Inspektorat Graniczny nr 9
Inspektorat Graniczny nr 9 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Inspektorat Graniczny we Wronkach obejmował południową część powiatu chodzieskiego od Noteci, powiat czarnkowski, północną część powiatu międzychodzkiego od Warty, północną część powiatu szamotulskiego z Wronkami od Warty, powiat obornicki, Wągrowiec, Żnin, Szubin i południową część powiatu bydgoskiego do Noteci[1].
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujRozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[2]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 9 „Wronki”[3]. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał dyslokację (do m. Kruszewo) i organizację komisariatu „Jabłonowo”[4]. Tym samym rozkazem zmieniał dyslokację, organizację komisariatu „Potrzebowice”. Na jego bazie powstał komisariat „Wieleń”[4]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku o reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił nową dyslokację (Ujście) numer i organizację komisariatu „Kruszewo”[5][6]. Tym samym rozkazem komisariat „Lubasz” przeformowany został na komisariat Straży Granicznej „Czarnków[6][5].
Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł placówki II linii „Wieleń”, „Ujście” i posterunek SG „Szamotuły”[7]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Wronki” na Obwód Straży Granicznej „Wronki”[8]. Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Oborniki”[9].
Służba graniczna
edytujDowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od północy: placówka Straży Granicznej „Kalinka Blok 48” wyłącznie (placówka Ujście włącznie), od południa: rzeka Warta, placówka Straży Granicznej „Mierzyn” włącznie[3]. Rozkaz dowódcy Straży Granicznej nr 7 z 15 września 1928 podpisany przez mjr. Wacława Spilczyńskiego zmienił granicę inspektoratu: od północy bez zmian, od południa − placówka Straży Granicznej „Sowia Góra” włącznie[4]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski] zatwierdził granice inspektoratu granicznego: od północy: północna granica Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego, od południa: placówka Radusz włącznie[10]. Biura inspektoratu mieściły się przy ulicy Poznańskiej 32[11][a].
- Sąsiednie inspektoraty
Kierownicy/komendanci inspektoratu
edytuj| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| starszy komisarz | Józef Kowalski | V 1928[13] - | |
| komisarz | Kazimierz Korski | był w V 1929[11] – 1932 | |
| nadkomisarz | Marian Staniszewski | 1932[14] – był IV 1933[15] – | |
| nadkomisarz | Świderski[16] | był VI 1935 – |
Struktura organizacyjna
edytujOrganizacja inspektoratu w 1928[17]:
- komenda − Wronki
- komisariat Straży Granicznej „Jabłonowo”
- komisariat Straży Granicznej „Lubasz”
- komisariat Straży Granicznej „Potrzebowice”
- komisariat Straży Granicznej „Piłka”
Organizacja inspektoratu w styczniu 1930[5]:
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kaśkosz 2015 ↓, s. 11.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 21.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.
- ↑ a b Kozicka 2011 ↓, wstęp.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 118.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 124-128.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 181.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 69.
- ↑ a b Kaśkosz 2015 ↓, s. 18.
- ↑ Kaśkosz 2015 ↓, s. 69.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1928/54.
- ↑ Kaśkosz 2015 ↓, s. 68.
- ↑ Ewidencja oficerów i szeregowych IG „Wronki” ↓, s. 3.
- ↑ Ewidencja oficerów i szeregowych IG „Wronki” ↓, s. 7.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 26.
Bibliografia
edytuj- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Mariusz Kaśkosz: Straż Graniczna Inspektoratu Granicznego Wronki w latach 1928-1937: ze wspomnień strażnika Jana Nocunia. Czarnków: Wydawnictwo Nadnoteckie Echa, 2015. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Iwona Kozicka, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Ewidencja oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Wronki” 1933–1937 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.190/93.)
- Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.