Jan Rossman
Jan Rossman (ur. 6 grudnia 1916 w Warszawie, zm. 13 czerwca 2003 tamże) – porucznik AK (pseudonimy: „Wacek”, „Kuna”), harcmistrz, członek Głównej Kwatery Szarych Szeregów, jeden z komendantów Chorągwi Warszawskiej ZHP, dowódca siatki pomocy więźniom, twórca kursów podharcmistrzowskich Szarych Szeregów „Szkoła za lasem”, specjalista budownictwa lądowego.
 Jan Rossman w latach 60. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Stopień instruktorski | |
W książce Aleksandra Kamińskiego pt. Kamienie na szaniec ukazany jako Pan Janek.
Życiorys
edytujMłodość
edytujUrodził się w Warszawie. Syn inżyniera Wacława Rossmana i nauczycielki Heleny Matyldy z domu Eberlein[1]. Absolwent Państwowego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza. Członek drużyny, a następnie drużynowy 3 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Mianowany podharcmistrzem, a następnie harcmistrzem w 1938 roku.
W 1935 r. rozpoczął naukę na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale Inżynierii – oddział budownictwa lądowego i wodnego[1].
II wojna światowa
edytujOd początku w Pasiece (Głównej Kwaterze Szarych Szeregów). Od września 1941 do lutego 1942 roku komendant Okręgu „Północ” Chorągwi Warszawskiej, w skład którego wchodziły hufce: Bielany, Żoliborz, Marymont, Wola i Powązki[2].
Od 1942 kierownik Wydziału Kształcenia Starszyzny, potem wizytator Chorągwi Warszawskiej, miał decydujący wpływ na kształtowanie ideowe wojennego harcerstwa – Szarych Szeregów. Dom Rossmanów na Żoliborzu był centrum konspiracji oraz spotkań członków Szarych Szeregów. W ogrodzie przy willi w 1942 ukryto tablicę z pomnika Mikołaja Kopernika, zdjętą 11 lutego 1942 przez Macieja Dawidowskiego „Alka” (wiosną 1948 tablica została odkopana i przekazana przez Jana Rossmana do Muzeum Historycznego m.st. Warszawy)[3].
Wniósł duży wkład w napisanie przez Aleksandra Kamińskiego Kamieni na szaniec[4]. Gromadził dokumenty o historii Szarych Szeregów, którą dzięki niemu udało się wydać w Londynie w 1982. Twórca pisma podziemnego „Brzask”.
W powstaniu warszawskim oficer w batalionie „Zośka” na Woli i Starym Mieście.
Po 1945 roku
edytuj_1.JPG)
W 1945 roku tak oceniał nowe pokolenie instruktorskie, które wychodziło w połowie wojny z jego kursów „Szkoła za lasem”: W pracy wojennej zdali wspaniale egzamin charakteru. Może tylko, pochłonięci techniką walki podziemnej, niedostatecznie widzą, że to, co robią, jest bardzo poważną pracą wychowawczą.
W marcu 1946 powrócił do kraju (z żoną – adiutantką Tadeusza Zawadzkiego, harcerką Danutą) i podjął przerwane studia na Politechnice Warszawskiej uzyskując w 1947 dyplom magistra inżyniera budownictwa, a następnie stopień doktora nauk technicznych.
Pracował przy budowie Trasy W-Z, a także jako wykładowca Politechniki Warszawskiej, Łódzkiej i Uniwersytetu Narodowego w Kinszasie (Afryka).
W październiku 1956 wraz z Aleksandrem Kamińskim i instruktorami z Szarych Szeregów uczestniczył w działaniach na rzecz odbudowy ZHP. Aktywnie uczestniczył też w przemianach harcerstwa w roku 1989. Inicjator listu tzw. „Bandy Czworga” i koncepcji, by Stefan Mirowski był Przewodniczącym ZHP, uhonorowanych przywróceniem tradycyjnego Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego oraz nowym Statutem przyjętym na XXVIII Walnym Zjeździe ZHP w grudniu 1990.
Aleksander Kamiński, dedykując mu „Kamienie na szaniec”, nazwał Rossmana człowiekiem, który decydujący wpływ wywierał na kształtowanie postawy ideowej harcerstwa w latach walki.
Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie (kwatera B-3-8)[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Marian Miszczuk, Jan Rossman, Warszawa: IPN, 2021, s. 4–7.
- ↑ Zygmunt Głuszek: Szare Szeregi. Słownik biograficzny. Tom I. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2006, s. 284. ISBN 978-83-7399-213-9.
- ↑ Marian Miszczuk: Jan Rossman pseudonim „Wacek”. Warszawa: Wydawnictwo Tomiko, 2009, s. 66. ISBN 978-83-917007-4-7.
- ↑ Jak powstały „Kamienie na szaniec”. Z Janem Rossmanem, harcmistrzem, b. żołnierzem Armii Krajowej, rozmawia Marian Miszczuk. „Polityka”. nr 13 (1612), s. 9, 26 marca 1988.
- ↑ śp. Jan Rossman
Bibliografia
edytuj- Harcerstwo w dwudziestoleciu międzywojennym (wybór i oprac. Jan Rossman) 8-9(314-315), s. 999–1073
- Jan Rossman, Anna Zawadzka: Tadeusz Zawadzki „Zośka”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Interim, 1991.
- Marian Miszczuk. Jan Rossman ps. „Wacek”, cz. 1. „Skaut”. 4 (11), s. 3–8, grudzień 2005. [dostęp 2013-02-05].
- Marian Miszczuk. Jan Rossman ps. „Wacek”, cz. 2. „Skaut”. 1 (5), s. 3–8, 22 lutego 2006. [dostęp 2013-02-05].
- Marian Miszczuk. Jan Rossman ps. „Wacek”, cz. 3. „Skaut”. 2 (6), s. 3–8, 23 kwietnia 2006. [dostęp 2013-02-05].
- Marian Miszczuk. Jan Rossman ps. „Wacek”, cz. 4. „Skaut”. 4 (8), s. 3–4, grudzień 2006. [dostęp 2013-02-05].
- Marian Miszczuk: Jan Rossman pseudonim „Wacek”. Warszawa: Wydawnictwo Tomiko, 2009.
- Marian Miszczuk, Jan Rossman. Sprawa warszawska. Rozbicie Komendy Warszawskiej Chorągwi Harcerzy przez Naczelnika Harcerzy w przededniu wybuchu II wojny światowej. „Harcerstwo”. 2/3, s. 31–51, 1990.
- Marian Miszczuk, Jan Rossman, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2021, ISBN 978-83-8229-092-9, wydanie zdigitalizowane.