Wikipedia

Janina Żejmo

radziecka aktorka

Janina Bolesławowna Żejmo (ros. Янина Болеславовна Жеймо; ur. 16 maja?/29 maja 1909 w Wołkowysku, zm. 29 grudnia 1987 w Warszawie) – radziecka aktorka pochodzenia polskiego. Pojawiła się w ponad 30 filmach w latach 1925–1954. Wystąpiła m.in. w roli Kopciuszka w filmie o tym samym tytule. Była trzykrotnie zamężna. Jej mężami byli: Andriej Kostriczkin, Iosif Chejfic oraz Leon Jeannot, z tym ostatnim była związana aż do śmierci. Z Andriejem miała córkę Janinę Kostriczkin, a z Iosifem Chejficem syna Juliana.

Janina Żejmo
Ilustracja
Imię i nazwisko

Janina Bolesławowna Żejmo

Data i miejsce urodzenia

29 maja 1909
Wołkowysk, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 1987
Warszawa, PRL

Zawód

aktorka

Współmałżonek

Andriej Kostriczkin
Iosif Chejfic
Leon Jeannot

Lata aktywności

1925–1957

Odznaczenia
Order „Znak Honoru”
Janina Żejmo w roli Lenoczki w filmie Obudźcie Lenoczkę

Życiorys

edytuj

Dzieciństwo

edytuj

Janina Żejmo urodziła się w Wołkowysku, (Obwód grodzieński na Białorusi) w rodzinie artystów cyrkowych. Rodzice oraz trzy starsze siostry Janiny pracowali w cyrku jako sławni akrobaci i gimnastycy. Jej ojciec Józef Bolesław Żejmo był Polakiem, a matka Rosjanką. Janina urodziła się zaraz po przedstawieniu, gdy jej matka wracała do domu po wykonaniu swojego popisowego numeru salta mortale. Zaczęła występować w cyrku już od najmłodszych lat. Pierwszy raz stało się to, gdy miała zaledwie trzy lata, jej występ odbył się w starym syberyjskim mieście Tobolsk. Po tym, jak Janina dołączyła do rodziny i zaczęła uprawiać zawód cyrkowego artysty, na chapiteau, gdzie występował ojciec Janiny, pojawiały się plakaty z napisem „Żejmo -6” („szóstka Żejmo”).

Dzieciństwo Janiny było wypełnione różnymi niebezpiecznymi zdarzeniami. Omal nie umarła na błonicę, od śmierci uratował ją jej dziadek. Jako małe dziecko spadła z konia podczas wykonywania trudnej akrobatycznej sztuczki. W młodości chorowała także na tyfus.

W 1923 roku, kiedy Janina miała 14 lat, jej ojciec ciężko zachorował i zmarł, a matka po wygaśnięciu umowy pozostała sama z córkami w Petersburgu. Tam też rodzina Żejmo postanowiła podbić scenę. Razem z matką Janina i jej siostra Elia uczyły się gry na ksylofonie. Zorganizowały trupę „Trio Żejmo” i we trójkę przygotowały „ekscentryczny musical”, który odniósł wielki sukces w Piotrogrodzie. W wieku 14 lat Janina przestała rosnąć. Niski wzrost dziewczyny (148 cm[1]) pomógł jej później w karierze aktorskiej, choć ograniczał zakres ról.

W Moskwie i Petersburgu otwarto w połowie lat dwudziestych wiele szkół filmowych. W wieku piętnastu lat, równolegle z pracą na scenie, Janina Żejmo w tajemnicy przed rodziną postanowiła udać się do Leningradu aby stać się aktorką. Została przyjęta do „Fabryki Ekscentrycznego Aktora” (FEKS) działającej pod kierownictwem Grigorija Kozincewa i Leonida Trauberga. Janina zaczęła studiować ciężko. Tam też poznała studenta Andrieja Kostriczkina. Janina zakochała się w nim, i wkrótce potem Andriej zostaje jej mężem.

