Wikipedia

Jaskinia Jasna koło Smolenia

Jaskinia Jasna koło Smolenia – schron jaskiniowy (schronisko) w lewych zboczach Doliny Wodącej na wzniesieniu Zegarowych Skał na Wyżynie Częstochowskiej[1]. Pod względem administracyjnym znajduje się w obrębie miejscowości Strzegowa w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom, ale w pobliżu granicy z miejscowością Smoleń w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Pilica. Nazwano go koło Smolenia, gdyż w Strzegowej jest inna Jaskinia Jasna, dla odróżnienia nosząca nazwę Jaskinia Jasna w Strzegowej[2]. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Ryczowskiej w obrębie Wyżyny Częstochowskiej[3].

Jaskinia Jasna koło Smolenia
Plan jaskini
Plan jaskini
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

Zegarowe Skały, Strzegowa

Właściciel

prywatny

Długość

42,3 m

Wysokość otworów

470 m n.p.m.

Wysokość otworów
nad dnem doliny

65 m

Ekspozycja otworów

ku N, NW

Data odkrycia

znana od dawna

Ochrona
i dostępność

dostępna

Kod

J.Cz.IV-04.48

Położenie na mapie gminy Wolbrom
Mapa konturowa gminy Wolbrom, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Jaskinia Jasna koło Smolenia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Jaskinia Jasna koło Smolenia”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Jaskinia Jasna koło Smolenia”
Położenie na mapie powiatu olkuskiego
Mapa konturowa powiatu olkuskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Jaskinia Jasna koło Smolenia”
Ziemia50°25′40″N 19°40′33″E/50,427778 19,675722
Multimedia w Wikimedia Commons

Opis

edytuj

Schronisko znajduje się w najdalej na wschód wysuniętej skale wapiennej na samym szczycie wzniesienia. Skała zbudowana jest z wapieni z okresu późnej jury. Schronisko ma trzy otwory: główny północny i dwa północno-zachodnie. Wychodzą one na niewielką, zarastającą chaszczami polankę. Główny otwór jest tak duży, że dawniej był dobrze widoczny od strony zabudowań Smolenia, obecnie jednak przysłaniają go drzewa[1].

Schronisko ma postać dużej komory o wysokości do 6 m. Przedzielona jest trójramiennym filarem, który dzieli ją na dwie części: wysoką południową i niską północną. W ścianie północnej posiada duże okno skalne[1].

Historia poznania i eksploatacji

edytuj

Schronisko znane jest od bardzo dawna. Jest suche, przestronne i w całości oświetlone światłem słonecznym. Z tego względu często urządzano w nim biwaki. Po raz pierwszy jego plan sporządził Przesmycki w 1908 r. O jaskini wspominają także Stanisław Lencewicz w 1913, Regina Fleszarowa w 1933 i Sosnowski w 1949 r. W 1951 r. jaskinię opisał i powtórnie sporządził jej plan Kazimierz Kowalski[4]. Pomiary jaskini wykonali A. Polonius i S. Kornaś w listopadzie 1991 r.[1]

K. Kowalski na zewnątrz jaskini znalazł krzemienne odłupki. Spotyka się je jeszcze obecnie. We wrześniu 1998 r. prowadzono badania archeologiczne, w czasie których przekopano namulisko na głębokość 1 m. Stwierdzono, że namulisko było nienaruszone. Znaleziono w nim skamieniałe kości zwierzęce i nieliczne narzędzia krzemienne, a w najwyższej warstwie i na powierzchni wymieszany materiał pochodzący z okresu od paleolitu do średniowiecza. Przypuszcza się, że jaskinię okresowo zamieszkiwali ludzie już w epoce górnego paleolitu (około 40 000 lat temu)[1].

Wspinaczka skalna

edytuj

Skała, w której znajduje się jaskinia, jest obiektem wspinaczki skalnej. Ma wysokość do 12 m, jest połoga, pionowa lub przewieszona, są w niej filary i zacięcia. Jest na niej 17 dróg wspinaczkowych o trudności IV+ – Vi.7 w skali Kurtyki oraz 3 projekty. Mają wystawę północno-zachodnią, północną, północno-wschodnią, wschodnią i południowo-wschodnią. Drogi wspinaczkowe znajdują się na ścianach jaskini i jej stropie, oraz na wschodniej ścianie skały. Większość dróg (oprócz projektowanych) ma zamontowane stałe punkty asekuracyjne: ringi (r), stanowisko zjazdowe (st), ring zjazdowy (rz) lub dwa ringi zjazdowe (drz)[5].

Jaskinia Jasna I
  1. Wszystko jasne; VI.1, 12 m
  2. Jasne cztery; IV+, 12 m
  3. Jasne pięć; V, 12 m
  4. Jasne sześć; VI, 12 m
  5. Szuflandia; 5r + st, VI.5+, 12 m
  6. Bariera wdzięku; 6r + st, VI.6+, 14 m
  7. Skazani na szaszłyk; 7r + st, VI.7, 14 m
  8. Megawat; 5r + st, VI.5+/6, 12 m
  9. Orła cień; 4r + st, VI.5, 12 m
  10. Przepióreczka; 3r + st, VI.2+, 12 m
Jaskinia Jasna II
  1. Kontrbractwo; 7r, VI.3+, 12 m
  2. Bariera wdzięku; 3r, VI.6+, 14 m
  3. Projekt; 7r, 12 m
  4. Projekt; 1r + 1s, 9 m
  5. Preludium; 3r + drz, VI.1, 8 m
Jaskinia Jasna III
  1. Headquater; 4r + rz, VI.5, 11 m
  2. Bractwo jaskiniowe; 5r, VI.3, 12 m
Jaskinia Jasna, wschodnia ściana
  1. Projekt; 3r + st, 10 m
  2. Azja Tuchajbejowicz; 4r + st, VI.1, 10 m
  3. Projekt; 3r + st, 10 m[5].

W Zegarowych Skałach znajdują się jeszcze inne jaskinie: Schronisko za Majdanem, Schronisko Południowe, Schronisko w Cysternie, Schronisko w Zegarowych Skałach Pierwsze, Schronisko w Zegarowych Skałach Drugie, Dziura w Ścianie, Zegar[6].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Adam Polonius, Jaskinia Jasna koło Smolenia, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2018-07-30].
  2. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-01-13].
  3. ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
  4. ↑ Kazimierz Kowalski, Jaskinie Polski. Tom I, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 1951.
  5. ↑ a b Baza topo portalu wspinaczkowego [online] [dostęp 2019-01-13].
  6. ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-04-28].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Jaskinia_Jasna_koło_Smolenia&oldid=69463997”