Jaświły (gmina)

Jaświły
	gmina wiejska
	; Siedziba urzędu i rady gminy w Jaświłach
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	moniecki
TERC	2008032
Wójt	Marek Jarosz
Powierzchnia	175,41 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5 050
• gęstość	28,8 os./km²
Nr kierunkowy	85
Tablice rejestracyjne	BMN
	Adres urzędu:19-124 Jaświły
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	25
Liczba miejscowości	24
	Położenie na mapie powiatu;
	53°28′42,03″N 22°56′52,93″E/53,478342 22,948036
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Jaświły – gmina wiejska w województwie podlaskim, w powiecie monieckim.

Siedziba gminy to Jaświły.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 5485 osób.

Historia

Imperium Rosyjskie (1861–1915)

Gmina zbiorowa Jaświły (ros. Ясвильская волость) z siedzibą w Jaświłach powstała w wyniku reformy struktur administracyjnych państwa rosyjskiego w 1861 roku. Była częścią powiatu białostockiego należącego (od 1843) do guberni grodzieńskiej. W 1890 roku gmina Jaświły obejmowała 70 wsi i zamieszkiwało ją 10,105 osób^[5].

I wojna światowa

Podczas I wojny światowej gmina wraz z powiatem białostockim należała do okupowanego przez Niemcy Ober-Ostu (w okręgu Białystok), gdzie została zniesiona i przekształcona głównie w gminę Dolistowo. Część gminy Jaświły weszła w skład nowo utworzonej gminy Kalinówka. Zmiany tę zachowano, kiedy obszar gminy przeszedł w sierpniu 1919 pod administrację polską^[6].

PRL (1944–1954)

Gminę Jaświły reaktywowano pod koniec II wojnie światowej, w 1944 roku w powiecie białostockim w woj. białostockim z obszaru przedwojennej gminy Dolistowo^[7]^[8], która przed wojną składała się z 29 gromad, utworzonych 16 października 1933^[9].

1 lipca 1952 utworzono nową gromadę Brzozowa-Kolonia z części gromady Brzozowa, gromadę Dolistowo Stare-Kolonia z części gromady Dolistowo Stare, gromadę Smogorówka Goniądzka ze zniesionych gromad Smogorówka Goniądzka I i Smogorówka Goniądzka II; zniesiono też gromadę Stożnowo, włączając ją do gromady Jadeszki^[10].

Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 28 gromad: Białosuknie-Przedmieście, Białosuknie-Szlachta, Bobrówka, Brzozowa, Brzozowa-Kolonia, Dolistowo Nowe, Dolistowo Stare, Dolistowo Stare-Kolonia, Dzięciołowo, Gurbicze, Jadeszki, Jaświłki, Jaświły, Jaćwież Duża, Jaćwież Mała, Karpowicze, Krzecze, Mikicin, Mociesze, Moniuszki, Radzie, Romejki, Rutkowskie Duże, Smogorówka Dolistowska, Smogorówka Goniądzka, Szaciły, Wroceń i Zabiele^[11]^[12].

1 lutego 1953 gromadę Białosuknia ze zniesionych gromad Białosuknie-Przedmieście i Białosuknie-Szlachta^[13].

1 kwietnia 1954 gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu monieckiego^[14].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[15].

Po 1973 roku

Jednostkę odtworzono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin^[16].

Gmina objęła inny obszar niż przed 1954, ponieważ 6 sołectw (Białosuknia, Krzecze, Smogorówka Dolistowska, Smogorówka Goniądzka I, Smogorówka Goniądzka II i Wroceń) weszło w skład gminy Goniądz w powiecie monieckim, a trzy sołectwa (Jatwież Duża, Jatwież Mała i Karpowicze) weszły w skład gminy Suchowola w powiecie dąbrowskim. W skład nowej gminy Jaświły weszło natomiast 5 sołectw należących przed 1954 do gminy Kalinówka (Bagno, Krzywa, Rutkowskie Małe, Starowola i Szpakowo). Łącznie nowa gmina Jaświły składa się w 80% z sołectw należących przed 1954 do gminy Jaświły i 20% do gminy Kalinówka. Odwrotnie, 73% dawnej gminy Jaświły znajduje się w granicach nowej gminy Jaświły^[17].

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie białostockim.

1 stycznia 1992 z gminy Jaświły wyłączono wieś Krzywa (525,42 ha), włączając ją do gminy Jasionówka^[18].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[19] gmina Jaświły ma obszar 175,41 km², w tym:

użytki rolne: 86%
użytki leśne: 8%

Gmina stanowi 12,69% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5485	100	2643	48,2	2842	51,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	31,3		15,1		16,2

Piramida wieku mieszkańców gminy Jaświły w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Sąsiednie gminy

Goniądz, Jasionówka, Korycin, Mońki, Suchowola, Sztabin

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Jaświły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku
↑ ^a ^b Strona gminy, wykaz sołectw
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Volosts and communes of 1890. - St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Jemielity W. (1993). Podziały administracyjne powiatów białostockiego i monieckiego w latach 1919-1990. "Studia Teologiczne", 11, 1993, s. 307-339.
↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1952, nr 10, poz. 85
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Wykaz nie zdążył uwzględnić zmian wprowadzonych 1 lipca 1952
↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1953, nr 2, poz. 10
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-1] Gmina Jaświły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[us-2] Urząd Statystyczny w Białymstoku

[sol-3] Strona gminy, wykaz sołectw

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Volosts and communes of 1890. - St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).

[6] Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395

[7] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[8] Jemielity W. (1993). Podziały administracyjne powiatów białostockiego i monieckiego w latach 1919-1990. "Studia Teologiczne", 11, 1993, s. 307-339.

[9] Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49

[10] Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1952, nr 10, poz. 85

[11] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[12] Wykaz nie zdążył uwzględnić zmian wprowadzonych 1 lipca 1952

[13] Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1953, nr 2, poz. 10

[14] Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15

[15] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[16] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[start-1973-BS-17] Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).

[18] Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497

[autonazwa1-19] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]