Jan Wawrzyczek
Jan Wawrzyczek, ps. „Danuta” (ur. 28 kwietnia 1912 w Jawiszowicach, zm. 30 września 2000) – oficer Wojska Polskiego, podczas II wojny światowej ZWZ/AK.
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 listopada 1909 |
|---|---|
| Data śmierci |
30 września 2000 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1931–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
73 Pułk Piechoty, |
| Stanowiska |
dowódca kompanii, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 28 kwietnia 1912 w Jawiszowicach, w rodzinie Jana i Emilii z Chromików (1883–1960). Kształcił się w rodzinnych Jawiszowicach oraz w Gimnazjum im. Adama Asnyka w Białej Krakowskiej. Od 1931 służył w Wojsku Polskim. Odbył kurs unitarny w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 7 w Śremie, następnie uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej, zostając jej absolwentem w 1934. W tym samym roku mianowany podporucznikiem i przydzielony do 73 pułku piechoty w Katowicach. Później był dowódcą 4 kompanii oraz kompanii ciężkich karabinów maszynowych w II detaszowanym batalionie jednostki w Oświęcimiu. W 1938 został awansowany na stopień porucznika i przeniesiony do korpusu broni przeciwpancernej, zostając dowódcą kompanii i kierownikiem placówki nadgranicznej pułku w Mikołowie.
Brał udział w kampanii wrześniowej w walkach granicznych w ramach „ośrodka zapasowego – Oświęcim I” (nadwyżek mobilizacyjnych batalionu) i w strukturze 201 pułku piechoty jako dowódca kompanii przeciwpancernej. Został ranny, po kapitulacji wrócił w rejon Oświęcimia. Został żołnierzem Związku Walki Zbrojnej i współorganizatorem terenowej organizacji ZWZ w dniu 1 października 1939 w Babicach. Był oficerem sztabu obwodu oświęcimskiego, objął kierownictwo placówki w Jawiszowicach. Tworzył grupę dywersyjną pod kryptonimem „Marusza”. Później działał w Armii Krajowej. W 1943 awansowany na stopień kapitana i otrzymał zadanie otworzenia obwodu oświęcimskiego (w strukturze Inspektoratu Bielsko AK), wcześniej zdziesiątkowanego aresztowaniami. Prócz reaktywacji tegoż obwodu dokonał także sformowania oddziału partyzanckiego pod kryptonimem „Sosienki”, którego został dowódcą. W ramach działalności tego oddziału zorganizowano 45 ucieczek więźniów z niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau oraz kierowano ich trasami. Pod koniec wojny Wawrzyczek, działający pod pseudonimem „Danuta”, został ranny.
Po wojnie zamieszkał w Bielsku-Białej, gdzie pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w Technikum Włókienniczym i Liceum Muzycznym.[potrzebny przypis]
Zmarł 30 września 2000. Został pochowany na cmentarzu w Jawiszowicach (sektor 3-1-20)[1].
Jego żoną była Janina z domu Mydlarz, łączniczka AK ps. „Starucha”, w 2011 odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[2][3].
Historię oddziału „Sosienki” ukazano w fabularyzowanym filmie pt. Niezłomni. Pod drutami Auschwitz[4] (reż. Mirosław Krzyszkowski, Bogdan Wasztyl)[5]. Sam oddział doczekał się upamiętnienia w postaci portalu historycznego „Sosienki - Armia Krajowa wokół Auschwitz”[6]. W 2016 roku ukazała się monografia oddziału „Sosienki” pt. Niezłomni z oddziału „Sosienki” autorstwa Marcina Dziubka wydana przez Stowarzyszenie Auschwitz Memento[7]. W 2017 roku powstał film Nieobojętni, który między innymi opowiada o walce Wawrzyczka w oddziale „Sosienki” oraz pomocy, którą nieśli mieszkańcy miasta więźniom KL Auschwitz[8].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (za wojnę obronną 1939)
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (5 sierpnia 1947)[9]
Przypisy
edytuj- ↑ Cmentarze komunalne w Brzeszczach - wyszukiwarka osób pochowanych [online], cmentarze.brzeszcze.pl [dostęp 2023-08-17].
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 34, poz. 406.
- ↑ Prezydent wręczył odznaczenia „Ludziom Dobrej Woli”. prezydent.pl, 2011-02-01. [dostęp 2018-02-02].
- ↑ Niezłomni. Pod drutami Auschwitz. [dostęp 2023-05-10].
- ↑ Super User, Zobacz Zwiastun - SOSIENKI. AK Wokół KL Auschwitz [online], sosienki.auschwitzmemento.pl [dostęp 2018-02-03] (pol.).
- ↑ Sosienki - SOSIENKI. AK Wokół KL Auschwitz [online], sosienki.auschwitzmemento.pl [dostęp 2018-02-03] (pol.).
- ↑ „Niezłomni z oddziału Sosienki. Armia Krajowa wokół KL Auschwitz. Nowe spojrzenie”, „dzieje.pl” [dostęp 2018-02-03] (pol.).
- ↑ „Nieobojętni” – pokaz przedpremierowy fabularyzowanego filmu dokumentalnego Narodowe Centrum Kultury, „Narodowe Centrum Kultury” [dostęp 2018-02-03] (pol.).
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 114, poz. 730 „za walkę w okresie konspiracji” - wskazany jako Jan Danut-Wawrzyczek.
Bibliografia
edytuj- Marcin Dziubek: Jan Wawrzyczek. sosienki.auschwitzmemento.pl. [dostęp 2018-02-02].
- Edward Kabiesz: Tu wyrosły „Sosienki”. gosc.pl. [dostęp 2018-02-02].
- Juliusz Wątroba: Major Jan Wawrzyczek – najprawdziwsza legenda, cz. 1. bielsko.biala.pl, 2014-12-15. [dostęp 2018-02-02].