Jaz Zacisze
Jaz Zacisze (Nakonzbrücke Wehr[1]) – jaz kozłowo-iglicowy, położony we Wrocławiu, wybudowany w ramach Stopnia Wodnego Zacisze. Przeznaczeniem jazu jest piętrzenie wody Kanału Powodziowego, przy czym obecnie jaz ten jest wyłączony z eksploatacji. Położony jest w 4,87 km biegu tego kanału[2][3]. Jaz reguluje stany wody jedynie dla części kanału położonego powyżej jazu, do poprzedniego na kanale Jazu Bartoszowice. Mimo że Jaz Zacisze i Śluza Zacisze zaliczane są do jednego Stopnia Wodnego Zacisze, pracują od siebie niezależnie[3].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna | |
| Lokalizacja |
na 4,87 km |
| Stopień wodny | |
| Budowa i eksploatacja | |
| Lata budowy |
1913–1917 |
| Okres eksploatacji |
nieeksploatowany |
| Dane techniczne | |
| Rodzaj |
kozłowo-iglicowy |
| Długość |
54,04 m |
| Różnica poziomów |
2,30 m |
| Liczba przęseł |
1 |
| Światło przęsła |
54,04 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°07′49″N 17°04′41″E/51,130278 17,078056
| |
Historia
edytujJaz wybudowany został w latach 1913–1917, w ramach inwestycji z zakresu hydrotechniki, polegającej na budowie nowej drogi wodnej przeprowadzonej przez miasto w ramach Wrocławskiego Węzła Wodnego, tzw. Wrocławskiego Szlaku Głównego oraz nowego systemu przeciwpowodziowego dla miasta. Pracami na stopniu kierował budowniczy Roy, inwestycję nadzorował urząd Bauamt für Hochwasserschutz bei Breslau. Podstawowe elementy stalowe jazu dostarczyła firma Verein Konigs und Laurahutte. Jak wyżej zaznaczono jaz ten pracuje niezależnie od śluzy. Jego budowa nie wiązała się z budowaną, nową drogą wodną, lecz potrzebami obiektów zlokalizowanych na lewym brzegu kanału, takich jak Kąpielisko Morskie Oko, czy baseny przy Stadionie Olimpijskim, a także możliwości uprawiania żeglarstwa i sportów wodnych, rekreacyjnych na samym kanale[1][3].
Funkcje
edytuj- powyżej położony jest Jaz Bartoszowice[a],
- poniżej położony jest Jaz Różanka[b],
- równorzędnie, na Starej Odrze położony jest Jaz Psie Pole[c].
Jaz przegradza koryto Kanału Powodziowego:
- lewy brzeg stanowi teren osiedla Zacisze[d],
- prawy brzeg stanowi grobla, rozdzielająca Kanał Powodziowy od Kanału Żeglugowego[e].
Charakterystyka
edytujPoszczególne elementy konstrukcyjne jazu wykonane są w następującej technologii[3]:
- przyczółki – żelbet,
- próg – ciosy kamienne granitowe,
- poszur – beton i bruk z kamienia łamanego na podsypce z tłucznia,
- ponur – beton.
Jest to jaz jednoprzęsłowy. Przęsło ma 54,04 m światła jazu dla przeprowadzania wód. Jaz wyposażony jest w zamknięcia kozłowo–iglicowe. Spad przy normalnym piętrzeniu wynosi 2,30 m. Przyczółki jazu stanowią równocześnie podparcie dla mostów – Mostów Jagiellońskich Południowych. Na potrzeby obsługi jazu wybudowano także tory dla wagoników służących przewozowi iglic, z obrotnicą na konstrukcji jazu. Ponieważ jaz jest nieużytkowany obecnie, pozostaje na stałe złożony na dnie kanału pod powierzchnią wody[3].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Wchodzący w skład Stopnia Wodnego Bartoszowice.
- ↑ Wchodzący w skład następnego stopnia wodnego – Stopnia Wodnego Różanka.
- ↑ Wchodzący w skład Stopnia Wodnego Psie Pole.
- ↑ Położony na południe od jazu.
- ↑ Położona na północ od jazu.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Jaz Zacisze na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-22).
- ↑ a b Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2009-12-22).
- ↑ a b c d e wrosystem.um.wroc.pl: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Wrocław 2007, Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-21).
Linki zewnętrzne
edytuj- Jaz Zacisze w Wikimapii (dostęp 2009-12-22)
- Jaz Zacisze na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-22)
- Mosty Jagiellońskie na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-22)