Jan Peszek
Jan Peszek, właśc. Henryk Jan Peszek[3] (ur. 13 lutego 1944 w Szreńsku) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser teatralny i pedagog.
.jpg) Jan Peszek (2019) Foto: Paweł Matyka | |
| Imię i nazwisko |
Henryk Jan Peszek |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 lutego 1944 |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Teresa Peszek (od 1969) |
| Lata aktywności |
od 1966 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Polski we Wrocławiu (1966–1975) Teatr Nowy w Łodzi (1975–1979) Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi (1979–1981) Teatr Polski w Poznaniu (1981–1982) Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1986–1992, 2003–2010) Teatr Narodowy w Warszawie (1997–1998) | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w Szreńsku. Dzieciństwo i młodość spędził w Andrychowie. Ukończył krakowską PWST w 1966, w tym samym roku debiutował – na deskach Teatru Polskiego we Wrocławiu. W następnych latach pracował m.in. w łódzkim Teatrze Nowym i krakowskim Starym Teatrze, a w ostatnich latach regularnie pojawiał się na scenach warszawskich (Teatr Narodowy i Teatr Rozmaitości). W latach 1964–1998 był członkiem awangardowego Zespołu MW 2[4][5]. W swoim dorobku ma role u najsłynniejszych polskich reżyserów teatralnych: Jerzego Krasowskiego, Kazimierza Dejmka, Mikołaja Grabowskiego, Jerzego Jarockiego, Krystiana Lupy, Michała Zadary czy Grzegorza Jarzyny.
Profesor krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego[6].
Laureat Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za sezon 1986/1987, za rolę w Scenariuszu dla trzech aktorów Bogusława Schaeffera w Teatrze STU w Krakowie oraz za rolę Jakuba w przedstawieniu Republika marzeń Brunona Schulza w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie.
W filmie debiutował już w 1969 w Znakach na drodze, jednak regularnie na ekranach kinowych zaczął się pojawiać dopiero na początku lat 80. Zagrał w kilkudziesięciu polskich filmach, w jego filmografii znajdują się role m.in. w: Był jazz Falka, Trójkącie bermudzkim Wójcika, Ferdydurke Skolimowskiego, Śmierci jak kromka chleba Kutza, Łabędzim śpiewie Glińskiego, Ucieczce z kina „Wolność” Marczewskiego i Darmozjadzie polskim Wylężałka.
W RMF FM czytał kryminalno-polityczne powieści Klary Weritas: W imię Ojca (2007/2008 r.) oraz Trzy dni Pontona (2008/2009 r.)[7]. W PR3 czyta autobiograficzną książkę noblisty Mario Vargas Llosy Jak ryba w wodzie. Wspomnienia[8].
Jest ojcem aktorki i piosenkarki Marii (wraz z nią i zespołem Voo Voo nagrał płytę Muzyka ze słowami) oraz aktora, Błażeja.
Filmografia
edytuj- 1969: Znaki na drodze – kierowca Bakalarzewicz
- 1971: Szerokiej drogi, kochanie – mężczyzna przy poczcie
- 1975: Żelazna obroża – dziennikarz
- 1979: Epizod
- 1979: Podróż do Arabii – Jan Rościszewski
- 1981: Był jazz – Gajec z UB
- 1982: Bluszcz – Wojtek
- 1983: Ostrze na ostrze – zakonnik Stanisław Zgurski
- 1984: Pismak – Sykstus
- 1984: Rozalka Olaboga – inżynier (odcinek 6)
- 1984: Rycerze i rabusie – zakonnik Stanisław Zgurski (odcinek 7)
- 1986: Na kłopoty… Bednarski – jubiler Johann Gerhard (odcinek 6)
- 1986: Prywatne śledztwo – Marek, przyjaciel Rafała
- 1987: Trójkąt bermudzki – Ludwik Włodarski
- 1988: Łabędzi śpiew – Stefan Dziedzic
- 1988: Schodami w górę, schodami w dół – Eustachy Lilipowski
- 1989: Bal na dworcu w Koluszkach – Horacy
- 1990: Domena władzy – pisarz Pióro
- 1990: Korczak – Max Bauer
- 1990: Pożegnanie jesieni – hrabia Jędruś Łohoyski
- 1990: Ucieczka z kina „Wolność” – Raskolnikow
- 1990: Zakład – dyrektor zakładu Wygon
- 1990: Życie za życie. Maksymilian Kolbe – ojciec gwardian w klasztorze w Niepokalanowie
- 1991: Ferdydurke – Młodziak
- 1991: Panny i wdowy – aktor Stanisław Chmurka
- 1991: Panny i wdowy – aktor Stanisław Chmurka (odcinek 4 i 5)
- 1991: V.I.P. – Delekta, wiceminister spraw zagranicznych
- 1991: Kobieta na wojnie – doktor Emil Breslauer
- 1992: Kiedy rozum śpi – Kaltfisch
- 1993: Czterdziestolatek. 20 lat później – Konstanty Zioło, doktor filozofii (odcinek 13)
