Immeuble Clarté
Immeuble Clarté, nazywany „Szklanym Domem”[1] – modernistyczny budynek mieszkalny w Genewie, zbudowany w latach 1931–1932 według projektu Le Corbusiera i Pierre’a Jeannereta.
 Immeuble Clarté | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rue Saint-Laurent 2–4 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1931 |
| Ukończenie budowy |
1932 |
Położenie na mapie Genewy  | |
Położenie na mapie Szwajcarii  | |
 46°12′00″N 6°09′24″E/46,200000 6,156667
| |
| Strona internetowa | |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
.JPG) Immeuble Clarté | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, II, VI |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2016 |
Jeden z 17 budynków Le Corbusiera wpisanych w 2016 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako część obiektu: Dzieła architektury Le Corbusiera jako wybitny wkład do modernizmu[2].
Lokalizacja
edytujBudynek leży przy Rue Saint-Laurent 2–4 w Genewie, w jej południowo-wschodniej części, niedaleko Muzeum Historii Naturalnej[3].
Historia
edytujImmeuble Clarté został zaprojektowany przez Le Corbusiera (1887–1965) i jego kuzyna Pierre’a Jeannereta (1896–1967); projekt realizowali Boris Nazarieff, Francis Quétant i John Torcapel, a inżynierem projektu był Robert Maillart (1872–1940)[4].
Na początku lat 30. XX w. Le Corbusier przedstawił kilka projektów architektonicznych dla Genewy[4]. Od 1928 roku genewski przemysłowiec Edmond Wanner pracował z Le Corbusierem i Pierre’em Jeanneretem nad projektami dzielnicy o nazwie „Athénée”, które zostały zmodyfikowane i zredukowane do realizacji budynku mieszkalnego Immeuble Clarté[4]. Budowa domu ruszyła w 1931 roku i została ukończona w 1932 roku[5].
Gmach, z nielicznymi wyjątkami, zachował się w pierwotnym stanie[5]. Pierwszej renowacji dokonano w latach 50. XX w. pod kierownictwem Marca-Josepha Saugeya (1908–1971)[5]. Budynek podupadł i w latach 70. groziło mu porzucenie, lecz w 1975 roku obiekt zakupiła grupa architektów i przeprowadziła jego gruntowny remont[5]. Kolejne prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 2004–2010 pod kierownictwem Jeana-Louisa de Chambriera[5].
W 2016 roku Immeuble Clarté został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako jeden z 17 budynków Le Corbusiera[6]. Budynek znajduje się również w szwajcarskim rejestrze dóbr kultury o znaczeniu krajowym i regionalnym (fr. Inventaire suisse des biens culturels d’importance nationale et régionale)[7] – został sklasyfikowany jako zabytek w 1986 roku[8].
Architektura
edytujImmeuble Clarté było pierwszym projektem budynku wielorodzinnego autorstwa Le Corbusiera[3]. Jest to 9-kondygnacyjny budynek z 50 mieszkaniami zgrupowanymi wokół dwóch klatek schodowych[9]. Gmach osadzony jest na filarach i lekkiej konstrukcji metalowej, która nie wymagała ścian nośnych, co zapewniło swobodę w aranżacji wnętrz[9]. Dzięki wykorzystaniu do budowy nowatorskiej, stalowej konstrukcji szkieletowej budynek wyróżniający się szklaną ścianą kurtynową nazwano „suchym domem”[10].
Ma dwie całkowicie przeszklone fasady złożone z przesuwnych okien tarasowych, przeszklonych drzwi i elementów ze szkła zbrojonego[9]. Przeszklone sekcje są oddzielone trzema zewnętrznymi galeriami umieszczonymi od strony południowej na 1., 3. i 5. piętrze, a od strony północnej na 2., 4. i 6. piętrze[9]. Galerie, wyposażone w żelazną stolarkę okienną bez szprosów z drewnianymi roletami oraz brezentowe rolety tworzą ekrany przeciwsłoneczne i chronią elewacje[9][11].
Parter cofnięty jest w stosunku do elewacji o 6 m po stronie północnej i o 3 m po stronie południowej, co pozwoliło na wyposażenie dolnych mieszkań w tarasy[9]. Kolejne tarasy znajdują się po obu stronach budynku na piętrze 7[9]. Piętro 8. zajmują dwie przeszklone pracownie i duży taras[9].
