Wikipedia

Józef Saturn

polski partyzant (AL), major

Józef Włoch-Saturn, właśc. Józef Saturn, ps. „Bartek”, „Włoch”[1] (ur. 18 września 1899 w Wojsławicach[2], zm. 5 grudnia 1971[3]) – uczestnik kampanii wrześniowej, członek Związku Walki Zbrojnej i Polskiej Partii Robotniczej, organizator batalionu Gwardii Ludowej im. „Webera”, dowódca brygady Armii Ludowej, major rezerwy Wojska Polskiego, współorganizator Milicji Obywatelskiej na Rzeszowszczyźnie[4].

Józef Włoch-Saturn
Józef Saturn
Bartek, Włoch
major rezerwy WP major rezerwy WP
Data i miejsce urodzenia

18 września 1899
Wojsławice

Data śmierci

5 grudnia 1971

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Związek Walki Zbrojnej
Gwardia Ludowa
Armia Ludowa

Jednostki

Batalion GL im. „Webera”,
1 Brygada AL Ziemi Krakowskiej

Stanowiska

dowódca batalionu partyzanckiego,
dowódca brygady partyzanckiej

Główne wojny i bitwy

II powstanie śląskie;
II wojna światowa

Późniejsza praca

Milicja Obywatelska

Odznaczenia
Order Krzyża Grunwaldu III klasy Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Partyzancki Śląski Krzyż Powstańczy Srebrny Krzyż Zasługi Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

Życiorys

edytuj

Syn Michała, jako kilkunastoletni chłopiec opuścił wieś i w poszukiwaniu pracy udał się na Śląsk. Tam w 1920 wziął udział w II powstaniu śląskim. Po powstaniu pracował w Łodzi[5].

W 1939 jako podoficer walczył w czasie kampanii wrześniowej[6]. W 1940 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, następnie do Polskiej Partii Robotniczej i do Gwardii Ludowej. W 1943 zorganizował batalion GL im. „Webera” z oddziałów partyzanckich działających na terenie Ponidzia[7]. Po utworzeniu 1. Brygady AL Ziemi Krakowskiej w stopniu kapitana został dowódcą brygady[8], biorąc udział w walkach z Niemcami na terenie tzw. Republiki Pińczowskiej[9]. W czasie bitwy pod Młodzawami, toczonej w ostatnich dniach lipca 1944 przez oddziały Armii Ludowej i Armii Krajowej z Niemcami, dowodził oddziałem AL. Oddział niemiecki w sile około 240 ludzi przybył w rejon Młodzaw w celu pacyfikacji wsi Młodzawy Duże i Młodzawy Małe[10]. Po zakończeniu wojny partyzantom biorącym udział w bitwie, dzięki którym ocaleli mieszkańcy pacyfikowanych wsi, zbudowano pomnik w Młodzawach usytuowany przy skrzyżowaniu dróg do Chrobrza i Kozubowa[11]. Po bitwie pod Baranowem Józef Saturn, dowodząc brygadą, przebił się przez linię frontu w okolicach wsi Kików i Szklanów i razem z oddziałem przeszedł na przyczółek baranowsko-sandomierski.

Osobny artykuł: Potyczka pod Baranowem.

Po zakończeniu działań wojennych został komendantem Milicji Obywatelskiej, początkowo w Rzeszowskiem, a później w Krakowskiem[12].

Wspomnienia Józefa Saturna dotyczące okresu II wojny światowej zostały zamieszczone w książce Wspomnienia żołnierzy GL i AL[13].

Pochowany w alei zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie (kwatera LXVII-zach. 1-6)[14].

Ordery i odznaczenia

edytuj
 
Grób Józefa Saturna na cmentarzu Rakowickim

Upamiętnienie

edytuj

Na pomniku w Młodzawach umieszczono napis poświęcony Józefowi Saturnowi:

Majorowi Józefowi Saturnowi 1899–1971 uczestnikowi kampanii wrześniowej 1939, w okresie okupacji w Służbie Zwycięstwu Polski, w Związku Walki Zbrojnej, Gwardii i Armii Ludowej, dowódcy 1 Brygady AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Sokołowski 1994 ↓, s. 56, 57.
  2. ↑ Garas 1962 ↓, s. 440.
  3. ↑ a b Wojskowy Przegląd Historyczny nr 1 1972 ↓, s. 433.
  4. ↑ Mała encyklopedia 1971 ↓, s. 125.
  5. ↑ Ważniewski 1980 ↓, s. 97.
  6. ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny nr 4 1978 ↓, s. 170.
  7. ↑ Garas 1963 ↓, s. 316, 317.
  8. ↑ Piętka 2020 ↓, s. 149.
  9. ↑ Ważniewski 1975 ↓, s. 234, 235.
  10. ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 312.
  11. ↑ Praca zbiorowa 1988 ↓, s. 320.
  12. ↑ Sobczak 1975 ↓, s. 560.
  13. ↑ Ważniewski 1975 ↓, s. 243.
  14. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Józef Saturn. rakowice.eu. [dostęp 2018-08-22].
  15. ↑ M.P. z 1947 r. nr 1, poz. 1 „za zasługi położone przez powstańców śląskich, którzy jako uczestnicy walk z Niemcami na terenie całego Śląska przyczynili się w szczególnej mierze do przyłączenia ziem Śląskich do Polski”.
  16. ↑ M.P. z 1945 r. nr 44, poz. 109 „za działalność w konspiracji, udział w walkach partyzanckich i za zasługi w organizowaniu służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej”.

Bibliografia

edytuj
  • Józef Garas, Czesław Gołąbek, Bogdan Kobuszewski, Tadeusz Tarnogrodzki (opr.): Wspomnienia żołnierzy GL i AL. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny, 1962.
  • Józef Garas: Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945. Warszawa: MON, 1963.
  • Mała encyklopedia wojskowa. R-Ż. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
  • 5.12. zmarł w wieku 71 lat mjr rez. Józef Włoch-Saturn. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. R. 17, nr 1 (1972). ISSN 0043-7182. 
  • Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: MON, 1975.
  • Władysław Ważniewski: Walki partyzanckie nad Nidą 1939–1945. Warszawa: MON, 1975.
  • Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Warszawa: MON, 1977.
  • Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977.
  • „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4, 1978. ISSN 0043-7182. 
  • Władysław Ważniewski: Partyzanci spod znaku Bartosza. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980.
  • Stefan Sokołowski: Dzielnica „Nida”. Koszalin: Feniks, 1994.
  • Bohdan Piętka: Kłamstwa o historii. Warszawa: 2020. ISBN 978-83-64407-70-3.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Józef_Saturn&oldid=75319064”