Jastrowiec
Jastrowiec (niem. Lauterbach, Oberlauterbach) – wieś w Polsce położona nad rzeką Świekotką (niem. Lauter Bach) województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Bolków, na Pogórzu Kaczawskim (Pogórzu Złotoryjskim) w Sudetach.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
315-340 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
168[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-420[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DJA |
| SIMC |
0189380 |
Położenie na mapie gminy Bolków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jaworskiego  | |
 50°58′03″N 16°03′12″E/50,967500 16,053333[1]
| |
| Strona internetowa | |
Położenie
edytujZnajduje się na granicy Grzbietu Wschodniego (Pogórza Wojcieszowskiego) w Górach Kaczawskich i Rowu Świerzawy na Pogórzu Kaczawskim. Wieś znajduje się w odległości 8 km od Bolkowa, a jej długość około 1,3 km. Na zachodzie Jastrowiec sięga podnóży Bukowej, Jastrowiec otoczony jest użytkami rolnymi, a południowe wzgórza porastają lasy świerkowe z domieszką drzew liściastych. Na łąkach można spotkać kilka gatunków storczyków.
Geologia
edytujWieś położona jest na górnokarbońskich mułowcach, zlepieńcach i piaskowcach. W dawnych kamieniołomach wapienia krystalicznego i łukach ilastych występują kryształy dolomitu i kwarcu dochodzące do 6 cm długości.
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Historia
edytujWieś powstała w połowie XIV w., jako posiadłość rycerska. W roku 1399 istniał tu już kościół parafialny. Jastrowiec był dawnym ośrodkiem wydobywania wapienia. W roku 1464 właścicielem wsi był Hans von Czirn. Od roku 1523 Jastrowiec jest związany z majątkiem w Pogwizdowie i Świnach i znajduje się pod zarządem von Schindela. W roku 1787 wieś była znajdowała się pod panowaniem hrabiego von Schlabrendorfa. Następnie majątkiem zarządzała wdowa po nim. Która 1 stycznia 1809 przekazała go córce Theresia von Hoyos-Sprintzenstein. Od roku 1909 właścicielem Jastrowca był szambelan królewski Stanislaus von Hoyos.
W kamieniołomach na Bukowej i Wapiennikach dawniej eksploatowano wapień. Kamień wypalany był w wapiennikach u podnóży wzniesień.
W 1946 r. w wyniku transferów niemiecka ludność wsi została osiedlona w środkowej Westfalii.
Kalendarium
edytuj- 1371 – pierwsza wzmianka o wsi
- 3 marca 1654 – kościół z powrotem staje się katolicki (w czasach reformacji była to świątynia protestancka)
- 1825 – we wsi znajdują się: pałac, dwa folwarki, 74 domy, kościół katolicki (fila kościoła w Lipie), szkoła ewangelicka, 3 wapienniki, ewangeliccy mieszkańcy należeli do parafii w Pogwizdowie
- 1915 – we wsi znajdują się dwie gospody
- 1939 – wieś liczy 290 mieszkańców
- 1 maja 1946 – w Jastrowcu ukazuje się plakat, wzywający do zemsty na Niemcach w tym dniu, zapewniając jednocześnie bezkarność wszystkim tym, którzy się do tego przyczynią
- 1978 – we wsi jest 29 gospodarstw indywidualnych oraz PGR
- 1988 – we wsi jest 19 gospodarstw indywidualnych
Historyczne nazwy wsi
edytujZabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[4]:
- kościół filialny pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, budowla z kwadratowym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym (wzmiankowany po raz pierwszy w 1399 roku) - XIV-XVIII w.
- cmentarz przy kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
- zespół pałacowy, nr 3, z XVIII-XX wieku:
- pałac, trzykondygnacyjny późnobarokowy, założony na planie prostokąta, z drugiej poł. XVIII wieku o cechach eklektyzmu. W 1809 roku przeszedł pod opiekę hrabiego von Hoyos[5]
- oficyna, mieszkalna obok pałacu
- park pałacowy
- zespół budynków folwarcznych przy zespole pałacowym nr 3, z drugiej połowy XIX w.:
Inne obiekty
edytuj- Pomnik ofiar I wojny światowej
Źródła wody mineralnej
edytujW roku 1908 w ramach poszukiwań związanych z wodami w Bolkowie Zdroju, odkryto tutaj źródło. Nazwano je Źródło Marii (niem. Marie Quelle). Jest ono położone w okolicy pałacu. Pokłady tej wody są starsze o 3 mln lat od wód oligoceńskich. Woda ta to szczaw wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowo-potasowy. Nigdy jednak nie powstało tutaj uzdrowisko. Po II wojnie światowej źródło stanowiło ujęcie wody dla miejscowego PGR, który zarządzał pałacem i zabudowaniami folwarcznymi.
Turystyka
edytujWieś jest miejscowością agroturystyczną.
Szlaki turystyczne
edytuj
czerwony – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Wolbromek, Kłaczyna, Świny, Gorzanowice, Jastrowiec, Lipa, Muchówek, Radzimowice, Mysłów, Płonina, Pastewnik Górny, Wierzchosławice.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45113
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 380 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 28. [dostęp 2012-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 159
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
- Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.