Do budynku prowadzą dwa przeszklone luksferami wejścia na parterze, prowadzące do przestronnych holów[9][10]. Na parterze po stronie południowej zlokalizowane są także garaże[9]; w latach 1975–1977 dwa z nich przerobiono na restaurację[9]. Budynek ma również liczne piwnice i dwie kotłownie[9]. Obydwie klatki schodowe wyposażone są w windy[9].
W apartamentowcu są różnorodne mieszkania w tym także dwustronne i dwupoziomowe (256 m²). Każde mieszkanie ma salon mierzący 35 m² i o szerokości 5 m[12]. Mieszkania mają wysokość 3 m na pierwszym i ostatnim piętrze, reszta ma wysokość 2,6 m, parter ma wysokość 3 m. Strop ma grubość 21 cm[13].
Budynek jest wyposażony w taras rekreacyjny na dachu płaskim, schody i półpiętra są wykonane ze szkła, a każde mieszkanie ma bezpośredni dostęp do tarasu na całej swojej szerokości, co wyróżnia budynek z ówczesnej architektury mieszkaniowej[12]. Klatki schodowe mają oświetlenie zenitalne, dzięki przeszklonej płaszczyźnie dachu[10].
Znaczenie
edytujImmeuble Clarté, praktyczna realizacja koncepcji bloku mieszkalnego Immeubles-Villas (Apartamenty własnościowe) z 1922, była pionierskim projektem wykorzystującym prefabrykaty, standaryzację i przemysłowo produkowane elementy dla potrzeb luksusowego budynku mieszkalnego. Utorowało to drogę dla masowego budownictwa mieszkaniowego po II wojnie światowej[14][15].
Przypisy
edytuj- ↑ Office du patrimoine et des sites 2016 ↓, s. 17.
- ↑ Polski Komitet ds. UNESCO, Japonia (pol.), dostęp 18.01.2021
- ↑ a b Gans 2014 ↓, s. 118.
- ↑ a b c UNESCO 2016 ↓, s. 138.
- ↑ a b c d e UNESCO 2016 ↓, s. 139.
- ↑ UNESCO 2016 ↓.
- ↑ Inventaire suisse des biens culturels d’importance nationale: Ge. 2009, s. 179. [dostęp 2020-12-31]. (fr.).
- ↑ Gilles Ragot: Immeuble Clarté. [w:] Association des sites Le Corbusier [on-line]. [dostęp 2021-01-01]. (fr.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m UNESCO 2016 ↓, s. 137.
- ↑ a b c Immeuble Clarté Genève, Suisse, 1930-1932 [online], fondationlecorbusier.fr [dostęp 2024-09-29] (fr.).
- ↑ Le Corbusier’s Immeuble Clarté https://architectnews.tumblr.com/post/148530916109/le-corbusiers-immeuble-clart%C3%A9-housing-informed
- ↑ a b Immeuble Clarté - Le Corbusier - World Heritage [online], lecorbusier-worldheritage.org [dostęp 2021-01-25] (fr.).
- ↑ De Chambrier & Liechti architectes 2010 https://www.gvarchi.ch/fr/home/site/stamp/C3o08cRWG80gbfWV
- ↑ UNESCO 2016 ↓, s. 225.
- ↑ Genève, rue Saint-Laurent: Le Corbusier dans un appartement duplex de l'immeuble Clarté 1933 https://notrehistoire.ch/entries/bajW4lgqWoV
Bibliografia
edytuj- Deborah Gans: The Le Corbusier Guide. Elsevier, 2014. ISBN 978-1-4831-3577-9. [dostęp 2020-12-31]. (ang.).
- UNESCO: L’Œuvre architecturalede Le Corbusier. [dostęp 2020-12-29]. (fr.).
- Office du patrimoine et des sites: Le Corbusier & Pierre Jeanneret – Restoration of the Clarté Building, Geneva. Birkhäuser, 2016. ISBN 978-3-0356-0759-8. [dostęp 2021-01-01]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Clarté Residential Building. [w:] structurae.net [on-line]. [dostęp 2021-01-01]. (ang.).