Jakup Kardović
Efendi Jakup Kardović[1] lub Jakup Kombi[2] (ur. 10 marca 1869 w Biševie, zm. 11 lutego 1945 w Rožaje) – mułła i imam narodowości boszniackiej, burmistrz Tutina i dowódca jednego z oddziałów muzułmańskiej milicji Sandżaku.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
? – 1912, 1941–1945 |
| Formacja |
|
| Stanowiska |
dowódca oddziału (Muzułmańska milicja Sandżaku) |
| Główne wojny i bitwy |
bitwa o Novi Pazar (1941) |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujJakup Kardović urodził się w 1869 roku jako syn Ahmeta i Nurki z domu Hubanić[1]. Ahmet był posiadaczem dużych majątków w miejscowościach Završe i Vučoj oraz, tak jak jego ojciec Hadži Suljagi, był imamem w Meczecie Murada II w Rožaje; znał języki arabski, turecki i albański[1].
Po ukończeniu nauki w medresie w Skopje, Jakup Kardović wstąpił do wojska osmańskiego, w którym służył do końca 1912 roku; stacjonował wówczas w miejscowości Berane, położonej w regionie Sandżaka[1]. Po zakończeniu I wojny bałkańskiej w 1913 roku, Sandżak został podzielony między Czarnogórę a Serbię; Berane znalazło się w granicach czarnogórskich, a Kardović przeniósł się do leżącego na terenie Serbii Pecia, gdzie był imamem[1].
W 1920 roku przybył do majątku ojca we wsi Vučoj, następnie był imamem w Biševie[1].
W latach 30. i 40. XX wieku pełnił funkcję burmistrza miasta Tutin[1]. W sierpniu 1941 roku został dowódcą stacjonującego w Rožaje oddziału muzułmańskiej milicji Sandżaku, który walczył przeciwko czetnikom[1][2]. Jedna z najważniejszych bitew oddziału Kardovicia toczyła się w listopadzie i grudniu 1941 o Novi Pazar; wraz z oddziałami Aćifa Hadžiahmetovicia, Džemaila Koničanina i Shabana Polluzhy pokonał wówczas oddziały czetników[1]. Podczas tej bitwy, milicjanci z oddziału Kardovicia udzielili schronienia dla około 420 serbskich cywili[1]. Mimo dowodzenia kolaboracyjnym oddziałem, Kardović uratował kilku działaczy komunistycznych przed ich śmiercią, a nawet udzielał komunistom schronienia w swoim domu w Vučoju[1].
W lutym 1944 roku siły Kardovicia były wspierane przez Balli Kombëtar podczas ataku na wsie położone w okolicach Kolašina[3].
Na początku 1945 roku został aresztowany przez partyzantów NOVJ, a następnie zabity poprzez strzał w plecy z karabinu maszynowego[1][2][4].
Upamiętnienia
edytujW czerwcu 2013 roku w Rožajach odbyło się spotkanie naukowe poświęcone działalności Jakupa Kardovicia[1][5][6].
Życie prywatne
edytujMiał siostrę Zumę[1]. Był trzykrotnie żonaty; pierwsza żona zmarła podczas ciąży, z drugą miał córkę Rabiję i syna Sulja, natomiast trzecią żoną była jego kuzynka Rukija (1897–1971), z którą miał trzech synów (Jusufa, Meda i Bahriję-Belja) i pięć córek (Fatimę, Đulšahę-Tahę, Ajšę, Nurkę i Esmę)[1].
Znał języki albański, macedoński, perski, arabski, włoski i niemiecki[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Fadil M. Kardović: SANDŽAČKI GAZIJA MULA JAKUP-EFENDIJA. bosnjaci.net, 2013-06-09. (bośn.).
- ↑ a b c Ali Daci: QENDRESA E SHQIPTARVE TE TREGOVISHTES. MULLA JAKUP KOMBI. shqiperiaetnike.de. [dostęp 2008-04-24]. (alb.).
- ↑ Božović i Vavić 1991 ↓, s. 388.
- ↑ Istorijski institut SR Crne Gore 1979 ↓, s. 140.
- ↑ MEĐUNARODNI NAUČNI SKUP MULA JAKUP-EF. KARDOVIĆ SANDŽAČKI GAZIJA. bkz.rs, 2013-06-03. (bośn.).
- ↑ MANIFESTACIJA SJEĆANJA NA MULA JAKUP-EF. KARDOVIĆA GAZIJU I ŠEHIDA SANDŽAKA. bkz.rs, 2013-06-03. (bośn.).
Bibliografia
edytuj- Istorijski institut SR Crne Gore: Istorijski zapisi. 1979.
- Branislav Božović, Milorad Vavić, Surova vremena na Kosovu i Metohiji: kvislinzi i kolaboracija u drugom svetskom ratu, Institut za savremenu istoriju, 1991, ISBN 978-86-7403-040-0.