Jean Genet

Jean Genet (IPA: /ʒɑ̃ ʒəˈnɛ/; ur. 19 grudnia 1910 w Paryżu, zm. 15 kwietnia 1986 tamże) – francuski pisarz i dramaturg.

Jean Genet

Jean Genet (1983)
Data i miejsce urodzenia	19 grudnia 1910 Paryż
Data i miejsce śmierci	15 kwietnia 1986 Paryż
Narodowość	francuska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
Matka Boska Kwietna Cud róży Ceremonie żałobne

Życiorys

Był porzuconym przez matkę, która była prostytutką, sierotą, wychowankiem rodzin zastępczych, z których uciekał i popełniał typowe dla młodocianych zbiegów wykroczenia, które w wieku piętnastu lat zaprowadziły go do domu poprawczego. Jako osiemnastolatek zaciągnął się do armii, z której został oddelegowany w 1936 za homoseksualizm i opuścił Francję. Przemierzył wtedy Europę z fałszywymi dokumentami utrzymując się z prostytucji i drobnych kradzieży, co skutkowało częstymi zatrzymaniami przez policję. Jego droga wiodła przez Polskę, gdzie przebywał w więzieniu w Katowicach i jak uważa część badaczy również w warszawskim więzieniu na Starym Mokotowie przy ulicy Rakowieckiej 37. Po powrocie do kraju został skazany i osadzony w więzieniu za dezercję, posługiwanie się fałszywymi dokumentami i kradzieże.

Pisanie rozpoczął w podparyskim więzieniu we Fresnes, a w 1942 wydał na koszt własny poemat: Le Condamné à mort (Skazany na śmierć), Notre-Dame-des-Fleurs (Matka Boska Kwietna), w następnym roku – Le Miracle de la rose (Cud róży). Groził mu wyrok dożywotniego więzienia, gdy nastąpiła interwencja Jeana Cocteau i Jean-Paula Sartre’a w sądzie. Jean Genet został zwolniony z odbywania kary w 1944, a ułaskawienie uzyskał w 1949.

W latach 1945–1948 powstały trzy powieści: Pompes funèbres (Ceremonie żałobne), Querelle de Brest (Querelle z Brestu) i Journal du voleur (Dziennik złodzieja), zbiór poezji, balet oraz trzy sztuki teatralne: Haute Surveillance (Ścisły nadzór), les Bonnes (Pokojówki) i Spendid’s.

W 1966 napisał Paravents (Parawany) i opublikował Lettres à Roger Blin (Listy do Rogera Blina), przeżył jednak kryzys i posunął się do próby samobójczej. W następnym roku wybrał się w długą podróż na Daleki Wschód, poznał obozy Palestyńczyków; trzy lata później wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przebywał wśród Czarnych Panter. Oba te doświadczenia zaowocowały po piętnastu latach publikacją Un captif amoureux (Zakochany jeniec). We wrześniu 1982 przypadkowo przebywał w Bejrucie, gdy miała miejsce masakra obozów palestyńskich w Sabrze i Szatili – po powrocie napisał ważny tekst polityczny: Quatre heures à Chatila (Cztery godziny w Szatili).

W 1979 zachorował na raka gardła, co w 1986 stało się przyczyną jego śmierci. Jego grób znajduje się na hiszpańskim katolickim cmentarzu w Larache w Maroku.

Charakterystyka twórczości

Jego twórczość dotyczyła wykluczenia ze społeczeństwa, problemu wyobcowania i braku porozumienia. W warstwie narracyjnej odnajduje się opisy m.in. służby domowej, prostytutek, wyrzutków społecznych, złodziei. Geneta-pisarza i Geneta polityka-moralistę interesowały zagadnienia emigrantów materialnych (kwestia obozów uchodźczych Palestyńczyków) i emigrantów we własnym kraju (homoseksualiści, Czarne Pantery w USA). Niektórzy krytycy literaccy uważają, że nie powodowały nim zainteresowania społeczne, lecz potrzeba wyrażenia wściekłości, uczucia poniżenia i odrzucenia. W opublikowanej w 1997 monografii Le dernier Genet (Ostatni Genet) Hadrien Laroche porównuje go do obu: współczesnego mu filozofa Michel Foucaulta i myśliciela Reformacji Erazma z Rotterdamu.

Jest pisarzem wzbudzającym silne emocje, uważanym jednocześnie za burzyciela i moralistę.