Jan Brzękowski

Jan Brzękowski
Data i miejsce urodzenia	18 grudnia 1903 ; Nowy Wiśnicz
Data i miejsce śmierci	3 sierpnia 1983 ; Paryż
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	Awangarda Krakowska
	Ważne dzieła
	Poezja integralna; Wyobraźnia wyzwolona; W Krakowie i w Paryżu;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jan Brzękowski, ps. Jan Bereta, Jan Jarmott (ur. 18 grudnia 1903 w Nowym Wiśniczu, zm. 3 sierpnia 1983 w Paryżu) – polski poeta, pisarz i teoretyk sztuki, w szczególności poezji.

Życiorys

Brzękowski uczęszczał do gimnazjum w Nowym Sączu i w Bochni. Absolwent filologii polskiej i farmacji na UJ. Uzyskał w 1927 roku stopień doktora za rozprawę pt. Legenda Don Juana i jej wpływ na literaturę polską. Studiował także na Sorbonie i w paryskiej École du Journalisme. Uczestnik plebiscytu na Śląsku w 1920 roku. Debiutował w 1921 roku na łamach „Gazety Literackiej” jako poeta. W 1922 związany był z grupą młodych poetów krakowskich, określających się jako negatywiści^[1]. W 1925 roku wydał pierwszy tomik poezji Tętno drukowany w „Zwrotnicy”. Redagował czasopismo „Linia”. Działał w kręgu awangardy krakowskiej. Współtworzył grupę artyści rewolucyjni.

W 1928 roku wyjechał do Francji. W latach 1929–1930 redaktor dwujęzycznego pisma „L'Art Contemporain – Sztuka Współczesna”. Pisał poezję w języku francuskim, wydając kilka tomików ilustrowanych przez Hansa Arpa i M. Ernsta i Fernanda Légera. W latach 1937–1940 był szefem biura prasowego Ambasady RP, działał w czasie wojny w zarządzie Polskiego Czerwonego Krzyża w Vichy, uczestniczył we francuskim ruchu oporu w latach 1940–1944. W 1940 roku ożenił się z rzeźbiarką Suzanne de Lamer. W latach 1944–1945 był attaché prasowym Ambasady RP. Od 1946 do 1964 roku był dyrektorem uzdrowiska i hotelu w Amélie-les-Bains, gdzie również mieszkał. Od 1964 roku przebywał w Paryżu. W 1979 odnowił po 50 latach dyplom doktorski na UJ. Publikował m.in. w czasopismach emigracyjnych „Kultura”, „Wiadomości”, „Oficyna Poetów” i krajowych „Twórczość”, „Tygodnik Powszechny”, „Życie Literackie”, „Miesięcznik Literacki”, „Poezja”

popiersie Jana Brzękowskiego na budynku UG w Nowym Wiśniczu

J. Sławiński: „O poezji Jana Brzękowskiego”. „Twórczość” 1961, nr 9.
A. K. Waśkiewicz: „Proza Brzękowskiego”. „Twórczość” 1967, nr 12.
T. Kłak: „Filmowa powieść Jana Brzękowskiego”. W: „Katastrofizm i awangarda”. Katowice 1979.
P. Majerski: „Boczny tor awangardowego eksperymentu. O powieściach Jana Brzękowskiego”. „Ruch Literacki” 1999, z. 6.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. Tom 1 wyd. PWN, Warszawa 2000
U. Klatka: Wyobraźnia w czasie. O poezji Jana Brzękowskiego. Kraków 2012.

Jedna z ulic w Nowym Wiśniczu nosi nazwę Jana Brzękowskiego.

↑ Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 374. ISBN 978-83-01-15724-1.

Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 61.
Jan Brzękowski: Wyobraźnia wyzwolona. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966.
Marta Cywińska, Manufaktura snów. Rozważania o polskiej poezji nadrealistycznej: Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s.79-96.
Filip Makowiecki: Jan Brzękowski. Z drugiego szeregu pierwszej Awangardy. 2012-12-21. [dostęp 2012-06-01]. (pol.).
Andrzej Konkowski: Hasło: Jan Brzękowski w serwisie edukateria.pl. 2012-02-13. [dostęp 2012-06-01]. (pol.).
Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Wyd. III - 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 498-499, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13851-6.