Jan Franciszek Konopka
Jan Franciszek Stanisław Konopka, baron (ur. 2 grudnia 1855 w Tarnowie, zm. 13 grudnia 1948 w Krakowie), działacz społeczno-polityczny[1][2][3].
 Portret Jana Franciszka Konopki autorstwa Jacka Malczewskiego z 1904 roku | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
Życiorys
edytuj
Należał do zamożnej, patriotycznej rodziny ziemiańskiej, pieczętującej się herbem Nowina. Pradziad Jana Franciszka Stanisława, Jan Konopka (1732–1804), uzyskał w 1791 roku tytuł barona[1][2]. Ojciec, Leon Karol Marcin (1801–1880), i stryj (Prosper) walczyli jako oficerowie w powstaniu listopadowym. Jego matką była Ewa Anna Antonina Wojciechowska (1826–1909)[1][2].
Jan Franciszek urodził się 2 grudnia 1855 roku w Tarnowie. W dzieciństwie był chorowity. Początkowo uczył się prywatnie. Egzaminy zdawał jako eksternista w gimnazjum tarnowskim (zob. historia szkoły realnej w Tarnowie), a następnie w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Naukę przerwał z powodu konieczności wyjazdu na kurację do Merano. Po powrocie kształcił się prywatnie[1].
Po ojcu i stryju[a] odziedziczył dobra majątkowe: Gorzyce, Diament, Breń, Olesno, Wietrzychowice. Zajmował się ich administracją[1]. Wprowadzał nowoczesne maszyny rolnicze i inne techniki uprawy, prowadził hodowlę koni rasy małopolskiej i pierwszą w powiecie pieczarkarnię[3]. Opublikował broszurę pt. Regulacja Nowego Brnia[b], Tarnów 1890[5])[1]. Kochał polowania[3]. W Brniu gościł artystów, m.in. przyjaciela, Jacka Malczewskiego, który w 1903 roku wykonał jego portret, zaliczany do najlepszych dzieł malarza[3][4][6]. Brał udział w życiu społeczno-politycznym kraju[1].
W 1879 roku poślubił Annę Krystynę Bobrowską, córkę Wincentego Ignacego Bobrowskiego, polskiego dramatopisarza. Małżeństwo miało troje dzieci: Jadwigę (ur. 1880), Feliksa (ur. 1888) i Jana (ur. 1889)[1]. Córka wyszła za mąż za czeskiego ziemianina, dowódcę 1 Galicyjskego Pułku Ułanów (płk. Carl Dlauhovesky v. Langendorf, baron). Feliks został pisarzem a Jan – inżynierem-agronomem[1].
W 1920 roku Jan Konopka podjął decyzję o podziale majątku między potomków: Feliks odziedziczył dobra Breń, w tym: gospodarstwo w Brniu, folwark Ulinów/Julinów (Dąbrówki Breńskie), las w Podborzu, dwór w Breniu z ogrodem francuskim i parkiem angielskim (zob. Breń – historia), stawy i młyn. Jan otrzymał Olesno, z dworem Owczarnia, a Jadwiga – Wietrzychowice[3].
Majątek został po II wojnie światowej odebrany właścicielom, którzy zamieszkali w swojej kamienicy w Krakowie[3]. Jan Franciszek Konopka zmarł tamże 13 grudnia 1948 roku. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim[1].
Działalność społeczno-polityczna
edytujJan Konopka zajmował różne stanowiska w urzędach państwowych i samorządowych oraz pełnił funkcje społeczne. Był m.in.:
- wiceprezesem i prezesem Rady Powiatowej w Dąbrowie Tarnowskiej (1880–1897)
- współzałożycielem Związku Ziemian we Lwowie (zob. Wyższe Kursy Ziemiańskie we Lwowie, zw. „Kursy Turnaua”).
- jednym z inicjatorów utworzenia konserwatywnego Stronnictwa Prawicy Narodowej (1907)
- działaczem Towarzystwa Rolniczego i Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego
- posłem z obwodu tarnowskiego na Sejm Galicyjski (1908–1914, IX i X kadencja Sejmu Krajowego Galicji)
W Sejmie starał się o budowę kolei Tarnów–Szczucin[1] (starania były skuteczne; zob. Linia kolejowa nr 115). Był prezesem Klubu Konserwatywnego[7]. Wygłaszał mowy poselskie w sprawach budżetu 1 i 2 marca 1914). Wspierał Michała Bobrzyńskiego w zabiegach o sejmową reformę wyborczą[1]. W grudniu 1916 roku został mianowany komisarzem rządowym przy Tymczasowej Radzie Stanu (decyzja władz austriackich, zgodna z sugestiami M. Bobrzyńskiego i Leona Bilińskiego)[1].
Działalność artystyczna
edytujJan Konopka był zainteresowany malarstwem i grafiką. Pozostawił wiele szkiców i rysunków oraz napisał rozprawę heraldyczną pt. O polskich herbach złożonych, opublikowaną w Miesięczniku Heraldycznym (Lwów 1912)[1]. Był też uzdolniony muzycznie. Komponował sonaty, mazurki, pieśni kościelne (zob. A cappella) oraz marsze i pieśni dla Wojska Polskiego. Niektóre z utworów są przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej[1].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Józef Buszko: Konopka Jan Franciszek Stanisław (1855–1948). [w:] iPSB (biogram został opublikowany w tomie 13 PSB, s. 567) [on-line]. [dostęp 2017-06-19].
- ↑ a b c Feliks Ignacy Konopka. [w:] Genealogia dynastyczna; Rodzina Konopka ] h. Nowina [on-line]. [dostęp 2017-06-18].
- ↑ a b c d e f Feliks Konopka - w rocznicę śmierci (w tekście: portret Jana Franciszka Konopki; mal. Jacek Malczewski). [w:] Strona internetowa Centrum Polonii – Ośrodek Kultury, Turystyki i Rekreacji w Brniu [on-line]. [dostęp 2017-06-19].
- ↑ a b Edyta Więcek (prelegent): Prelekcja o rodzinie Konopków (omówienie). [w:] Strona internetowa Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Kozaczkowej w Dąbrowie Tarnowskiej [on-line]. MBP, kwiecień 2016. [dostęp 2017-06-18].
- ↑ Jan Franciszek Stanisław Konopka: Regulacja Nowego Brnia ; Informacje bibliograficzne. nakład autora, 1890, s. 1–43.
- ↑ Katarzyna Posiadała: Jacek Malczewski - jego związki z Radomiem i ziemią radomską. [w:] Strona internetowa Klubu InteligencjiI Katolickiej im. Stefana Wyszyńskiego [on-line]. KIK Radom. [dostęp 2017-06-19].
- ↑ Klub Konserwatywny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-06-19].