- 1993: Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza – hrabia Jaromir
- 1994: Spis cudzołożnic – dziekan
- 1994: Śmierć jak kromka chleba – major WP, przedstawiciel WRON
- 1995: Łagodna – lekarz
- 1995: Les Milles – Alexander Hazenfoeder
- 1996: Dzień wielkiej ryby – Jan
- 1996: Ekstradycja 2 – ksiądz Jan, przyjaciel Halskiego (odcinek 8)
- 1996: Maszyna zmian. Nowe przygody – Pułkownik Matula (odcinek 5)
- 1996: Nocne graffiti – Rafał Nowak, producent narkotyków
- 1997: Darmozjad polski – Juliusz
- 1997: Sława i chwała – Szuszkiewicz, prawnik Bilińskich (odcinki 4, 5 i 7)
- 1999: Na plebanii w Wyszkowie 1920 – ksiądz Wiktor Mieczkowski
- 1999: Policjanci – ksiądz Kotlarczyk (odcinek 10)
- 1999: Rodzina zastępcza – ojciec Romka (odcinek 12)
- 2001: Eukaliptus – lekarz zmieniający płeć Grzbieta
- 2001: Listy miłosne – lekarz Jerzy, kochanek Teresy
- 2001: Marszałek Piłsudski – kapitan Józef Rybak
- 2003–2005: Defekt – Jan Ginter
- 2003: Ubu Król – Ubu
- 2004: Pręgi – redaktor
- 2004: Spam – ordynator
- 2005: Boża podszewka II – profesor Witold Romahn (odcinki 6, 11 i 12)
- 2007: Tajemnica twierdzy szyfrów – profesor Hans Kunze
- 2013: Dzień wstaje. Ja upadam – ksiądz
- 2013: Syberiada polska – Korcz, ojciec Sylwii
- 2014: Hiszpanka – Tytus Ceglarski
- 2015: Polskie gówno – Roman Bloom
- 2018: Juliusz – Juliusz Chlebowski senior, ojciec Juliusza
- 2020: Królestwo kobiet – Jerzy Szpak
- 2022: Warszawianka – Tadeusz Czepułkowski
- 2022: Listy do M. 5 – Maurycy, wuj Kariny
- 2023: Miało cię nie być – lekarz
- 2024: Spadek – wuj Władysław Fortuna
- 2024: Idź przodem, bracie – Bogdan
- 2025: Dziadku, wiejemy! – Jeremi, dziadek Jagody
Polski dubbing
edytuj- 1973: Robin Hood jako książę Jan
- 2001: Wakacje. Żegnaj szkoło jako Benedykt
- 2004: Harry Potter i więzień Azkabanu jako Syriusz Black
- 2005: Harry Potter i Czara Ognia jako Syriusz Black
- 2007: Harry Potter i Zakon Feniksa jako Syriusz Black
- 2008: Kung Fu Panda jako Mistrz Shifu
- 2008: Opowieści na dobranoc jako Marty Bronson
- 2009: Gwiazda Kopernika
- 2009: Opowieść Wigilijna jako Bob Cratchit
- 2010: Alicja w Krainie Czarów jako Kot
- 2010: Kung Fu Panda: Święta, święta i Po jako Mistrz Shifu
- 2010: Kung Fu Panda: Sekrety Potężnej Piątki jako Mistrz Shifu
- 2011: Kung Fu Panda 2 jako Mistrz Shifu
- 2011: Auta 2 jako profesor Zundapp
- 2016: Księga dżungli jako Bagheera
Dyskografia
edytuj- 2001: Voo Voo Płyta z muzyką
- 2002: Voo Voo Muzyka ze słowami
- 2005: Honor jest wasz Solidarni
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia
edytuj- FPFF (1988)
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2014)[3][9]
- ArtPrezydent w latach 2015/2016 na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd w Żyrardowie
- Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego (2021)[10].
Przypisy
edytuj- ↑ IX Festiwal Góry Literatury, 2023.
- ↑ Zespół MW 2 na promie z Ystad na koncert w ramach „Bornholms Musik-Festival”. Jan Peszek – drugi od lewej. w dniu 20 lipca 1986.
- ↑ a b M.P. z 2015 r. poz. 53.
- ↑ Zespoły [online], polmic.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ „Ensemble MW2" – Życie i twórczość | Artysta | Culture.pl [online], culture.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Wykaz pedagogów PWST w Krakowie. [dostęp 2014-01-13].
- ↑ Klara Weritas [online], 30 lat RMF FM [dostęp 2024-05-04].
- ↑ Jan Peszek wciela się w Noblistę w Trójce [online], Polskie Radio Program III, 10 grudnia 2010 [dostęp 2024-05-04] (pol.).
- ↑ Podziękowanie za zasługi w umacnianiu wolności. prezydent.pl, 11 listopada 2014. [dostęp 2014-11-11].
- ↑ Jan Peszek laureatem Nagrody BOYA | AICT Polska [online], www.aict.art.pl, 29 września 2021 [dostęp 2024-04-23] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Jan Peszek w bazie filmpolski.pl
- Jan Peszek, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-09].
- Jan Peszek w bazie IMDb (ang.)
- Jan Peszek w bazie Filmweb
- Hanna Halek. Szreńsk Jana Peszka. „Zwierciadło”.