Jan Deszcz
Jan Deszcz (ur. 20 czerwca 1918 w Pittsfield USA, zm. 15 marca 2003 w Krakowie) – polski lekarz, społecznik, jeden z pierwszych realizatorów idei hospicyjnej w Polsce.
 Jan Deszcz (z lewej) odznacza prof. Pigonia podczas uroczystości Bratniej Pomocy na UJ (1947) | |
| Data i miejsce urodzenia |
20 czerwca 2018 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 marca 2003 |
| Zawód, zajęcie |
lekarz |
Życiorys
edytujUrodził się w USA. W 1920 roku rodzina wróciła do Polski i zamieszkała w Wietrzychowicach[1]. Uczył się w I Państwowym Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie, które ukończył w 1937 roku[1]. Przed wojną ukończył dwa lata studiów na Wydziale Lekarskim UJ, ale naukę przerwała wojna[1]. W czasie II wojny światowej żołnierz BCH i AK ps. „Wacek”. Zabezpieczał od strony medycznej operację III Most[2]. Po wojnie wrócił na studia na Uniwersytecie Jagiellońskim i w latach 1945–1947 był prezesem samopomocowej organizacji studenckiej „Bratnia Pomoc”[3]. Podczas protestu studenckiego w 1946 roku jako prezes Bratniej Pomocy UJ starał się nie dopuścić do zamieszek rozmawiając z przedstawicielami Urzędu Bezpieczeństwa i nawołując studentów do rozejścia się. Po południu wraz z przedstawicielami władz uczelni przyjechał do II Domu Akademickiego tuż po przeprowadzonych tam aresztowaniach i wziął udział w prowadzonej tam przez funkcjonariuszy UB rewizji[4]. Przesłuchiwany zeznawał na korzyść aresztowanych, za co został w czerwcu 1946 roku aresztowany. W jego obronie interweniował rektor UJ i przedstawiciele Bratniej Pomocy zarówno u wojewody, jak i w WUBP. Został zwolniony dopiero 21 czerwca po spotkaniu prezesów Bratnich Pomocy i reprezentantów uczelni z premierem Osóbką-Morawskim w Krakowie. Podczas dyskusji studenci żądali uwolnienia J. Deszcza. Po interwencji premiera został on tego samego dnia zwolniony[5].
Absolutorium uzyskał w 1947 roku, a półtora roku później obronił dyplom. W 1950 roku otrzymał zakaz przebywania w Krakowie[6]. Wyjechał do Gliwic, gdzie pracował w szpitalu miejskim na Oddziale Chirurgii Ogólnej i Urazowej. W 1952 roku uzyskał specjalizację I stopnia w zakresie chirurgii ogólnej[6]. W 1953 roku przyjechał do Nowej Huty i podjął pracę w poradni chirurgicznej przy Kombinacie Metalurgicznym. Po otwarciu w marcu 1954 roku szpitala im. Żeromskiego pracował na oddziale chirurgicznym. Gdy po 12 latach powstał oddział chirurgii urazowej został jego ordynatorem[7]. Funkcję tę pełnił do 1990 roku[8]. W 1957 roku uzyskał specjalizację II stopnia w zakresie chirurgii, a następnie specjalizację II stopnia z chirurgii urazowej. Działał w Związkach Zawodowych, w Radzie Ordynatorów (w 1980 roku jako jej dziekan)[6].
Założyciel Hospicjum św. Łazarza w Krakowie[9] i polski przeor Zakonu Rycerzy św. Łazarza z Jerozolimy (tzw. Przeoratu Polski obediencji paryskiej) (od 1994 do 2003)[10]. Od 1990 był kawalerem Wielkiego Krzyża (GCLJ) tego rycerskiego zakonu.
„Współczesny Judym” – tak mówili o nim pacjenci. Leczył bezinteresownie ubogich mieszkańców Nowej Huty nie przyjmując zapłaty za wizyty domowe.
Pochowany na cmentarzu Kraków-Podgórze[11].
Miał pięć córek: Annę Deszcz-Thomas (Francja) i Marię Deszcz-Pan (USA)[12], Katarzynę, Janinę i Jadwigę[13].
Odznaczenie
edytuj- 1997 srebrny Medal Cracoviae Merenti[3]
- 1989: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[14]
Upamiętnienie
edytuj- Jego imię nosiło istniejące w latach 2011–2017 Publiczne Gimnazjum im. Jana Deszcza w Miechowicach Wielkich[15].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Wietrzychowice – Portal Historyczny Parafii Wietrzychowice [online], sites.google.com [dostęp 2019-01-22].
- ↑ Archiwum ofiar terroru nazistowskiego i komunistycznego w Krakowie 1939 – 1956 [online], krakowianie1939-56.mhk.pl [dostęp 2020-09-28].
- ↑ a b Srebrny Medal Cracoviae Merenti – dr Jan Deszcz – Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa – BIP MK [online], bip.krakow.pl [dostęp 2019-01-22].
- ↑ Czesław Brzoza, 3 Maja..., s. 43–49.
- ↑ Czesław Brzoza, 3 maja...., s. 59–66.
- ↑ a b c Uzasadnienie do uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie nadania dr. Janowi Deszczowi Medalu Cracoviae Merenti (1997). [dostęp 2021-12-27].
- ↑ Jacek Krąg, Nestor chirurgów, „Głos Nowej Huty” (28), 12 lipca 1985, s. 1, 6.
- ↑ 40-lecie Oddziału Chirurgii Ortopedyczno-Urazowej Szpitala im. S. Żeromskiego [online], oil.org.pl [dostęp 2020-09-28].
- ↑ Hospicjum św. Łazarza w Krakowie – Jak to się zaczęło... [online], hospicjum.krakow.pl [dostęp 2019-01-22].
- ↑ Lazaryci w Polsce :: Lazaryci [online], orderlazarus.manifo.com [dostęp 2019-01-22].
- ↑ Jan Deszcz / Cmentarz Kraków-Podgórze / Kraków / Gmina M. Kraków / Powiat m. Kraków / Województwo Małopolskie / Spis cmentarzy – Polskie cmentarze [online], polskie-cmentarze.pl [dostęp 2019-01-22].
- ↑ Jan Deszcz – honorowy obywatel [online], Dziennik Polski, 19 czerwca 1999 [dostęp 2020-09-26] (pol.).
- ↑ Współczesny Judym patronem gimnazjum [online], Dziennik Polski, 31 maja 2011 [dostęp 2020-09-26] (pol.).
- ↑ Jan Franczyk, Dr Jan Deszcz, „Głos – Tygodnik Nowohucki” (12), 2003, s. 1,16.
- ↑ MAB, Współczesny Judym patronem gimnazjum [online], dziennikpolski24.pl [dostęp 2019-01-22] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Brzoza Cz. 3 Maja 1946 w Krakowie Kraków Księgarnia Akademicka 1996 ISBN 83-86575-81-6