Jastrzębik (wieś)
Jastrzębik (j. łemkowski Астрябик) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Muszyna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
| wieś | |
.jpg) Jastrzębik, cerkiew greckokatolicka św. Łukasza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
550 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
534[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-370[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0454793 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
Położenie na mapie gminy Muszyna  | |
 49°23′13″N 20°54′48″E/49,386944 20,913333[1]
| |
Położenie
edytujWieś położona jest na wysokości ok. 550 m n.p.m. nad potokiem Jastrzębik i na dwóch grzbietach Jaworzyny (1114 m); od wschodniej strony jest to grzbiet z wierzchołkami Bystry Wierch, Palenica, Szczawna Góra, Smreczyny i Jastrzębska Góra, od zachodniej grzbiet Zarubów. Dojazd od Muszyny i od Złockiego[4].
Historia
edytujLokowana na prawie wołoskim w 1577 roku przez bpa Piotra Myszkowskiego, przywilejem nadanym Piotrowi Tyliszczakowi z Krynicy. Początkowo mieszkańcami Jastrzębika byli Wołosi, z czasem doszli również Rusini. Ludność ta była wyznania greckokatolickiego. Parafię tegoż wyznania uposażył bp Piotr Gembicki w 1651 roku.
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[5].
- Cerkiew pw. św. Łukasza, obecnie kościół filialny, otoczenie.
Cerkiew zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku, kilkakrotnie przebudowywana z wykorzystaniem fragmentów dawnej świątyni. Drewniana, konstrukcji zrębowej, trójdzielna, jednonawowa. Dachy nad nawą i prezbiterium łamane, nad babińcem siodełkowate, zwieńczone baniastymi wieżyczkami ze ślepymi latarniami. We wnętrzu polichromia ornamentalna z 1861 roku, ikonostas barokowo-klasycystyczny z XIX wieku. Wpływów bizantyjskich możemy się doszukać w siedmiu ikonach Deesis z apostołami z XVI w., które znajdują się na parapecie chóru. Obecnie cerkiew pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego.
Demografia
edytujLudność według spisów powszechnych z 2009 roku[6][7][8][9].
|
|
Atrakcje geoturystyczne
edytuj- W dolinie Jastrzębika występują źródła wody mineralnej, reprezentujące szczawy o niewielkiej wydajności. Jednym z nich jest Źródło św. Łukasza
- Unikatem w skali karpackiej jest występowanie suchej ekshalacji gazowej (94,4% dwutlenku węgla; 3% metanu; 2,8% azotu i 0,5% tlenu). Objawia się to zjawisko jako niewyraźne pęknięcia terenu, wokół którego można zauważyć uduszone owady i ptaki. W zimie miejsca takie znaczą bezśnieżne „placki” na polach.
- Występują tu także mofety – ekshalacje wulkaniczne o temperaturze poniżej 100 °C, wydobywające się z dna potoku wraz z wodami zmineralizowanymi. Mofety te zostały uznane za pomnik przyrody nieożywionej, a wokół nich, w roku 2005, staraniem naukowców z Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Krakowskiej AGH wybudowano podesty oraz tablice informacyjne. Jest to mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 45232
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 385 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit”. ISBN 83-915737-3-7.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15].
- ↑ a b Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, tom XII, „Galizien”, Wien 1907.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XII – Województwo Krakowskie i Śląsk Cieszyński, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925.
- ↑ Statystyka Polski, t. XXVI, Warszawa 1926, Główny Urząd Statystyczny.
- ↑ Statystyka Polski seria C, z. 88, Warszawa 1938, Główny Urząd Statystyczny.
Linki zewnętrzne
edytuj- Jastrzębik, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 503.
- Zdjęcia panoramiczne cerkwi. [dostęp 2011-01-25].
- KAI informacja o cerkwi. [dostęp 2011-01-25].