Jan Hipolit Litewski (ur. 2 stycznia 1893 w Raciążu, zm. 11 września 1939 pod Długoborzem) – podpułkownik kawalerii Wojska Polskiego.

Jan Litewski
Ilustracja
pułkownik kawalerii pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1893
Raciąż

Data i miejsce śmierci

11 września 1939
Długobórz

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie
I Korpus Polski

Jednostki

Legion Puławski
Szkoła Podchorążych Kawalerii
1 Pułk Ułanów Krechowieckich

Stanowiska

kwatermistrz pułku
z-ca d-cy pułku
komendant szkoły podchorążych
d-ca pułku kawalerii

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)

Życiorys

edytuj
 
Grób Jana Hipolita Litewskiego na cmentarzu Powązkowskim

Urodził się 2 stycznia 1893 w Raciążu w rodzinie Witalisa i Stanisławy z Jerzmanowskich[1][2]. Ukończył 6 klas gimnazjum w Płocku. W 1905 brał udział w strajku szkolnym. Od 13 stycznia 1915 w składzie szwadronu Legionu Puławskiego[3]. Absolwent Oficerskiej Szkoły Kawalerii w Twerze. Od grudnia 1917 w I Korpusie Polskim w Rosji w szeregach 1 pułku ułanów Krechowieckich. Po rozwiązaniu Korpusu Polskiego w Warszawie brał udział w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy w listopadzie 1918. Do grudnia 1918 jako dowódca plutonu odtworzonego 1 pułku ułanów Krechowieckich brał udział w odsieczy Lwowa. Odznaczony za udział Orderem Virtuti Militari[1][2].

W uzasadnieniu VM zapisano „operując plutonem od strony Drozdowicz na Nowe miasto /Galicja/ nie bacząc na silny ogień komp. ukraińskiej piechoty, przeprowadził szarżę na okopy. Mimo czterokrotnej przewagi Ukraińców, działając tylko białą bronią, zdobył km i pozostawił na polu około 40 nieprzyjaciół, a resztę wziął do niewoli”[4][2].

Następnie w 1921 szkolił się w Centrum Wyszkolenia Kawalerii[2]. 18 lutego 1928 awansował na majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 16. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[5]. W kwietniu tego roku został przesunięty ze stanowiska oficera materiałowego na stanowisko kwatermistrza pułku[6]. W marcu 1931 został przesunięty ze stanowiska kwatermistrza na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[7][8]. 17 stycznia 1933 został awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 9. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[9][10]. 4 lipca 1935 został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu na stanowisko komendanta Szkoły Podchorążych Kawalerii[11][12].

14 maja 1938 roku objął dowództwo 1 pułku Ułanów Krechowieckich w Augustowie[13]. Na czele pułku walczył w kampanii wrześniowej. 11 września 1939 zginął pod Długoborzem od bratobójczego ognia żołnierzy II batalionu 71 pułku piechoty[13][14]. Rano 12 września został pochowany pod polną gruszą, w lesie, 0,5 km na północny zachód od wsi Dąbrowa Wielka. Ekshumowany i pochowany 8 maja 1956 w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 282 wprost-6-23)[15]. Pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika[13][14][16].

Był żonaty ze Stanisławą z Komorowskich (1903–1991), z którą miał dwie córki: Annę Stanisławę po mężu Tschistopolską (1928–2006)[15] i Marię Teresę (ur. 1930)[16].

Awanse

edytuj
  • podporucznik - 1919
  • porucznik - 1921
  • rotmistrz - 1922
  • major - 1928
  • podpułkownik - 1933
  • pułkownik - pośmiertnie

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

Tablica pamiątkowa płk. Jana Hipolita Litewskiego w krużgankach kościoła św. Antoniego z Padwy przy ul. Senatorskiej 31 w Warszawie.

 
Tablica upamiętniająca Jana Hipolita Litewskiego w krużganku kościoła św. Antoniego Padewskiego w Warszawie

Przypisy

edytuj
  1. a b Kolekcja VM ↓, s. 1.
  2. a b c d e Polak (red.) 1993 ↓, s. 118.
  3. Kolekcja VM ↓, s. 4.
  4. Kolekcja VM ↓, s. 21.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 47.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 174.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 14, ogłoszono jego przeniesienie do 8 pułku ułanów w Krakowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 118, 132, unieważniono zarządzenie w sprawie przeniesienia do 8 puł.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 18 stycznia 1933 roku, s. 1.
  10. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 128.
  11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 96.
  12. Nowi dowódcy i zastępcy dowódców pułków. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 155 z 11 lipca 1935. 
  13. a b c d Szlaszyński 2011 ↓, s. 62.
  14. a b A.K. Kunert, Z. Walkowski, Kronika kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Edipresse Polska, Warszawa 2005, ISBN 83-60160-99-6, s. 49.
  15. a b Cmentarz Stare Powązki: PAWEŁEK KOMOROWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
  16. a b c d e f g Polak (red.) 1993 ↓, s. 119.
  17. Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 370.
  18. Dekret Wodza Naczelnego L. 3136 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 4)
  19. M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  20. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 68)
  21. Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 6285/22 G.M.I. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 11, s. 348)
  22. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  23. a b c Fotografia Jana Hipolita Litewskiego

Bibliografia

edytuj