Józef Trepto
Józef Trepto (ur. 17 marca 1894 w Kutnie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 podpułkownik dyplomowany kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 marca 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1918–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
2 Dywizja Kawalerii |
| Stanowiska |
szef sztabu DOK |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-czechosłowacka |
| Odznaczenia | |
     
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Antoniego i Heleny z Wierzbickich. Jego bratem był Wiktor Trepto, ps. „Elma”, żołnierz ZWZ-AK (zginął w 1941 w Warszawie). Był stryjem Jolanty Ajlikow-Czarneckiej (1929–2007). W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Służbę w Wojsku Polskim w 1918 po odzyskaniu niepodległości. W 1919 w stopniu podporucznika brał udział w wojnie polsko-czechosłowackiej, za co został odznaczony[1][2], a w 1920 w wojnie polsko-bolszewickiej na stanowisku dowódcy szwadronu[3].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 291. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – kawalerii), a jego oddziałem macierzystym był 1 pułk szwoleżerów[4]. W listopadzie 1924 roku został przydzielony z 1 pułku szwoleżerów do 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie na stanowisko II oficera sztabu[5][6]. Na przełomie maja i czerwca 1926 roku był dowódcą 2 szwadronu samochodów pancernych w Warszawie.
18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 32. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[7]. Pełnił służbę w dowództwie I Brygady Kawalerii w Warszawie[8]. Z dniem 2 listopada 1928 roku, po „złożeniu egzaminu wstępnego z dobrym postępem i odbyciu przepisanego stażu liniowego”, został przeniesiony służbowo do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu 1928–1930[9][10]. Z dniem 1 listopada 1930 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do dowództwa 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie na stanowisko szefa sztabu[11]. 23 marca 1932 roku został przeniesiony do 1 pułku szwoleżerów w Warszawie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[12][13]. Z tej jednostki na początku 1935 roku został przeniesiony na funkcję szefa sztabu w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I[14]. Od 30 marca 1938 roku do 4 października 1939 roku był dowódcą 2 pułku szwoleżerów[15].
Był działaczem obozu narodowego[16]. Został członkiem honorowym członkiem Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Starogardzie Gdańskim[17].
Po agresji III Rzeszy na Polskę nadal dowodził 2 pułkiem szwoleżerów[18], w tym podczas walk w rejonie Tczewa kierując oddziałami OW „Starogard”[19]. W kolejnych dniach wojny został dowódcą Warszawskiego pułku ułanów, improwizowanego oddziału kawalerii. Józef Trepto organizował oddział od 7 września 1939[20]. Po agresji ZSRR na Polskę został wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku[21]. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[22], gdzie od 17 czerwca 2000 roku mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[23]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 3322[22].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości (16 marca 1933)[24]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1932)[25][26]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)[27][28][29][30]
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1937)[31][32]
- Srebrny Krzyż Zasługi (7 grudnia 1927)[33][27][28]
- Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego II kl. (2 października 1919)[34]
- Medal Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego
Upamiętnienie
edytujSymboliczne groby Józefa Trepto znajdują się w Kutnie[35] i Starogardzie Gdańskim, gdzie stacjonował 2 pułk szwoleżerów[36].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień pułkownika[37][38][39]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[40][41][42].
W kwietniu 2010 w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, na placu Zespołu Placówek Oświatowych numer 1 we Włoszczowie został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Józefa Trepto[43].
Nazwisko Józefa Trepto znalazło się wśród zbiorowo upamiętnionych mieszkańców Krosna i okolic pomordowanych w ramach zbrodni katyńskiej, umieszczonych na tablicy pamiątkowej, odsłoniętej 17 września 2012 w bazylice kolegiackiej Świętej Trójcy w Krośnie[44][45].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Wykaz osób odznaczonych Krzyżem II. Klasy. ox.pl. [dostęp 2019-06-09].
- ↑ Odznaczeni za obronę Śląska Cieszyńskiego w 1919 roku. Muzeum Śląskie w Katowicach. [dostęp 2019-06-09].
- ↑ Karkoz 1926 ↓, s. 651.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 164.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21 listopada 1924 roku, s. 688.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 80, 537, 603.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 47.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 330, 343.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 366-367.
- ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 59, 74.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 286.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 236.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 144, 625.
- ↑ Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 5, s. 30, 21 marca 1935.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 128, 686.
- ↑ "Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939–1955". nsz.com.pl. [dostęp 2014-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 kwietnia 2014)].
- ↑ Historyczne porozumienie. kociewiak.pl, 13 maja 2012. [dostęp 2019-06-09].
- ↑ 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich. bohaterowie1939.pl. [dostęp 2014-04-09].
- ↑ Walka o tczewskie mosty – 1 września 1939 roku. konflikty.pl. [dostęp 2016-04-27].
- ↑ Andrzej Haratym: Dzieje Warszawskiego Pułku Ułanów. niedziela.pl. [dostęp 2014-04-09].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 354. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 565.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Nadanie Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 379, Nr 11 z 11 listopada 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 330.
- ↑ a b Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 59.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 128.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 144, tu podano, że był odznaczony czterokrotnie.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 2, Nr 1 z 19 marca 1937. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 283, poz. 778 „za zasługi około rozwoju sportu konnego w wojsku”.
- ↑ Franciszek Ksawery Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: P. Mitręga, 1934, s. 143. [dostęp 2020-05-07].
- ↑ śp. Józef Trepto. polski-cmentarz.com. [dostęp 2014-04-09].
- ↑ Piotr Szubarczyk: Kłamstwa, które przeżyły wojnę. radiomaryja.pl, 17 września 2009. [dostęp 2014-04-09].
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 8 [dostęp 2024-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Włoszczowskie szkoły w hołdzie ofiarom zbrodni katyńskiej i katastrofy pod Smoleńskiem. echodnia.eu, 2014-05-03. [dostęp 2016-07-21].
- ↑ Ofiary Katynia: lista nazwisk zabitych krośnian. krosno24.pl, 2012-09-20. [dostęp 2016-07-21].
- ↑ Piotr Dymiński: Przypomniano krośnieńskie ofiary sowieckiej zbrodni. krosnocity.pl, 2012-09-23. [dostęp 2016-07-21].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Przegląd Kawaleryjski, 1930.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Edward Karkoz, Sprawozdanie z działalności 2-go Szwadronu Samochodów Pancernych między 10–20 maja 1926 roku, 701/4/8 Sprawozdanie z działalności 2. Dywizji Kawalerii podczas przewrotu majowego, Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1926 [dostęp 2019-07-31].
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.