Jan Kanty Moszyński
Jan Kanty Moszyński (zm. 19 września 1737 roku[1] w Warszawie) – podskarbi wielki koronny w 1736 roku, podskarbi nadworny koronny i krajczy wielki koronny w 1729 roku, starosta ujski, gostyniński i inowłodzki[2].
 Portret pędzla Konstantego Aleksandrowicza | |
 Nałęcz | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec |
Aleksander Michał Moszyński |
| Matka |
Teresa z Ossolińskich |
| Żona | |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
| |
Powiernik obu Sasów, ożeniony z córką Augusta II Mocnego i hrabiny Cosel – Fryderyką Aleksandrą, nadał swemu rodowi znaczenie. Jego dziadkiem był Andrzej Ludwik Moszyński (zm. 1683), wojski horodelski, podstarości spiski.
Pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej. Ojciec jego Aleksander Michał mieszkał w małej wiosce na Podlasiu i pełnił funkcję skarbnika podlaskiego. Aleksander Moszyński był ożeniony z Teresą z Ossolińskich, pochodzącą z panów na Tęczynie i mieli trzech synów[3]. Janowi Kantemu wstęp na dwór Augusta II umożliwił wuj Franciszek Maksymilian Ossoliński pełniący wtedy funkcję ministra gabinetowego i sekretarza stanu dla Polski (król nazywał to stanowisko camerarius noster intimus, intimus curiae nostrae notarius). Młodego Moszyńskiego król mianował szambelanem. Już 26 lutego 1726 został starostą grodowym gostynińskim, a 8 maja starostą inowłodzkim. Robił karierę na dworze królewskim, 4 maja 1729 został mianowany krajczym wielkim koronnym a w dwa tygodnie później 20 maja podskarbim nadwornym koronnym[3]. Wyrazem największej sympatii i zaufania króla do Moszyńskiego był 18 lutego 1730 jego ślub w Dreźnie z córką króla i Anny Konstancji Cosel – Fryderyką, Augustą, Konstancją (według innych źródeł Fryderyką, Aleksandrą). Wesele uświetnił swą obecnością król Fryderyk Wilhelm I Pruski. Zaraz po ślubie młoda żona zachorowała na ospę, która pozostawiła na jej ciele trwałe blizny[3]. Król-teść otworzył serce przed podskarbim nadwornym, ten zaś stał się do końca życia zwolennikiem obozu saskiego. W grudniu 1731 otrzymał starostwo ujskie, w kwietniu 1732 chorągiew pancerną w wojsku koronnym, a 27 września król podarował małżonkom gmachy marywilskie, gdzie po przebudowie zamieszkali. Po śmierci Augusta II wyjechał do Saksonii i związał się z Augustem III Sasem. Stracił piastowane urzędy, pozostał tylko szambelanem elektora. Przyjechał do Polski wraz z królem na jego koronację w Krakowie w 1734. W następnym roku, 27 stycznia, został administratorem skarbu koronnego. Ponieważ urząd podskarbiego wielkiego koronnego był dożywotni, to dopóki żył Franciszek Ossoliński (wuj – stronnik Leszczyńskiego), pomimo że faktycznie Moszyński zarządzał skarbem, nie mógł nosić tego tytułu. W 1735 roku podpisał uchwałę Rady Generalnej konfederacji warszawskiej[4]. Dopiero po wyjeździe Ossolińskiego do Lotaryngii i dobrowolnym złożeniu urzędu, od 6 lipca 1736 Moszyński został podskarbim wielkim koronnym.
10 lipca 1737 roku podpisał we Wschowie konkordat ze Stolicą Apostolską[5].
Zmarł 15 września 1737 (w sobotę o ósmej wieczorem)[3] w Warszawie, 18 września odbyły się u kapucynów uroczystości pogrzebowe, którym przewodniczył biskup poznański Hozjusz.
Został odznaczony Orderem Orła Białego nr 122, 18 lutego 1730. Miał dwóch synów: Augusta Fryderyka i Fryderyka Józefa.
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 182.
- ↑ biogram z XXII tomu Polskiego Słownika Biograficznego autorstwa Andrzeja Linka-Lenczowskiego
- ↑ a b c d Julian Bartoszewicz: Znakomici mężowie Polscy w XVIII w., t. II. Petersburg: B.M. Wolffa, 1856, s. 117–198.
- ↑ Uchwała Rady Generalnej Konfederacji, 1735, s. 21.
- ↑ Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia maximam partem nondum edita ex tabulariis Vaticanis, deprompta collecta ac serie chronologica disposita. T. 4, Ab Innocentio PP. XII usque ad Pium PP. VI 1697–1775.P.1–2, wydał Augustyn Theiner, Rzym 1864, s. 127.
Bibliografia
edytuj- Marta Męclewska: Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008. Wyd. pierwsze. Warszawa: ARX REGIA Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie, 2008, s. 157. ISBN 978-83-7022-178-2.
- Piotr Biliński: Moszyńscy. Studium z dziejów łoniowskiej linii rodu w XIX wieku. Kraków, 2006.