Jamkówka różnokształtna

Jamkówka różnokształtna
	; Jamkówka różnokształtna na pionowym zrzezie świerka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	pniarkowate
Rodzaj	jamkówka
Gatunek	jamkówka różnokształtna
	Nazwa systematyczna
	Antrodia heteromorpha (Fr.) Donk; Persoonia 4(3): 339 (1966)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jamkówka różnokształtna (Antrodia heteromorpha (Fr.) Donk) – gatunek grzybów z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Antrodia, Fomitopsidaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozował w 1815 r. Elias Fries jako Daedalea heteromorpha, do rodzaju Antrodia przeniósł go Marinus Anton Donk w 1966 r.^[1]

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

Cellularia heteromorpha (Fr.) Kuntze 1898
Coriolellus heteromorphus (Fr.) Bondartsev & Singer 1941
Coriolus hexagoniformis Murrill 1907
Daedalea heteromorpha Fr. 1815
Lenzites heteromorpha (Fr.) Fr. 1838
Polystictus heteromorphus (Fr.) Lloyd 1916
Polystictus hexagoniformis (Murrill) Sacc. & Trotter 1912
Trametes heteromorpha (Fr.) Bres. 1915
Trametes subsinuosa var. heteromorpha (Fr.) Pilát

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. Synonimy polskie: jamkówka biała, podskórnik heteromorficzny, jamkówka biaława, podskórnik białawy, podskórnik płożący^[3]f>.

Morfologia

Owocnik

Jednoroczny, rozpostarty, rozpostarto-odgięty lub siedzący. Gdy rośnie na poziomym podłożu często tworzy płaty o dużej powierzchni, rosnąc na podłożu pionowym zwykle tworzy liczne odstające owocniki. Pojedynczy owocnik osiąga szerokość i wysokość do 3 cm, a długość do 10 cm. Powierzchnia górna ma barwę od białej do kremowej, a u starszych owocników jasnobrązową. Początkowo jest nieco owłosiona, później naga i pomarszczona^[4].

Hymenofor

Rurkowy, barwy od białej do kremowej. Rurki tworzą jedną warstwę o grubości około 3 mm, ale na podłożu pionowym długość rurek dochodzi nawet do 1,5 cm. Pory kanciaste, lub faliste, o średnicy 0,5–2 mm. Na podłożu pionowym lub pochyłym pory są zazwyczaj wydłużone w pionie. Ostrza porów (dissepiments) z czasem stają się ząbkowane^[4]^[5].

Miąższ

Cienki, biały, korkowaty^[4].

Cechy mikroskopowe

Strzępki ze sprzążkami, bezbarwne, grubościenne, cienkie (2–4 μm). Są kręte i rzadko dychotomicznie rozgałęziające się. Cystyd brak, ale pomiędzy podstawkami sporadycznie występują cystydiole o rozmiarach 20–26 × 7–8 um. Podstawki 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Mają rozmiar 30–43 × 8–11 um. Bazydiospory cylindryczne, wydłużone lub elipsoidalne, czasami lekko zakrzywione, bezbarwne, gładkie nieamyloidalne. Mają rozmiary 10–13 × 5–7 um^[4].

Gatunki podobne

Na drzewach iglastych występuje kilka podobnych gatunek jamkówek, z częściej spotykanych są to: jamkówka pogięta (Antrodia sinuosa) i jamkówka rzędowa (Antrodia serialis). Charakterystycznymi cechami jamkówki różnokształtnej są duże pory o zróżnicowanym kształcie; koliste, kanciaste, labiryntowate, a nawet blaszkowate^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje na półkuli północnej: w Ameryce Północnej Europie i Azji^[6]. W Polsce jest częsty^[3].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Rozwija się na pniach, pniakach i gałęziach martwych drzew przez cały rok^[3]. Rośnie głównie na drzewach iglastych, szczególnie na świerku, rzadziej na jodłach i sosnach. Często można go spotkać w miejscach świetlistych, na pniach z dużą ilością porostów. Toleruje długie okresy suszy i duże zmiany temperatury^[4].

Znaczenie

Grzyb niejadalny, saprotrof powodujący brunatną zgniliznę drewna^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-05-10] .
↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2014-05-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 56, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f L.L. Ryvarden L.L., R.L.R.L. Gilbertson R.L.R.L., European polypores. Part 1, „Synopsis Fungorum”, 6, Mycobank, 1993, s. 1–387 [dostęp 2024-10-23] .
↑ ^a ^b StanisławS. Domański StanisławS., Flora Polska. Grzyby (Fungi). Żagwiowate I (Polyporaceae I), Szczeciniakowate I (Mucronoporaceae I), PWN, 1965 .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2014-05-10] .

[sf-2] Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2014-05-05] (ang.).

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 56, ISBN 83-89648-09-1 .

[myco-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f L.L. Ryvarden L.L., R.L.R.L. Gilbertson R.L.R.L., European polypores. Part 1, „Synopsis Fungorum”, 6, Mycobank, 1993, s. 1–387 [dostęp 2024-10-23] .

[dom-5] StanisławS. Domański StanisławS., Flora Polska. Grzyby (Fungi). Żagwiowate I (Polyporaceae I), Szczeciniakowate I (Mucronoporaceae I), PWN, 1965 .

[disc-6] Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]