Kariera aktorska

edytuj

Debiut filmowy Janiny miał miejsce w 1925 roku. Janina zagrała swoją pierwszą rolę w filmie Miszka walczy z Judeniczem, gdzie wystąpiła wraz z mężem Andriejem Kostriczkinem i Siergiejem Gierasimowem. W 1926 roku Janina zagrała w kilku filmach Grigorija Kozincewa i Leonida Tauberga, w tym główną rolę w ekscentrycznej komedii Braciszek. W 1929 roku Janina ukończyła FEKS. Pomimo postępów córki, matka nie aprobowała jej występów aktorskich, chciała by wróciła do popisów cyrkowych.
Jedną z wyjątkowych zdolności Janiny była umiejętność wcielania się w role dziecięce, dlatego też udało się jej wykreować liryczno-komediową bohaterkę Lenoczkę w filmach krótkometrażowych Obudźcie Lenoczkę! oraz Lenoczka i winogrona[2]. Po zagraniu roli marzycielki Asi w filmie Przyjaciółki Janina stała się szczególnie popularna, rozpoznawano ją na ulicach, dostawała wiele listów od swoich fanów, zwłaszcza od młodych dziewczyn i chłopców, których marzeniem było zostać sławnymi aktorami. W tym samym czasie stosunki Janiny z mężem Andriejem Kostriczkinem znacznie się ochłodziły i wkrótce potem małżeństwo się rozpadło mimo narodzin córki, Janiny Kostriczkinej. W 1938 roku Janina Żejmo zagrała niewielką rolę tylko w jednym filmie. Dwa następne filmy z jej udziałem zostały wstrzymane. W tej sytuacji postanowiła zostać aktorką teatralną, ale to jej się nie udało i w jej życiu zaczął się trudny okres.
W 1939 roku Janina Żejmo została odznaczona Orderem „Znak Honoru”, a tuż przed wojną na planie jednego z pierwszych filmów dźwiękowych Moja ojczyzna poznała reżysera Iosifa Chejfica, który wkrótce został drugim mężem aktorki. Janina urodziła mu syna Juliana (Julian Żejmo po latach został operatorem filmowym w Polsce).

Kiedy zaczęła się wojna, Iosif Chejfic wraz z dziećmi wyjechał do Taszkentu, a Janina została sama w oblężonym Leningradzie. Jej dom był otwarty dla przyjaciół nawet w tak strasznym i trudnym czasie. Pod koniec 1942 roku Janinę ewakuowano do Taszkentu, gdzie spotkała się z mężem. Ale spotkanie nie było radosne. Zanim pociąg ewakuacyjny dotarł do Azji Środkowej, Chejfica poinformowano, że Janina zginęła podczas bombardowania i w jego życiu pojawiła się inna kobieta. Janina nie mogła wybaczyć mężowi zdrady i do niego nie wróciła.

Ciekawostki

edytuj

W 1947 roku rola Kopciuszka przyniosła jej ogromną popularność. Nie każdy jednak chciał zobaczyć ją w tej roli. Powodem był jej wiek. 37 letnia Janina miała zagrać 16 letnią dziewczynę. O tę rolę w tajemnicy przed Janiną ubiegała się także rosyjska baletnica Marija Mazun, która nie miała jeszcze ukończonych 20 lat[3].

Ostatnie lata w filmie

edytuj

W 1954 roku odegrała swoją ostatnią rolę w filmie Psotnicy mając 45 lat. Janina często myślała o przeprowadzce do Polski, gdzie proponowano jej pracę i dobre zakwaterowanie. Wraz z synem, który właśnie skończył szkołę, opuściła Rosję w 1957 roku i zamieszkała w Polsce. Córka aktorki pozostała w Moskwie. Janina Żejmo spędziła następne trzydzieści lat życia w Warszawie, gdzie poznała i zaprzyjaźniła się ze słynnym polskim krytykiem filmowym Jerzym Toeplitzem.

Śmierć

edytuj

Zmarła 29 grudnia 1987 roku w Warszawie w wieku 78 lat. Rok przed śmiercią miała drugi atak serca. Została pochowana na Cmentarzu Wostriakowskim w Moskwie[4]. W Rosji o aktorce został nakręcony dokument telewizyjny z serii Kak uchodili kumiry («Kaк yxoдили кyмиpы»)[5].

Odznaczenia

edytuj

1 lutego 1939 roku została odznaczona Orderem „Znak Honoru” za rolę Asi w filmie Przyjaciółki oraz za rolę Nadii w filmie Wrogowie.

Filmografia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Янина Жеймо, kinopoisk.ru
  2. ↑ a b c d e f g h Jelena Bauman, Rostisław Jurieniew: Mała encyklopedia kina radzieckiego. Warszawa, 1987, s. 288.
  3. ↑ Золушкин век Янины Жеймо
  4. ↑ Могилы знаменитостей. Жеймо Янина Болеславовна (1909-1987)
  5. ↑ „Kaк yxoдили кyмиpы. Жеймо Янина”
  6. ↑ Голубой экспресс, ruskino.ru
  7. ↑ Новый Вавилон, ruskino.ru
  8. ↑ Rostisław Jurieniew, Historia filmu radzieckiego, Warszawa 1977, s. 121
  9. ↑ Песня о счастье, ruskino.ru
  10. ↑ Rostisław Jurieniew, Historia filmu radzieckiego, Warszawa 1977, s. 131
  11. ↑ Леночка и виноград
  12. ↑ Rostisław Jurieniew, Historia filmu radzieckiego, Warszawa 1977, s. 128
  13. ↑ Rostisław Jurieniew, Historia filmu radzieckiego, Warszawa 1977, s. 154
  14. ↑ Март-апрель, ruskino.ru
  15. ↑ Ryszard Koniczek, Film radziecki w Polsce 1926-1966, Warszawa 1968, s. 79

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Janina_Żejmo&oldid=75292270”