Jan Ewaryst Zbąski
Jan Ewaryst Zbąski (ur. 2 października 1825 w Krotoszynie, zm. 9 września 1891 w Warszawie) – polski rzeźbiarz.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Dziedzina sztuki |
rzeźba |
| Ważne dzieła | |
|
Miedziana plakieta przedstawiająca centralny kadr Bitwy pod Grunwaldem Jana Matejki | |
Życiorys
edytujUrodził się w Krotoszynie 2 października 1825 w rodzinie Łukasza i jego żony z domu Skąpskiej i miał starszego brata Józefa i młodszą siostrę Florentynę zamężną za Jana Plucińskiego[1].
Ukończył studia i pracował jako referendariusz w Sądzie Apelacyjnym w Poznaniu. Ukończył Szkołę Sztuk Pięknych w Warszawie. Pod koniec lat pięćdziesiątych XIX przebywał w Wiedniu.
Na początku kwietnia 1860 Kurier Warszawski podawał, że Ewaryst Zbąski przybył do Warszawy i prowadził pracownię rzeźbiarską na Lesznie pod numerem 663/4 gdzie urządził również labolatorium galwanoplastyczno-artystyczne. W pracowni realizował: "wszelkiego rodzaju rzeźby, czy to podług danych, czy też przez niego samego wyrabianych modeli, z miedzi, srebra lub złota galwanicznego, mianowicie figury, biusty, medaljony, oraz wazony, puhary, kielichy i wszelkie tym podobne przedmioty, mające nosić na sobie pewną cechę artystyczności; kopje medali i numizmatów; kopje stępli i pieczęci; płyty i walce drukarskie dla fabrykantów kartunu, ceraty, skóry amerykańskiej i obić papierowych; stępie dla introligatorów i drukarzy; ozdoby do wyrobów introligatorskich; formy dla fabrykantów ram złoconych, do prasowania szklą w hutach, do odlewania czcionek, formy dla fabrykantów kwiatów i liści sztucznych, dla cukierników; wszelkie pokrywanie miedzią, mosiądzem, srebrem, złotem, platyną i.t.d."[2].
Od 1861 wykonywał i wystawiał swoje prace:
- model pucharu myśliwskiego z dekoracją inspirowaną poematem "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza,
- rzeźba "Jeździec tatarski",
- rzeźba "Druciarz",
- modele pomników Jana Kochanowskiego i Fryderyka Chopina,
- „Urszulka Kochanowskiego”,
- „Popiersie Mickiewicza”,
- „Cyryl i Metody”,
- „Popiersie bankiera Jakuba Flotowa” i inne.
Około 1880 wykonał techniką galwanoplastyczną plakietę z płaskorzeźbą "Bitwy pod Grunwaldem" według Jana Matejki (wymiary 127 X 280 mm, sygnowana z lewej, na dole: „Zbąski”)[3].
W 1881 wykonał dla Edwarda Odyńca ozdobny kałamarz „Składa się on z łuku tryumfalnego, czy świątyni o czterech hebanowych kolumnach, ozdobnych srebrem pozłacanem i koralami, wznoszących się na stopniach również hebanowych ponad srebrnem popiersiem jubilata, a uwieńczonych galeryjką srebrną, złoconą, na której czterech rogach stoją cztery srebrne posążki bohaterek dramatów jubilata: Izory, Felicyty, Barbary [Radziwiłłówny] i Klary Lubomirskiej. Przed tym łukiem po obu stronach stopni znajdują się dwie grupy konne, z których jedna przedstawia «Litwina», ścigającego «Brankę», a druga Towarzysza Pancernego z «Wesela», porywającego swoją kochankę; u stóp zaś biustu jubilata, po środku stopni leżą srebrne księgi i takież manuskrypta z tytułami dzieł jego, oplecione laurami, a w jednej z nich ukrywa się kałamarz. Na górnych fryzach łuku jaśnieje złotem wysadzany w hebanie napis:
Antoniemu Edwardowi Odyńcowi / od przyjaciół i wielbicieli / w dowód czci za jego serce i natchnienie / ofiarowano w Warszawie 1881 r.[4].
Jedyną zachowaną jego pracą jest "Popiersie doktora Jana Bącewicza", którego model wystawiony był w 1869 w warszawskiej "Zachęcie" a odlew z brązu znajduje się na pomniku nagrobnym rodziny Bącewiczów na warszawskich powązkach.
Pozostał w stanie bezżennym do końca życie i nie miał dzieci. Zmarł 9 września 1891 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu powązkowskim[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Jan Ewaryst Zbąski [online], M.J. Minakowski: Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-03-17].
- ↑ Bruno Kiciński. Notka. „Kurjer Warszawski”. 107, s. 2, 1860. Warszawa: Bruno Kiciński. [dostęp 2024-03-18].
- ↑ Ewaryst Zbąski Battle of Grunwald Placard, original 19th century. [online], OneBid [dostęp 2024-03-18] (ang.).
- ↑ Adam Pług. Obchód 77-ej rocznicy urodzin A. E. Odyńca. „Kłosy”. Tom XXXII. 812, s. 10, 1881. Warszawa: Lewental S.. [dostęp 2024-03-18].
Bibliografia
edytuj- Wojciech Przybyszewski. Pionier warszawskiej galwanoplastyki. „Spotkanie z zabytkami”. XXIX. 7 (221), s. 10-13, 2005. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. ISSN 0137-222X. [dostęp 2024-03-17].