Jeżówka (roślina)

Jeżówka
	; Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	jeżówka
	Nazwa systematyczna
	Echinacea Moench; Meth. 591. 4. 1794
	Typ nomenklatoryczny
	Echinacea purpurea (L.) Moench
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jeżówka (Echinacea Moench) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Należy do niego 9 gatunków. Rośliny te występują naturalnie w Ameryce Północnej w południowej Kanadzie oraz w środkowej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych^[4]. Zasiedlają suche i mokre siedliska w obrębie prerii^[5]. Jako introdukowane rosną w Ameryce Środkowej i Południowej, w Europie i Azji^[4]. W Polsce spotykane tylko w uprawie^[6].

Jeżówka purpurowa E. purpurea jest ceniona jako roślina ozdobna i lecznicza^[5]. Grube kłącza jeżówek są jadalne^[7].

Nazwa naukowa utworzona została z greckiego słowa echinos znaczącego „jeż” w nawiązaniu do kolczasto odstających listków okrywy koszyczka^[5].

Morfologia

Rośliny tworzące kępy z wzniesionych pędów^[7] osiągających do 2,5 m wysokości^[5], pod ziemią z tęgimi kłączami^[5]. Liście pojedyncze, naprzemianległe, odziomkowe i łodygowe^[5]. Kwiaty zebrane w pojedyncze koszyczki na szczytach pędów. Brzeżne kwiaty języczkowe sterylne, o koronach przeważnie purpurowych lub różowych. Kwiaty rurkowe pomarańczowo-brązowe^[5]. Owocami są niełupki z puchem kielichowym zredukowanym do 4 krótkich ząbków^[5].

Systematyka

Synonimy taksonomiczne^[3]

Brauneria Necker ex T. C. Porter et N. L. Britton, Helichroa Rafin

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae^[8].

Wykaz gatunków^[4]^[9]

Echinacea angustifolia DC. – jeżówka wąskolistna
Echinacea atrorubens (Nutt.) Nutt.
Echinacea laevigata (C.L.Boynton & Beadle) S.F.Blake
Echinacea pallida (Nutt.) Nutt. – jeżówka blada
Echinacea paradoxa Britton
Echinacea purpurea (L.) Moench – jeżówka purpurowa
Echinacea sanguinea Nutt.
Echinacea simulata McGregor
Echinacea tennesseensis (Beadle) Small

Uprawa

Gatunki uprawiane jako rośliny ozdobne są odporne na mróz^[7]. Nadają się na rabaty i na kwiat cięty. Wymagają stanowiska w pełnym słońcu i żyznej gleby. Wskazane jest ściółkowanie. Po przekwitnięciu kwiatostany obcina się. Rozmnażane są przez podział albo przez sadzonki. Źle znoszą przesadzanie.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
↑ ^a ^b ^c Echinacea Moench, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-07-25] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 355. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 73, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Genus Echinacea Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-07-25].
↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].

[powo-4] Echinacea Moench, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-07-25] .

[philips-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 355. ISBN 0-333-74890-5.

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 73, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[E-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[grin-8] Genus Echinacea Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-07-25].

[9] Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]

[9]