Jan Kuźnar
Jan Kuźnar[a] (ur. 20 maja 1893 w Jasienicy Rosielnej, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – polski działacz niepodległościowy, urzędnik bankowy, doktor praw, porucznik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 porucznik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
20 maja 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1918–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
urzędnik bankowy |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 20 maja 1893 w Jasienicy[1][2] jako syn Jakuba (rolnik w Jasienicy[1], celem utrzymania rodziny przebywał w Ameryce) i Katarzyny z domu Śnieżek. Miał brata Stanisława i siostrę Katarzynę. Dom rodziny Kuźnarów znajduje się w części wsi Czarna Górka pod numerem 277.
W 1913 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C.K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Ciałowicz, Włodzimierz Mozołowski, Franciszek Prochaska, Klemens Remer, Michał Terlecki – wszyscy także późniejsi oficerowie Wojska Polskiego)[3][2][4]. Działał w Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”. Po maturze udał się na studia na wydziale teologicznym[2].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 wstąpił do Wojska Polski. W 1921 został przeniesiony do rezerwy. W 1922 posiadał przydział w rezerwie do Wojskowego Okręgowego Zakładu Gospodarczego Nr 6 we Lwowie[5], a od następnego roku do 53 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Stryju. 8 stycznia 1924 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 5872. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[6][7].
W 1934 roku, jako oficer pospolitego ruszenia piechoty pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[8].
Ukończył studia prawnicze z tytułem naukowym doktora na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Zawodowo pracował jako urzędnik bankowy. Był zatrudniony we Lwowie, a następnie w Wielkopolsce: w Szamotułach i Poznaniu. Jego żoną była Janina, z domu Owoc, także pochodząca z Jasienicy Rosielnej. Oboje zamieszkiwali w Poznaniu.
Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Na wiosnę 1940 został zabrany do Katynia i tam został rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 3967 (pierwotnie dosł. określony jako Jan Kuzmar[9]; przy zwłokach zostały odnalezione znak tożsamości, pismo z Ministerstwa Skarbu, dwa listy, pocztówka, którą nadał Stanisław Kuźnar z Jasienicy Rosielnej, Powiat Brzozów[b])[10].
Upamiętnienie
edytujPodczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 jego nazwisko zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939–1945[11] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum[12].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[13]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[14].
29 września 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy" / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, przy Szkole Podstawowej w rodzinnej Jasienicy Rosielnej został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Jana Kuźnara (drugim uhorowanym był Stanisław Walczak, także jasieniczanin zamordowany w Katyniu)[15][16].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Medal Niepodległości – 25 lutego 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[17][18][19]
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986[20]
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ W niektórych źródłach (m.in. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń, wydana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa została przedstawiona forma nazwiska „Kuźniar”. Nazwisko w formie „Kuźnar” zostało podane w źródłach gimnazjalnych w Sanoku, w 2007 podczas pośmiertnych awansów ofiar zbrodni katyńskiej oraz w uroczystościach upamiętniających w rodzinnej wsi porucznika, Jasienicy Rosielnej. W tej miejscowości forma nazwiska Kuźnar jest często spotykana wśród mieszkańców.
- ↑ Dokumentach niemieckich dosł określone jako „Jasienica Kościelna Kreis Bezczow”.
Przypisy
edytuj- ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 214.
- ↑ a b c XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: Fundusz Naukowy, 1913, s. 58.
- ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 27 z 1 lipca 1913.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-15].
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 152.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 276, 542, 1835.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 253, 480.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 260, 984.
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich - 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-04-19].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 94. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 67.
- ↑ Zjazd w fotografii. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 231.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Obchody uroczystości zasadzenia „Dębu Pamięci”. sp.zs-jasienicaros.pl, 29 września 2009. [dostęp 2014-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 kwietnia 2014)].
- ↑ Uroczystości „Katyń 1940 – 2010”. sp.zs-jasienicaros.pl, 29 września 2009. [dostęp 2014-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 kwietnia 2014)].
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 48, poz. 53.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-07].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-07].
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
Bibliografia
edytuj- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 331. [dostęp 2017-02-18].
- Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 46.
- Jacek Cetnarowicz: Jan Kuźnar. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 kwietnia 2014)].