Język rongga
Język rongga – język austronezyjski używany w indonezyjskiej prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie, na wyspie Flores. Posługuje się nim 5 tys. osób, mieszkańców kilku wsi w południowej części kabupatenu Manggarai Timur[1]. Jego użytkownicy (grupa etniczna Rongga) zamieszkują miejscowości: Komba, Bamo, Tanarata, Watunggene[2].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
5 tys.[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | ror | ||
| IETF | ror | ||
| Glottolog | rong1269 | ||
| Ethnologue | ror | ||
| BPS | 0183 4 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jest stosunkowo bliski językom ngadha i li’o, a jego dalszym krewnym jest język manggarai[3]. Został zaliczony do zaproponowanej grupy języków centralnego Flores[4]. Ze względu na dominację kulturową Mangarajów bywa włączany w ramy języka manggarai[5]. Był także klasyfikowany jako dialekt języka ngadha (używanego przez lud Ngada)[6].
Większość członków ludu Rongga posługuje się również innymi językami, takimi jak indonezyjski, manggarai czy wae rana[7]. Inne lokalne grupy etniczne natomiast zwykle nie władają językiem rongga. Wynika to z sytuacji socjolingwistycznej, w której użytkownicy języka rongga tworzą małą grupę ludności[8].
Typologicznie jest językiem izolującym[1]. Formy liczebników mają charakter mieszany. Występują w nim elementy kwinarnego (piątkowego) systemu liczbowego, które mogą być pozostałością po hipotetycznym papuaskim substracie językowym[9].
Jest pozbawiony ugruntowanej tradycji piśmienniczej[10]. Do sporadycznego zapisywania tego języka stosuje się konwencje pisowni oparte na ortografii indonezyjskiej, pozbawione jednak standaryzacji. Dodatkowe dwuznaki – m.in. zh, dh i bh – służą do zapisu dźwięków niewystępujących w języku indonezyjskim[11][12].
Jest potencjalnie zagrożony wymarciem[13]. Częściowo wypiera go język wae rana, zwłaszcza na pograniczu terytoriów Rongga i Waerana[14][15]. W szkołach nauczany jest język manggarai[7]. Dokumentacją języka rongga zajmował się balijski lingwista I Wayan Arka, który sporządził opis jego gramatyki (2016)[16] i słownik (2012)[17].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Arka 2010a ↓, s. 90.
- ↑ Arka 2016 ↓, s. 4.
- ↑ Arka 2005 ↓, s. 3.
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Central Flores. Glottolog 4.5. [dostęp 2022-08-04]. (ang.).
- ↑ Arka 2010a ↓, s. 106–107.
- ↑ Arka 2005 ↓, s. 5.
- ↑ a b Arka 2010a ↓, s. 91.
- ↑ Arka 2016 ↓, s. 8.
- ↑ Schapper i Klamer 2017 ↓, s. 307.
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Rongga, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2021-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ I Wayan Arka, Jeladu Kosmas, I Nyoman Suparsa: Bahasa Rongga: Tatabahasa Acuan Ringkas. Jakarta: Penerbit Universitas Atma Jaya, 2007, s. 53. (indonez.).
- ↑ Arka 2010b ↓, s. 320.
- ↑ Rongga. Endangered Languages Project. [dostęp 2022-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-04)]. (ang.).
- ↑ Rongga. [w:] Data Pokok Kebahasaan dan Kesastraan [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa. [dostęp 2022-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-04)]. (indonez.).
- ↑ Arka 2007 ↓, s. 73.
- ↑ Arka 2016 ↓.
- ↑ Arka 2012 ↓.
Bibliografia
edytuj- I Wayan Arka: Bahasa Rongga: Deskripsi, Tipologi, dan Teori. Jakarta: Penerbit Universitas Katolik Indonesia Atma Jaya, 2016. ISBN 978-602-8904-84-1. OCLC 1064980913. [dostęp 2022-12-26]. (indonez.).
- I Wayan Arka: Kamus bahasa Rongga-Indonesia: dengan pelacak kata bahasa Indonesia-Rongga. Jakarta: Penerbit Universitas Atma Jaya, 2012. ISBN 978-602-8904-31-5. OCLC 864142657. (indonez.).
- I Wayan Arka: Maintaining Vera in Rongga: Struggles over Culture, Tradition, and Language in Modern Manggarai, Flores, Indonesia. W: Margaret Florey (red.): Endangered languages of Austronesia. Oxford–New York: Oxford University Press, 2010, s. 90–109. DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199544547.003.0005. ISBN 978-0-19-954454-7. OCLC 796288873. (ang.).
- I Wayan Arka: Numerals in Rongga. W: John Bowden, Nikolaus P. Himmelmann, Malcolm Ross (red.): A journey through Austronesian and Papuan linguistic and cultural space: Papers in honour of Andrew Pawley. Canberra: Pacific Linguistics, School of Culture, History and Language, College of Asia and the Pacific, Australian National University, 2010, s. 319–332, seria: Pacific Linguistics 615. ISBN 978-0-85883-620-4. OCLC 645888379. [dostęp 2021-12-02]. (ang.).
- I Wayan Arka: Local Autonomy, Local Capacity Building and Support for Minority Languages: Field Experiences from Indonesia. W: D. Victoria Rau, Margaret J. Florey (red.): Documenting and Revitalizing Austronesian Languages. Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2007, s. 66–92. DOI: 10.13140/RG.2.1.3407.3208. ISBN 978-0-8248-3309-1. OCLC 226398383. [dostęp 2023-02-15]. (ang.).
- I Wayan Arka, Challenges and prospect of maintaining Rongga: an ethnographic report [online], Proceedings of the 2004 Conference of the Australian Linguistic Society, 2005 [dostęp 2021-10-09] (ang.).
- Antoinette Schapper, Marian Klamer: Numeral systems in the Alor-Pantar languages. W: Marian Klamer (red.): The Alor-Pantar languages: History and typology. Wyd. 2. Berlin: Language Science Press, 2017, s. 277–329, seria: Studies in Diversity Linguistics 3. DOI: 10.5281/zenodo.569393. ISBN 978-3-944675-94-7. OCLC 1030820272. (ang.).