], a w 2005 Odznaką Honorową „Za Zasługi Dla Województwa Opolskiego”[1]. Imieniem Jerzego Dzika nazwano nowy rodzaj ordowickiego konodonta Dzikodus (1988)[11] i nowy rodzaj kredowego ślimaka Dzikella (2004)[12].
Wybrane publikacje
edytujPodręcznik Dzieje życia na Ziemi. Wprowadzenie do paleobiologii
edytuj- Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Wprowadzenie do paleobiologii. Wyd. 1. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1992, s. 463. ISBN 83-01-10475-9. (wyd. I na liście bestsellerów 1992).
- Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Wprowadzenie do paleobiologii. Wyd. 3 unowocześnione. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2003, s. 522. ISBN 978-83-01-14038-0.
- Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Wprowadzenie do paleobiologii. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2023, s. 414. ISBN 978-83-01-22779-1.
Inne książki
edytuj- Jerzy Dzik: Ewolucja życia. T. 8. Poznań: Kurpisz, cop., 1997, s. 359, seria: „Wielka encyklopedia geografii świata”. ISBN 83-86600-91-8.
- Jerzy Dzik, Tomasz Sulej: Pierwszy polski dinozaur: Krasiejów – Silesaurus opolensis. Opole: Śląskie Wydawnictwo Adan, 2004, s. 80, seria: „Przyroda Opolska”. ISBN 83-915371-5-3.
- Jerzy Dzik: Zoologia: różnorodność i pokrewieństwa zwierząt. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 252. ISBN 978-83-235-1918-8.
- Jerzy Dzik: Biologia, czyli Sens życia. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2017, s. 172. ISBN 978-83-235-2915-6.
- Jerzy Dzik: Ewolucja: twórcza moc selekcji. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2021, s. 257. ISBN 978-83-235-4105-9.
Ważniejsze artykuły
edytuj- Jerzy Dzik, Tomasz Sulej, Andrzej Kaim, Robert Niedźwiedzki. Późnotriasowe cmentarzysko kręgowców lądowych w Krasiejowie na Śląsku Opolskim. „Przegląd Geologiczny”. 48 (3), s. 226–235, 2000.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Jerzy Dzik na oficjalnej stronie Instytutu Paleobiologii PAN. paleo.pan.pl. [dostęp 2023-11-01].
- ↑ a b Jerzy Dzik, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-01].
- ↑ Maciej Wierzbowski: Jedlicze. [w:] Strona internetowa miasta Zgierz (archiwalna) [on-line]. [dostęp 2021-05-18].
- ↑ Dzik, Jerzy. pan.pl. [dostęp 2023-11-01].
- ↑ a b Prof. dr hab. Jerzy Dzik. zgierz.pl. [dostęp 2023-10-31].
- ↑ Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Jerzy Dzik, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-11-01].
- ↑ Smok z Lisowic żył 200 mln lat temu. [w:] rp.pl [on-line]. [dostęp 2009-11-26].
- ↑ J. Dzik, G. Niedźwiedzki, T. Sulej: Zaskakujące uwieńczenie ery gadów ssakokształtnych. „Ewolucja”, Nr 3 (2008). s. 2–21.
- ↑ Wojciech Mikołuszko. Potwór z Lisowic. „National Geographic Polska”. 8. 107, s. 2–19, 2008.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 marca 2003 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2003 r. nr 36, poz. 507).
- ↑ Dzikodus hunanensis Zhang, 1988. fossiilid.info. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
- ↑ Andrzej Kaim. The evolution of conch ontogeny in Mesozoic open sea gastropods. „Paleontologia Polonica”. No. 62, s. 53, 2004. Warszawa: Instytut Paleobiologii PAN im. Romana Kozłowskiego. ISSN 0078-8562. [dostęp 2023-11-01].
Linki zewnętrzne
edytuj- Profil prof. Jerzego Dzika na stronach Instytut Paleobiologii PAN
- Profil prof. Jerzego Dzika na stronach Instytutu Biologii Ewolucyjnej Uniwersytetu Warszawskiego
- Prof. Jerzy Dzik – publikacje w serwisie Google Scholar
- Prof. Jerzy Dzik – artykuły w bibliotece Polona
- Rozmowa z prof. Jerzym Dzikiem w ramach Copernicus Festival 2023 (serwis YouTube)