Jarnołtowo
Jarnołtowo (Jarmołtowo) (niem. Gross Arnsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Małdyty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W latach 1945–1946 miejscowość nosiła nazwę Arniewo[4].
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
373[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-330[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0481270 |
Położenie na mapie gminy Małdyty  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
 53°53′48″N 19°39′03″E/53,896667 19,650833[1]
| |
| Strona internetowa | |
We wsi jest kościół gotycki z pierwszej połowy XIVw. jednonawowy, bezwieżowy o masywnych szczytach. Wewnątrz skromny neogotycki wystrój, ołtarz i ambona z 1874 r. Obok wolno stojąca neogotycka dzwonnica z przejazdem bramnym z 1926 roku[5].
W Jarnołtowie znajduje się dąb tzw. „Jagiełły” z XIV wieku. Według opowieści przy tym dębie Jagiełło z wojskiem miał obozować, gdy wędrował do Malborka, aby podbić zamek krzyżacki (informację tę należy traktować w kategorii legendy).
Jarnołtowskie Góry (niem. Arnsdorfer Berge) – wzgórze o wysokości 141 m, położone na zachód od wsi Barty[6]. Jarnołtowski Las (niem. Gross Arnsdorfer Wald) – las położony na południowy zachód od wsi Jarnołtowo[6]. Jarnołtowski Rów (niem. Haupt Graben) – strumień, prawy dopływ strumienia Trumpina, który wpada do jeziora Ewingi[6].
Historia
edytujWieś wzmiankowana w dokumentach z roku 1301 i 1311, jako wieś czynszowa na 75 włókach. Pierwotna nazwa wsi to Arnoldisdorff. Kościół wybudowano już w XIV w. W roku 1782 we wsi odnotowano 32 domy (dymy), natomiast w 1858 w 22 gospodarstwach domowych było 275 mieszkańców. W latach 1937–1939 było 609 mieszkańców. W roku 1973 wieś należała do powiatu morąskiego, gmina Małdyty, poczta Połowite. W 2012 roku w remizie powstało małe Muzeum Kanta.
Ludzie związani z miejscowością
edytujImmanuel Kant w młodości był nauczycielem domowym m.in. u majora Karla Friedricha von Hülsena w Jarnołtowie. Fakt ten upamiętniono tu w kwietniu 1994 pamiątkową tablicą, a w 2013 stanęła rzeźba, przedstawiająca filozofa w skali 1:1, wykonana przez Ryszarda Fereńca, rzeźbiarza hobbysty i byłego mieszkańca Jarnołtowa[7]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 44530
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 376 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ „Morąg – z dziejów miasta i powiatu”, Pojezierze, Olsztyn 1973.
- ↑ Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna” Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8, s. 258.
- ↑ a b c Gustaw Leyding „Nazwy Fizjograficzne”, W: „Morąg – z dziejów miasta i powiatu”, Pojezierze, Olsztyn 1973.
- ↑ W Jarnołtowie stanęła rzeźba wybitnego filozofa niemieckiego – Małdyty.
Bibliografia
edytuj- Janusz Jasiński, „Historia Królewca, Szkice z XIII–XX stulecia”, Książnica Polska, Olsztyn, 1994, ISBN 83-85702-03-2.
- „Morąg – z dziejów miasta i powiatu”, Pojezierze, Olsztyn 1973