Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego

Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego
	Uniwersytet Wrocławski
	; Siedziba Instytutu Archeologii UWr i dziekanatu WNHiP UWr w byłym pałacu Hornesów
Państwo	Polska
Adres	Szewska 48
Dyrektor	prof. dr hab. Mirosław Masojć
	Położenie na mapie Wrocławia Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego
	Położenie na mapie Polski Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego
	51,112975°N 17,035793°E/51,112975 17,035793
	Strona internetowa

Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego – jednostka dydaktyczno-naukowa należąca do struktur Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego^[1]. Dzieli się na 5 zakładów^[2] i 1 pracownię naukową^[3]. Ma uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego oraz wnioskowania o nadanie tytułu naukowego profesora. Prowadzi działalność dydaktyczną i badawczą związaną ze społecznościami ludzkimi i ich przeobrażeniami kulturowymi w epoce kamienia, w starożytności i w średniowieczu na terenie Europy^[4]. Instytut oferuje studia na kierunku archeologia^[5].

W roku 2011 w instytucie kształciło się ponad 200 studentów w trybie dziennym i zaocznym^[6]. Instytut wydaje 2 czasopisma i 2 serie wydawnicze^[7]. Dysponuje też samodzielną biblioteką instytutową z ok. 13 tys. książek i 6 tys. czasopism^[8]. Siedzibą instytutu jest Pałac Hornesów we Wrocławiu, mieszczący się przy ul. Szewskiej 48^[9].

Instytut powstał jako jedna z ostatnich jednostek Uniwersytetu Wrocławskiego w 2000 roku poprzez przekształcenie dotychczasowej Katedry Archeologii i podniesienie jej do rangi instytutu w ramach Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych UWr. Warto jednak zauważyć, że początki wrocławskiej (polskiej) archeologii sięgają znacznie dalej, czyli początków polskiego Uniwersytetu Wrocławskiego^[10]. Pracownicy naukowi instytutu zajmowali też często najważniejsze stanowiska w hierarchii uniwersyteckiej – prorektora: Jan Burdukiewicz (2016–2020), dziekanów na swoich wydziałach: Włodzimierz Wojciechowski (1988–1990), Krzysztof Wachowski (1996–2002) i Artur Błażejewski (od 2020).

Dzieje instytutu

Początki archeologii na Uniwersytecie Wrocławskim związane są z działalnością na początku XIX wieku prof. Johannesa Gustava Gottlieba Büschinga, który przybył do Wrocławia w 1810 roku. Sklasyfikował on i uporządkował znajdujące się w mieście zbiory archeologiczne dając początek założonemu w 1818 roku Muzeum Archeologicznemu mieszczącemu się w zabudowaniach dawnego klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna na Wyspie Piasek. Poza wykładaniem pradziejów na uczelni założył pierwsze stowarzyszenie miłośników przeszłości Śląska - Der Verein für Schlesische Geschichte, Kunst und Altertümer. W 2 połowie XIX wieku nastąpiło znaczące powiększenie kolekcji archeologicznej muzeum, a latach 80. tego stulecia nastąpił podział archeologii klasycznej i prehistorycznej na dwa odrębne seminaria. W okresie dwudzistolecia międzywojenngo za sprawą prof. Hansa Segera doszło do powołania na Uniwersytecie Wrocławskim osobnego Instytutu Pre- i Protohistorii. W 1932 roku za sprawą prof. Martina Jahna cała wrocławska archeologia zorganizowano w trzy Instytuty: Archeologiczny (Archäologisches Institut), Archeologii Chrześcijańskiej (Institut für Christliche Archäologie) oraz Pre i Protohistorii (Institut für Ur- und Frühgeschichte) przeniosły się do nowej siedziby zajmowanej wcześniej przez Akademię Sztuki i Rzemiosła Artystycznego przy placu Cesarzowej Augusty (obecnie plac Polski)^[11].

Po zakończeniu II wojny światowej i przyłączeniu Śląska do Polski odtworzeniem archeologii we Wrocławiu zajął się krakowski archeolog Rudolf Jamka, który w maju 1945 r. przybył do Wrocławia i zajął się ratowaniem zbiorów archeologicznych po zniszczeniach wojennych. Powołał on na Uniwersytecie Wrocławskim Zakład Archeologii, przekształcony w 1947 roku w katedrę. Początkowo siedzibą katedry był budynek należący do książąt piastowskich we Wrocławiu, mieszczący się przy ul. Szewskiej 36. W 1947 roku przeniosła się ona do dawnego pałacu Hornesów przy ul. Szewskiej 48. W 1950 roku prof. Jamka przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, a jego dzieło kontynuowali profesorowie: Edmund Mulanda i Kazimierz Majewski. W latach 50. XX wieku nastąpiła stabilizacja i dalsza rozbudowa wrocławskiej archeologii za sprawą działalności naukowo-dydaktycznej małżeństwa Hołubowiczów, której ukoronowaniem było przekształcenie blisko 50 lat później w 2000 roku katedry w Instytut Archeologii^[11].

Władze Instytutu (od 2024)

Dyrektor: prof. dr hab. Mirosław Masojć^[12]
Zastępca Dyrektora ds. dydaktyki: dr Marcin Bohr^[12]
Zastępca Dyrektora ds. badań naukowych: dr Mirosław Furmanek^[12]

Poczet dyrektorów

Kierownik Zakładu Archeologii

1945–1947: dr hab. Rudolf Jamka

Kierownicy Katedry Prehistorii

1947–1950: dr hab. Rudolf Jamka
1950–1964: prof. dr hab. Włodzimierz Hołubowicz
1964–1972: prof. dr hab. Helena Cehak-Hołubowiczowa

Kierownicy Katedry Archeologii

1972–1986: prof. dr hab. Józef Kaźmierczyk
1986–1988: prof. dr hab. Stanisław Pazda
1988–2000: prof. dr hab. Zbigniew Bagniewski

Dyrektorzy Instytutu Archeologii

2000–2002: prof. dr hab. Zbigniew Bagniewski
2002–2012: prof. dr hab. Jerzy Piekalski
2012–2016: dr hab. Artur Błażejewski
2016–2024: prof. dr hab. Jerzy Piekalski
od 2024: prof. dr hab. Mirosław Masojć

Kierunki kształcenia

Na stronie internetowej Instytutu są informacje dla kandydatów na studia i studentów o programie studiów, kadrze, programach badawczych oraz bieżące dotyczące dydaktyki. Instytut kształci studentów na kierunku archeologia na studiach licencjackich (pierwszego stopnia) i magisterskich uzupełniających (drugiego stopnia), podczas których można wybrać następujące specjalizacje^[5]:

archeologia epoki kamienia
archeologia nowego świata
archeologia epoki brązu
archeologia barbaricum
archeologia prowincji rzymskich
archeologia średniowiecza
archeologia czasów nowożytnych i czasów najnowszych
archeologia sądowa