Język minnański

Język minnański
Nazwa chińska
Pismo uproszczone	闽南语
Pismo tradycyjne	閩南語
Hanyu pinyin	Mǐnnányǔ

閩南語
Bân-lâm-gú
Obszar	Tajwan, ChRL i inne kraje Azji Wschodniej
Liczba mówiących	50 mln
Pismo/alfabet	Pe̍h-ōe-jī i pismo chińskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki chińsko-tybetańskie; Języki chińskie; Języki min; Język minnański;
Status oficjalny
język urzędowy	Tajwan
Ethnologue	6a żywy↗
Kody języka
ISO 639-3	nan
IETF	nan
Glottolog	minn1241
Ethnologue	nan
Linguist List	nan
WALS	chz, hok
SIL	nan
	Występowanie
	; Dialekty minnańskie
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku minnańskim
	Słownik języka minnańskiego; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język minnański, minnan^[2], min nan (min południowy)^[3] lub tajwański – język lub grupa blisko spokrewnionych języków (dialektów) wywodzących się z południa chińskiej prowincji Fujian. Język minnański należy do grupy min języków chińskich. Ma największą liczbę użytkowników spośród języków min^[3]; jest też najszerzej rozprzestrzenionym ich przedstawicielem^[4].

Określenie Minnan oznacza południową część prowincji Fujian – Min (閩) to krótka nazwa prowincji, a nan (南) oznacza „południe”.

Obecnie minnański używany jest przede wszystkim na Tajwanie, gdzie jest językiem ojczystym dla 80% mieszkańców i gdzie używa się go obok oficjalnego języka mandaryńskiego. Minnański jest używany także we wschodnim Guangdongu (region Chaoshan), na wyspie Hajnan oraz w niektórych przybrzeżnych regionach prowincji Zhejiang i zachodniego Guangdongu, a także przez potomków emigrantów pochodzących z tych regionów (dominujący wśród Chińczyków w Azji Południowo-Wschodniej: Singapur, Malezja, Tajlandia, Filipiny).

Główne odmiany

Najważniejsze dialekty języka minnan obejmują:

xiamen posiadający dwie odmiany: amoy (miasto Xiamen) i fujian (hokkien), używany na Tajwanie
leizhou – używany na półwyspie Leizhou
chaoshan – posiadający dwie odmiany: teochew (chaozhou) oraz shantou
hainan – na wyspie Hajnan
longdu
zhenan min^[5]

Niektóre z tych dialektów cieszą się statusem standardów (odmian prestiżowych): w Fujianie i na Tajwanie standardem jest dialekt miasta Xiamen, we wschodnim Guangdongu dialekt Shantou (dawniej bardzo do niego zbliżony dialekt Chaozhou), na Hainanie – dialekt Haikou. Niekiedy nazwy „język minnan” używa się wyłącznie do określania odmian fujiańsko-tajwańskich, a inne dialekty traktowane są jako odrębne języki.

Systemy zapisu

W formie pisanej język minnan funkcjonuje niemal wyłącznie na Tajwanie, gdzie do jego zapisu używa się pisma chińskiego z użyciem dodatkowych znaków do zapisu słów niespotykanych w standardowej chińszczyźnie lub alfabetu łacińskiego (transkrypcja Pe̍h-ōe-jī). Po 1949 r. minnański był na Tajwanie dyskryminowany, władze Republiki Chińskiej faworyzowały język mandaryński, nazywany językiem krajowym (国语). Uczniowie w szkołach byli karani za używanie minnańskiego na lekcjach.

W ostatnich latach minnański cieszy się rosnącą autonomią, używa się go w programach radiowych i telewizyjnych. Po niemal 50 latach oddzielenia od Chin, w odmiennych realiach politycznych, ewolucja języka sprawiła, że język minnański na Tajwanie różni się od tego używanego w prowincji Fujian. W mniejszym stopniu podobny proces dotknął także tajwańskiego wariantu mandaryńskiego.

Zobacz też

Przypisy

↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Chinese, Min Nan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
↑ IliaI. Peiros IliaI., Comparative Linguistics in Southeast Asia, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, National University of Australia, 1998 (Pacific Linguistics C-142), s. 183, DOI: 10.15144/PL-C142, ISBN 0-85883-489-8, OCLC 38828781 [dostęp 2023-09-20] (ang.).
↑ ^a ^b Picus SizhiP.S. Ding Picus SizhiP.S., China, [w:] PhilippP. Strazny (red.), Encyclopedia of Linguistics, t. 1: A–L, New York–Abingdon: Taylor & Francis, 2005, s. 191, DOI: 10.4324/9780203319208, ISBN 0-203-31920-6, ISBN 978-1-135-45522-4 [dostęp 2023-09-20] (ang.).
↑ B. Grimes: Chinese: Language List. W: William Frawley (red.): International Encyclopedia of Linguistics. Wyd. 2. Oxford: Oxford University Press, USA, 2003, s. 317. DOI: 10.1093/acref/9780195139778.001.0001. ISBN 978-0-19-513977-8. OCLC 51478240. (ang.).
↑ Mĭn Nán (Southern Min). omniglot.com. [dostęp 2010-12-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Chinese, Min Nan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-06-23] (ang.).

[1] David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Chinese, Min Nan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).

[2] IliaI. Peiros IliaI., Comparative Linguistics in Southeast Asia, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, National University of Australia, 1998 (Pacific Linguistics C-142), s. 183, DOI: 10.15144/PL-C142, ISBN 0-85883-489-8, OCLC 38828781 [dostęp 2023-09-20] (ang.).

[china-3] Picus SizhiP.S. Ding Picus SizhiP.S., China, [w:] PhilippP. Strazny (red.), Encyclopedia of Linguistics, t. 1: A–L, New York–Abingdon: Taylor & Francis, 2005, s. 191, DOI: 10.4324/9780203319208, ISBN 0-203-31920-6, ISBN 978-1-135-45522-4 [dostęp 2023-09-20] (ang.).

[list-4] B. Grimes: Chinese: Language List. W: William Frawley (red.): International Encyclopedia of Linguistics. Wyd. 2. Oxford: Oxford University Press, USA, 2003, s. 317. DOI: 10.1093/acref/9780195139778.001.0001. ISBN 978-0-19-513977-8. OCLC 51478240. (ang.).

[5] Mĭn Nán (Southern Min). omniglot.com. [dostęp 2010-12-16]. (ang.).

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]