Józef Orwid

Józef Orwid, właśc. Józef Kotschy (ur. 14 listopada 1891 w Besku, zm. 13 sierpnia 1944 w Warszawie) – polski aktor.

Józef Orwid

Józef Orwid (w zbroi) w scenie z filmu Piętro wyżej (1937)
Imię i nazwisko	Józef Kotschy
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1891 Besko
Data i miejsce śmierci	13 sierpnia 1944 Warszawa
Zawód	aktor
Lata aktywności	1909–1944

Życiorys

Urodził się jako syn pracownika kolei Władysława Kotschego i jego żony Magdaleny z d. Rydzewskiej. Po ukończeniu gimnazjum zadebiutował na scenie krakowskiego Teatru Nowego pod pseudonimem Orwid. Po raz pierwszy wystąpił w Teatrze Ludowym w Krakowie w 1909. W 1922 przyjechał do Warszawy. W latach 1913–1933 grał na wielu scenach, m.in. w warszawskich teatrach: Polskim, Małym i Komedia, krakowskim Teatrze im. Słowackiego i lwowskim Teatrze Nowym. Od 1934 występował niemal wyłącznie w zespole Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej, głównie w Teatrze Letnim. Jednocześnie bardzo często występował w teatrach rewiowych i kabaretowych, m.in.: Stańczyk, Qui Pro Quo, Cyrulik Warszawski i Wielka Rewia.

Występował głównie jako aktor charakterystyczny, a do jego najwybitniejszych ról należą: Bartłomiej w Judaszu z Kariothu, Osip w Rewizorze, Probierczyk w Jak wam się podoba, Żyd w Weselu, Menelaus w Pięknej Helenie.

Na ekranie zadebiutował w wieku 41 lat, w „10% dla mnie” (1933). Rola notariusza Alojzego ustaliła jego emploi. Grał postacie, będące tłem dla gwiazd tamtych lat. W latach 1933–1939 zagrał w sumie w kilkudziesięciu polskich filmach.

W Spisie abonentów warszawskiej sieci telefonów 1938/39 na str. 487 Zielonka tel. 44 – Orwid Józef, art. dram., willa „Danusia”, Mickiewicza.

Podczas II wojny światowej występował w warszawskich teatrach jawnych oraz w Teatrze Komedia. Zginął w Warszawie podczas powstania warszawskiego, w wyniku eksplozji niemieckiego czołgu pułapki na ulicy Kilińskiego.

Jego żona Waleria Kotschy-Orwid (1887-1958) była przez wiele lat suflerką i inspicjentką teatralną. Dzieci: córki Elżbieta Lucyna Kotschy-Orwid, Krystyna Bożena Kotschy-Orwid oraz Maria Kotschy-Orwid.

Filmografia

• Przez łzy do szczęścia (1939/1941)
• Ja tu rządzę (1939/1941)
• Złota Maska (1939/1940)
• Sportowiec mimo woli (1940)
• Zapomniana melodia (1938)
• Szczęśliwa trzynastka (1938)
• Serce matki (1938)
• Robert i Bertrand (1938)
• Paweł i Gaweł (1938)
• Królowa przedmieścia (1938)
• Gehenna (1938)
• Florian (1938)
• Dziewczyna szuka miłości (1938)
• Ułan księcia Józefa (1937)
• Trójka hultajska (1937)
• Piętro wyżej (1937)
• Parada Warszawy (1937)
• Pani minister tańczy (1937)
• Pan redaktor szaleje (1937)
• Niedorajda (1937)
• Książątko (1937)
• Wierna rzeka (1936)
• Straszny dwór (1936)
• Mały Marynarz (1936)
• Jadzia (1936)
• Fredek uszczęśliwia świat (1936)
• Dwa dni w raju (1936)
• Dodek na froncie (1936)
• 30 karatów szczęścia (1936)
• Wacuś (1935)
• Panienka z poste restante (1935)
• Manewry miłosne (1935)
• Antek policmajster (1935)
• ABC miłości (1935)
• Młody las (1934)
• Romeo i Julcia (1933)
• Każdemu wolno kochać (1933)
• 10% dla mnie (1933)

Bibliografia

• Słownik biograficzny teatru polskiego, PWN, Warszawa 1973

Linki zewnętrzne

• Józef Orwid w bazie filmpolski.pl
• Józef Orwid, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
• Józef Orwid w bazie Filmweb
• Józef Orwid na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”