Irena Lewandowska (tłumaczka)
Irena Lewandowska (ur. 11 lipca 1931 w Warszawie[1], zm. 5 grudnia 2018 tamże[2]) – polska tłumaczka literatury rosyjskojęzycznej.
| Data i miejsce urodzenia |
11 lipca 1931 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 grudnia 2018 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
tłumaczka |
| Alma Mater | |
| Rodzice |
Samuel Kletz, Julia Ita Mebel |
| Partner | |
| Dzieci |
Justyna Dąbrowska |
| Odznaczenia | |
  
| |
_gr%C3%B3b_01.jpg)
Życiorys
edytujUrodziła się 11 lipca 1931 jako córka dziennikarza Samuela Kletza i pielęgniarki Julii Ity Mebel. Od czasu okupacji używała nazwiska Lewandowska[3]. Po wojnie mieszkała w Łodzi, gdzie ukończyła liceum ogólnokształcące[4].
W latach 1950–1955 studiowała ekonomię w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. uzyskując tytuł magistra. Należała wówczas do Związku Młodzieży Polskiej[4].
Przełożyła kilkadziesiąt książek z języka rosyjskiego autorstwa m.in. Michaiła Bułhakowa, Arkadija i Borysa Strugackich, Wieniedikta Jerofiejewa, Bułata Okudżawy, Aleksandra Sołżenicyna, Kira Bułyczowa oraz Anny Politkowskiej. Tłumaczyła liczne opowiadania fantastyczne publikowane w miesięczniku Fantastyka i takich antologiach jak Rakietowe szlaki, Kroki w nieznane czy Klasyka rosyjskiej SF.
Współpracowała przy tłumaczeniu z Witoldem Dąbrowskim, ich wspólne przekłady to m.in. Mistrz i Małgorzata (1969), Jeden dzień Iwana Denisowicza. Dąbrowski był także jej partnerem. Mieli córkę Justynę Dąbrowską (ur. 1960), psycholożkę[4].
W styczniu 1976 podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[5].
Od 1971 należała do Związku Literatów Polskich, a od 1989 do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz do Polskiego PEN Clubu (od 1991 członkini komisji rewizyjnej, w latach 1999–2011 członkini Zarządu)[4].
W latach 1995–2008 współpracowała z „Gazetą Wyborczą”[4].
Zmarła 5 grudnia 2018[3]. Została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera II B 28, rząd 11, grób 26)[6].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- 1976 – Srebrny Krzyż Zasługi
- 15 listopada 2007 – Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[7]
- 17 marca 2011 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla rozwoju niezależnego dziennikarstwa, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, wolności słowa i wolnych mediów”[8]
- Nagrodę Literacka ZAiKS-u za 1992
- Nagroda Związku Artystów i Kompozytorów Scenicznych za 1992
- Nagroda Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich za 1993
Przekłady
edytuj- Michaił Bułhakow – Psie serce
- Michaił Bułhakow – Mistrz i Małgorzata (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim)
- Michaił Bułhakow – Biała gwardia (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim)
- Michaił Bułhakow – Diaboliada (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim)
- Michaił Bułhakow – Fatalne jaja (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim)
- Michaił Bułhakow – Życie pana Moliera (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim)
- Arkadij i Boris Strugaccy – Piknik na skraju drogi
- Arkadij i Boris Strugaccy – Koniec akcji „Arka”
- Arkadij i Boris Strugaccy – Kulawy los
- Arkadij i Boris Strugaccy – Pora deszczów
- Arkadij i Boris Strugaccy – Żuk w mrowisku
- Arkadij i Boris Strugaccy – Fale tłumią wiatr
- Arkadij i Boris Strugaccy – Ślimak na zboczu
- Arkadij i Boris Strugaccy – Przyjaciel z piekła
- Arkadij i Boris Strugaccy – Sprawa zabójstwa
- Arkadij i Boris Strugaccy – Miliard lat przed końcem świata
- Arkadij i Boris Strugaccy – Hotel Pod Poległym Alpinistą
- Aleksandr Sołżenicyn – Jeden dzień Iwana Denisowicza (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim)
- Anna Politkowska – Druga wojna czeczeńska
- Kir Bułyczow – Podróże Alicji
- Aleksandr Abramow i Siergiej Abramow – Jeźdźcy znikąd
- Władimir Sorokin – Kolejka
- Olga Czajkowska – Powróć do nas, sowo...
- Ahto Levi – Notatnik Szarego WIlka (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim)
- Wieniedikt Jerofiejew – Zapiski psychopaty
- Borys Możajew – Żywy
Przypisy
edytuj- ↑ Irena Lewandowska nie żyje. Tłumaczka m.in. "Mistrza i Małgorzaty", dziennikarka "Wyborczej", miała 87 lat [online], wyborcza.pl, 7 grudnia 2018 [dostęp 2024-06-01].
- ↑ Rejestr Spadkowy PL: wyszukiwanie wpisu [online], rejestry-notarialne.pl [dostęp 2024-06-01].
- ↑ a b Nie żyje tłumaczka Irena Lewandowska. dzieje.pl. [dostęp 2018-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-07)].
- ↑ a b c d e Ewa Głębicka, Irena LEWANDOWSKA – Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku [online], www.ppibl.ibl.waw.pl [dostęp 2024-06-01].
- ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
- ↑ Miejsce pochówku. [dostęp 2018-12-21].
- ↑ Warszawa. Medale Gloria Artis dla członków TKT. e-teatr.pl, 15 listopada 2007. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 2011 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2011 r. nr 64, poz. 624).