Wikipedia

Jasenovac (obóz koncentracyjny)

chorwacki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady, „Auschwitz Bałkanów”
Zobacz też: Jasenovac (miejscowość).

Jasenovac – największy z powstałych w Niepodległym Państwie Chorwackim w czasie II wojny światowej obóz koncentracyjny, założony przez faszystowskich ustaszów w sierpniu 1941.

Jasenovac
Sabirni i radni logor Jasenovac
ilustracja
Typ

obóz koncentracyjny,
obóz zagłady

Odpowiedzialny

 Chorwacja (Ustasze)

Rozpoczęcie działalności

sierpień 1941

Zakończenie działalności

21 kwietnia 1945

Terytorium

 Chorwacja

Miejsce

Jasenovac

Liczba podobozów

5[1]

Narodowość więźniów

Serbowie, Żydzi, Romowie, antyfaszyści chorwaccy, Boszniacy

Liczba ofiar

ok. 77 000 do 99 000[2]

  • Serbowie: 45 000 – 52 000
  • Romowie: 15 000 – 20 000
  • Żydzi: 12 000 – 20 000
  • Chorwaci oraz bośniaccy muzułmanie: 5000 – 12 000
Wyzwolony przez

Narodowa Armia Wyzwolenia Jugosławii

Położenie na mapie Niepodległego Państwa Chorwackiego
Mapa konturowa Niepodległego Państwa Chorwackiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Jasenovac”
45,294444°N 16,827778°E/45,294444 16,827778
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Budowa składającego się z pięciu podobozów rozproszonego na obszarze prawie 240 km² kompleksu obozowego Jasenovac trwała od sierpnia 1941 do lutego 1942. Dwa najstarsze podobozy Krapje i Bročica zostały zlikwidowane w listopadzie 1941. Jeden z największych obozów koncentracyjnych w Europie[3], określany mianem „Auschwitz Bałkanów” i „jugosłowiańskiego Auschwitz”[4].

Trzy nowo wybudowane podobozy działały do końca wojny:

  • Ciglana (Jasenovac III)
  • Kozara (Jasenovac IV)
  • Stara Gradiška – obóz kobiecy (Jasenovac V)

W skład kompleksu obozowego wchodziły także rozległe tereny na drugim brzegu rzeki Sawy w okolicach miejscowości Donja Gradina i obóz dla dzieci Sisak, w którym zginęło ich prawdopodobnie między 1100 a 1700[5]. Od 10 maja 1942 roku komendantem był Miroslav Filipović-Majstorović, franciszkanin usunięty z zakonu w lipcu 1942, lecz nie ekskomunikowany z Kościoła katolickiego[6][7]. Powszechnie nazywany był bratem szatanem[8]. Mordował ludzi gołymi rękami[9]. Całkowita liczba ofiar – według różnych źródeł – waha się od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy. Natomiast nie ulega wątpliwości fakt, że ogromną większość pomordowanych stanowili Serbowie. W obozie Jasenovac więzieni i zabijani byli również Żydzi, Romowie oraz niektórzy należący do ruchu oporu Chorwaci[10][11][12].

Dla oszczędzania kul podrzynano więźniom gardła – w zawodach urządzonych w obozie 28 sierpnia 1942 zwyciężył były franciszkanin Petar Brzica, późniejszy członek organizacji Križari (Krzyżowcy), który specjalnym nożem nazywanym srbosjek w ciągu jednej doby poderżnął gardło co najmniej 670 (sam twierdził, że 1360) nowo przybyłym więźniom[13][14].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Richard Breitman: U.S. Intelligence and the Nazis. Cambridge University Press, 2005. ISBN 0-521-61794-4.
  2. ↑ United States Holocaust Memorial Museum: Holocaust Encyclopedia: Jasenovac. [dostęp 2017-08-28]. (ang.).
  3. ↑ Stevan K. Pavlowitch: Hitler’s New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. Nowy Jork: Columbia University Press, 2008. ISBN 1-85065-895-1.
  4. ↑ Vladimir Dedijer: The Yugoslav Auschwitz and the Vatican: The Croatian Massacre of the Serbs During World War II. Prometheus Books.
  5. ↑ Sisak camp. [w:] Jasenovac memorial site [on-line]. Public institution Jasenovac memorial site. [dostęp 2019-03-15]. (ang.).
  6. ↑ Katolička crkva i Nezavisna Država Hrvatska 1941-1945 by Jure Krišto, Zagreb: 1998, s. 223.
  7. ↑ Michael Phayer; The Catholic Church and the Holocaust: 1930-1965; Indiana University Press; 2000; s. 237.
  8. ↑ Miroslav Filipović Majstorović. Public Institution Jasenovac Memorial Area. [dostęp 2012-05-29]. (ang.).
  9. ↑ Jasenovac. yadvashem.org. [dostęp 2012-05-29]. (ang.).
  10. ↑ Hołd ofiarom „chorwackiego Auschwitz” – Świat – rp.pl [online], www.rp.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-09] (pol.).
  11. ↑ Jasenovac Research Institute. jasenovac.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)]. podaje, że liczba pomordowanych zawiera się w przedziale od 300 do 700 tysięcy.
  12. ↑ Dokument instytutu Jad Waszem twierdzi na przykład, że w Jasenovac zginąć mogło nawet 600 000 osób, w tym większość Serbów i ok. 25 000 Żydów. Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie podaje natomiast następujące statystyki ofiar: od 45 000 do 52 000 Serbów, od 8000 do 20 000 Żydów, od 8000 do 15 000 Romów, i od 5000 do 12 000 Chorwatów i Muzułmanów.
  13. ↑ Reformation. The Triumph of Terrorism. reformation.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-15)].
  14. ↑ The Glass Half Full by Alan Greenhalgh ISBN 0-9775844-1-0, s. 68.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Jasenovac_(obóz_koncentracyjny)&oldid=73900872”