Jarosław z Bogorii i Skotnik

Jarosław z Bogorii i Skotnik herbu Bogoria, znany także jako Jarosław Bogoria Skotnicki (ur. ok. 1276, zm. 17 września 1376 w Kaliszu) – arcybiskup gnieźnieński.

Jarosław z Bogorii i Skotnik

Data urodzenia	ok. 1276
Data śmierci	17 września 1376
Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania	1342–1371
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	8 lipca 1342

Życiorys

Był synem wojewody krakowskiego Piotra Bogorii. W latach 1316–1322 studiował teologię i prawo w Bolonii. Przez jakiś czas pełnił funkcję rektora lub według innych źródeł syndyka nacji ultramontanów (cudzoziemców). Janko z Czarnkowa w swojej Kronice opisał następujące wydarzenie związane z ówczesną działalnością przyszłego arcybiskupa: Był to mąż bardzo szczęśliwy, we wszystkim działający z pożytkiem, wielki w radzie i bardzo hojny. Niegdyś, kiedy był jeszcze na naukach w Bolonii, gdy pewien student Anglik, za cudzołóstwo z jakąś mieszczką – popełnione zresztą za zgodą jej męża za pieniądze – był przez mieszczan bolońskich ścięty, Jarosław, jako rektor uniwersytetu, przeniósł wykłady prawa kanonicznego z Bolonii do innego miasta, i nie zezwolił na ich przywrócenie, aż znakomitsi obywatele z rozkazu papieża Jana XXII ufundowali na intencję zbawienia duszy ściętego Anglika kaplicę i dostatecznie ją uposażyli, oraz dali studentom należyte zadośćuczynienie. Po powrocie do kraju został kanonikiem krakowskim i kanclerzem biskupa Nankera (1323–1325). W 1326 był już archidiakonem krakowskim, w 1334 kanonikiem kujawskim i kanonikiem gnieźnieńskim. W latach 1331–1337 był kanclerzem kujawskim. Kazimierz Wielki mianował Jarosława swoim pełnomocnikiem w procesie warszawskim z zakonem krzyżackim w 1339. 8 lipca 1342 otrzymał w Awinionie sakrę biskupią z rąk papieża Klemensa VI i nominację na arcybiskupa gnieźnieńskiego. Z ramienia papieża był kolektorem świętopietrza w swojej archidiecezji. Był jednym z autorów pokoju kaliskiego 1343 z Krzyżakami. Zrzekł się wówczas odszkodowań za zniszczenie metropolii gnieźnieńskiej przez napady zakonu. W 1349 brał udział w wytyczaniu granicy pomorsko-krzyżackiej. W latach 1358–1363 dzierżył nadaną mu przez króla kasztelanię nakielską. 17 listopada 1370 koronował w katedrze wawelskiej króla Ludwika Węgierskiego. Pod koniec życia stracił wzrok i w 1374 złożył urząd, przenosząc się do klasztoru w Lądzie. Zmarł 17 września 1376 w Kaliszu.

Działalność legislacyjna

Jako prawnik był redaktorem kodyfikacji polskiego prawa karnego i cywilnego dokonanej na polecenie króla Kazimierza Wielkiego. Był też autorem statutów wiślickich i wielkopolskich. W 1357 zwołał synod prowincjonalny w Kaliszu, w czasie którego uchwalono 16 uchwał dotyczących prawa i bieżących spraw Kościoła, między innymi postanowiono, aby stosować kary kościelne np. interdykt wobec wszystkich występujących przeciw klerowi lub posiadanym przez niego majątkom ziemskim.

Działalność gospodarcza

Był świetnym administratorem powierzonej sobie archidiecezji. Rozpoczął akcję przenoszenia starych wsi na prawo niemieckie, zakładał też nowe wsie, sprowadzając kolonistów z Niemiec. Doprowadził do rozkwitu kasztelanię łowicką. Wdał się w ostre zatargi graniczne z biskupem poznańskim, szczególnie na Mazowszu. Doprowadził do konsolidacji dóbr arcybiskupich drogą wykupu coraz to nowych terenów.

Działalność kulturalna

Budował kościoły i klasztory, a obiekty już wzniesione hojnie uposażał. Odbudował katedrę gnieźnieńską, ufundował kościoły w Kurzelowie, Opatówku, utworzył kolegiatę w Kamieniu Krajeńskim oraz w Uniejowie i ufundował tam klasztor benedyktynów. Zbudował zamki w Łowiczu, Uniejowie, Kamieniu Krajeńskim i Opatówku, dwory biskupie w Gnieźnie, Kaliszu, Wieluniu i Łęczycy oraz murowany kościół w rodzinnych Skotnikach. Około roku 1355, gdy w miejscu starego grodu w Łowiczu, arcybiskup Jarosław Bogoria Skotnicki wzniósł gotycki murowany zamek, wkrótce stał się rezydencją arcybiskupów gnieźnieńskich. W 1359 arcybiskup Jarosław Bogoria ze Skotnik przyjął w Skierniewicach księcia mazowieckiego Siemowita III. Książę, którego państwo obejmowało swym zasięgiem Skierniewice, potwierdził w nim arcybiskupią własność tych terenów, a mieszkańców wsi obdarzył nowymi przywilejami. Arcybiskup Jarosław Bogoria był prawdopodobnie pierwszym z arcybiskupów gnieźnieńskich, który na stałe przebywał w swoich siedzibach w Łowiczu i Skierniewicach. Za jego panowania Skierniewice i dobra arcybiskupie zaczęły odnotowywać rozwój ekonomiczny, rozrastając się do całkiem dużej osady, którą można było przekształcić w miasto.

Nowo budowane kościoły uposażał ze swoich dóbr stołowych. Szczyt jego działalności budowlanej przypadł w latach 1357–1365.

Upamiętnienie

• W zewnętrzną ścianę kościoła klasztornego w Lądzie wmurowana jest tablica, upamiętniająca arcybiskupa Skotnickiego.

• W 2004 imię Jarosława Bogorii Skotnickiego nadano Gimnazjum w Uniejowie.

Bibliografia

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 292–293. ISBN 83-01-02722-3.