Język bungku
Język bungku – język austronezyjski używany w prowincjach Celebes Środkowy i Celebes Południowo-Wschodni w Indonezji. Według danych z 2000 roku posługuje się nim 27 tys. osób[1].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
27 tys. (2000) | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | bkz | ||
| IETF | bkz | ||
| Glottolog | bung1269 | ||
| Ethnologue | bkz | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Historycznie był to język królestwa Bungku, które podlegało Sułtanatowi Ternate[2]. Przed uzyskaniem niepodległości przez Indonezję bungku służył jako środek kontaktów międzyetnicznych[1][3]. Pod koniec lat 80. XX w. wciąż był intensywnie używany i bywał przyswajany przez osoby z zewnątrz[2][4]. W roli lingua franca został w dużej mierze wyparty przez język indonezyjski[3].
Jest dość zróżnicowany wewnętrznie. Według jednej z propozycji dzieli się na sześć dialektów: bungku właściwy, routa, tulambatu, torete (to rete), landawe, waia[1][5][6]. Pierwszy z nich to dialekt o charakterze prestiżowym; torete to natomiast odmiana najbardziej rozprzestrzeniona geograficznie. Odnotowano także dialekt epe, który całkowicie wyszedł z użycia[7]. Odmiana niewielkiej wsi Routa jest potencjalnie zagrożona wymarciem; z doniesień wynika, że zaczęła być wypierana przez inne języki (tolaki, bugijski, toradża)[2][8].
Nie wykształcił piśmiennictwa[1]. Pierwsze szczegółowe informacje nt. języków bungku-tolaki zebrali N. Adriani i Alb. C. Kruyt[9]. W artykule z 1900 r. omówiono m.in. fonologię i morfologię języka bungku[10]. W latach 80. i 90. XX w. powstały prace opisujące aspekty jego gramatyki (w tym morfologię i składnię)[11][12]. W XXI w. opublikowano pewne materiały tekstowe (wraz z danymi leksykalnymi)[13] oraz słowniki poświęcone różnym dialektom (2010, 2014, 2018)[14][15][16].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Bungku, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2021-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ a b c David Mead: Bungku. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-06-03]. (ang.).
- ↑ a b Mead i Mead 1991 ↓, s. 129.
- ↑ Mead 1999 ↓, s. 51.
- ↑ Mead 1998 ↓, s. 14.
- ↑ Mead 1999 ↓, s. 48–49.
- ↑ Mead 1999 ↓, s. 49.
- ↑ Mead 1999 ↓, s. 52.
- ↑ Mead 1998 ↓, s. 25–26.
- ↑ N. Adriani. De talen der To Boengkoe en To Mori: Boengkoe’sch. „Mededeelingen vanwege het Nederlandsch Zendelinggenootschap”. 44, s. 252–284, 1900. (niderl.).
- ↑ Dahlan Kadjia i inni, Morfologi dan sintaksis bahasa Bungku, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1998, ISBN 979-459-838-0, OCLC 606264730 [dostęp 2022-12-22] (indonez.).
- ↑ Ahmad Saro i inni, Struktur bahasa Bungku: laporan penelitian, Palu: Pusat Penelitian dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1982, OCLC 19540935 (indonez.).
- ↑ T. David Andersen i inni, Bitara ntorete, kalimat bahasa Torete dengan kamus singkat Indonesia, Torete, Inggris, Kendari: Badan Pemberdayaan Masyarakat Sulawesi Tenggara (Sultra) / Summer Institute of Linguistics, 2004, OCLC 192174627 [dostęp 2022-12-22] (indonez.).
- ↑ T. David Andersen i inni, Kamus Torete – Indonesia – Inggris, Sulawesi Language Alliance, 2010 (Sulang Language Data and Working Papers: Lexicons and Dictionaries 1) [dostęp 2024-08-21] (indonez. • ang.).
- ↑ T. David Andersen, Abdul Wahab Rabbie, Djufri, A Brief Bungku English Indonesian Dictionary, Sulawesi Language Alliance, 2014 (Sulang Language Data and Working Papers: Lexicons and Dictionaries 3) [dostęp 2024-08-21] (ang. • indonez.).
- ↑ Asri i inni, Kamus Culambacu-Indonesia, Kendari: Kantor Bahasa Sulawesi Tenggara, 2018, ISBN 978-602-60556-8-2 [dostęp 2022-12-22] (indonez.).
Bibliografia
edytuj- David Mead, Melanie Mead: Survey of the Pamona dialects of Kecamatan Bungku Tengah. W: Timothy Friberg (red.): Workpapers in Indonesian Languages and Cultures. T. 11. Summer Institute of Linguistics, 1991, s. 121–142. [dostęp 2023-06-13]. (ang.).
- David E. Mead: Proto-Bungku-Tolaki: reconstruction of its phonology and aspects of its morphosyntax. Ann Arbor: UMI Dissertation Services, 1998. OCLC 222911641. [dostęp 2022-12-22]. (ang.).
- David E. Mead: The Bungku-Tolaki Languages of South-eastern Sulawesi, Indonesia. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 1999, seria: Pacific Linguistics D-91. DOI: 10.15144/PL-D91. ISBN 0-85883-473-1. OCLC 38816768. [dostęp 2023-06-02]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Daniel Clemente Laboreo: Bahasa Bungku. danielclemente.com, 2015-10-07. [dostęp 2024-08-21]. (indonez.).