Jan X Kamater
Jan X Kamater, gr. Ἰωάννης Καματηρός, Iōannēs X Kamatēros (zm. 1206 w Didymoteichos) – patriarcha Konstantynopola w latach 1198–1206[1][2].
| Patriarcha Konstantynopola | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1206 |
| Patriarcha Konstantynopola | |
| Okres sprawowania |
1198–1206 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Wybór patriarchy |
5 sierpnia 1198 |
Życiorys
edytujJan należał do rodziny Kamaterów, z której pochodziła żona cesarza Aleksego III Angelosa, Eufrozyna Dukaina Kamaterina. Był człowiekiem wykształconym dobrze zorientowanym w literaturze klasycznej, retoryce i filozofii. Przed objęciem stolicy patriarszej pełnił szereg funkcji duchownych. Bezpośrednio przed wyborem na patriarchę Konstantynopola był chartofylaksem[3].
Został obrany patriarchą 5 sierpnia 1198 r. Zwołany przez niego, w latach 1198–1199 synod, debatował nad nauką o Eucharystii[4]. W czasie zamieszek w Konstantynopolu interweniował w sprawie aresztowania bankiera Kalmodiosa i doprowadził do jego uwolnienia[5]. Pozostał na swoim stanowisku po przejęciu władzy przez Aleksego IV Angelosa w lipcu 1203. Według źródeł zachodnich, wspólnie z cesarzem jeszcze w tym samym roku uznał zwierzchnictwo papieża. Wyrażał gotowość zawarcia unii ze Stolicą Apostolską, co potwierdził przyjęciem od papieża paliusza. Zachowały się fragmenty dwóch listów z korespondencji Jana X z papieżem Innocentym III, w których uznawał rolę Piotra jako Księcia Apostołów (koryfaios ton apostolon), podkreślał znaczenie apostołów Piotra i Jana w pierwotnym Kościele, a Kościół rzymski nazywał pierwszą spośród sióstr o tej samej godności, zarzucając mu jednak wprowadzenie Filioque do wyznania wiary[4].
Po zdobyciu Konstantynopola przez krzyżowców w 1204 r. schronił się u cara Bułgarii Kałojana. Odrzucił zaproszenie cesarza Teodora I Laskarysa do przeniesienia się do Nicei. Zmarł w 1206 r. w Didymoteichos w Tracji[4].
Twórczość
edytujJ. Hoeck przypisuje Janowi autorstwo trzech rozpraw polemicznych (wydał je biskup Arseniusz, Moskwa 1892; J. Dräseke przypisuje je Mikołajowi z Metony). Jan jest też autorem mów katechetycznych (PG 139, 893–897) oraz utworów o tematyce świeckiej, m.in. poematu dydaktycznego w trymetrach jambicznych Astrologia (Peri zodiaku kyklu), dedykowanego cesarzowi Manuelowi I Komnenowi, zawierającego opis planet, znaków zodiaku, informacje o ich sile, temperamencie i wpływie na hemisferę. Utwór nie ma szczególnych walorów artystycznych. Jego wartość polega na tym, że Kamateros wykorzystał do napisania go źródła babilońskie, pisma Selecha i Meslasa[4][6].
Przypisy
edytuj- ↑ Weiss 1993 ↓, s. 849.
- ↑ Świat Bizancjum 2011 ↓, s. 636.
- ↑ Kazhdan 1991 ↓, s. 154.
- ↑ a b c d Modzelewska 1997 ↓, s. 866.
- ↑ Kazhdan 1991 ↓, s. 1055, 1096.
- ↑ Jurewicz 1987 ↓, s. 253.
Bibliografia
edytuj- Venance Grumel. Traité d'études byzantines, « La Chronologie I. ». „Presses universitaires de France”, 1958. Paryż.
- O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. Wrocław: Ossolineum, 1984, s. 284. ISBN 83-04-01422-X.
- Bożena Modzelewska: Jan X Kamateros. W: Encyklopedia Katolicka. T. 7. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1997.
- A. Weiss: Ekumeniczny Patriarchat Prawosławny. W: Encyklopedia Katolicka. T. 6. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993.
- Świat Bizancjum. Cesarstwo Bizantyńskie 641–1204. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011.