Iluzja euro

Iluzja euro − zjawisko obserwowane w krajach strefy euro polegające na odchyleniu postrzeganej inflacji od wskaźnika podawanego przez urzędy statystyczne. Zdaniem autorów tego określenia, zjawisko iluzji pieniądza nie jest nowe, jednak w przypadku euro przybrało wyjątkową skalę i rozpoczęło się już w styczniu 2002, czyli w momencie wprowadzenia nowej waluty do obiegu^[1].

Przyczyny

Na podstawie przeprowadzonych badań główne przyczyny iluzji euro podzielono na dwie grupy^[1]:

przyczyny psychologiczno-socjologiczne
- trudności z przywyknięciem do nowego nominalnego poziomu cen
- teoria perspektywy – wzrost cen jest postrzegany jako większy niż ich spadek o takiej samej wartości bezwzględnej (częstsze niż zwykle dostosowania cenowe po wprowadzeniu euro, o ile są symetryczne, nie wpływają na wskaźnik inflacji, ale na percepcję inflacji)
- wpływ wydźwięku medialnego
- stosowanie przybliżonego kursu konwersji w zastępstwie kursu oficjalnego
- stosowanie cen sprzed wielu lat jako punktu odniesienia
przyczyny ekonomiczne
- wzrost cen towarów i usług najczęściej kupowanych – charakterystyczna rola częstości dokonywania zakupów oraz posługiwania się gotówką
- częstsze niż zwykle dostosowania cenowe, na przykład zaokrąglanie do cen atrakcyjnych^[2].

Czynniki społeczne wpływające na iluzję euro^[3]:

wiek
wykształcenie
społeczna akceptacja nowej waluty
wiedza ekonomiczna
stosunek do euro przed jego wprowadzeniem.

Faktyczny wpływ euro na wzrost cen

Według Eurostatu inflacja (HICP) w strefie euro w 2002 wyniosła 2,3%^[a], z czego wpływ euro szacuje się na 0,12–0,29%. Szczególnie zauważalny wzrost cen nastąpił w sektorze usług^[1] – głównie w gastronomii, kinach, usługach fryzjerskich, naprawach i usługach telekomunikacyjnych. Do państw, w których wzrost był najbardziej zauważalny, zaliczono Niemcy, Francję i Włochy, zaś państwem, w którym euro miało na ceny wpływ najmniejszy, była Irlandia^[1].

Tym niemniej, niektóre źródła, pośrednio lub wprost, podważają wiarygodność danych statystycznych o inflacji z lat bezpośrednio po wprowadzeniu waluty euro^[4]^[5].

Konsekwencje iluzji euro

Najważniejszą konsekwencją iluzji euro jest spadek postrzeganej płacy realnej^[1]. Rodzi to dwa zasadnicze skutki:

wzrost żądań płacowych – co w konsekwencji prowadzi do rzeczywistego, ewentualnie do kolejnego wzrostu cen
spadek popytu konsumpcyjnego – co przyczynia się do spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego.

Pozostałymi konsekwencjami są^[1]:

obniżenie poziomu satysfakcji z własnej sytuacji materialnej
spadek poparcia dla idei integracji europejskiej.

Uwagi

↑ czyli mniej niż w roku 2001 w tych samych krajach

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Eryk Kazanowski: „ILUZJA EURO” – ZJAWISKO EUROPEJSKIE. nbpnews.pl, 2008-07-22. [dostęp 2009-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-11)].
↑ Łukasz Wilkowicz: Przeliczanie z podwyższaniem cen. rp.pl, 2009-10-06. [dostęp 2017-09-04].
↑ Czy wprowadzenie euro spowoduje wzrost cen, https://www.e-clo.gov.pl/, [dostęp: 18 stycznia 2020 r.]
↑ Raport Komisji Europejskiej, z dnia 8 stycznia 2010, zamieszczony na portalu greckiego odpowiednika GUS, język gr., rozdział 3 – Wątpliwości wyrażane przez Eurostat między 2005 a 2009 w sprawie jakości statystyk w Grecji – zgłoszenie prawdopodobnej niewiarygodności głównych danych dotyczących lat 2002-2003.
↑ Raport grupy badawczej Eurobank EFG, jednego z głównych greckich banków i jednego z czterech systemowych Odczucia dot. inflacji i wpływ waluty euro, treść pierwszej z tez-podtytułów: Greckie gospodarstwa domowe okazują szczególny (specjalny) pesymizm w sprawie przebiegu inflacji, głównie w okresie po wprowadzeniu euro, w postaci fizycznej – oryg. Τα ελληνικά νοικοκυριά εμφανίζονται ιδιαίτερα απαισιόδοξα για την πορεία του πληθωρισμού, κυρίως την περίοδο μετά την εισαγωγή του ευρώ σε φυσική μορφή το 2002.. Raport informuje dalej: W okresie poprzedzającym wprowadzenie euro, wahania odczuć społecznych, w odniesieniu do inflacji, pokrywały się z oficjalnymi danymi. Po wprowadzeniu waluty euro, korelacja pomiędzy odczuciem społecznym a danymi oficjalnymi, zostaje unicestwiona i oba te wskaźniki podążają niezależnymi wzajemnie kursami. Następnie, w ostatniej z tez wstępu, raport zauważa ogólniej: ...Porównanie wrażeń gospodarstw domowych, ze strefy Euro i z 15-stki spoza niej, prowadzi do wniosku o istnieniu istotnego związku między przyjęciem euro w fizycznej postaci a zwiększonym pesymizmem... – raport przedstawiono w roku 2007, czyli jeszcze w okresie emanującego z danych oficjalnych obrazu przyspieszonego wzrostu PKB i także indywidualnej konsumpcji. Adres akt raportu: Eurobank Research, Οι Αντιλήψεις για τον Πληθωρισμό και η Επίδραση του ΕυρώΤόμος ΙΙ, Τεύχος 5, 27 Ιουνίου 2007.

Bibliografia

MIT: Zastąpienie waluty narodowej przez euro spowoduje znaczny wzrost cen. mf.gov.pl. [dostęp 2010-05-04].
Jarosław Jakubik, Karolina Konopczak, Marek Rozkrut: Efekty zaokrągleń cen w Polsce po wprowadzeniu euro do obiegu gotówkowego. nbp.pl, 2008-07-09. [dostęp 2009-11-28].
Karolina Konopczak, Marek Rozkrut: Wpływ wprowadzenia wspólnej waluty do obiegu gotówkowego na zmiany w poziomie cen krajów strefy euro. nbp.pl. [dostęp 2009-11-29].

Linki zewnętrzne

Sławomir Lipiński: Seminarium BISE: Wprowadzanie euro a wzrost cen. Euro jest niewinne. nbpnews.pl, 2008-08-19. [dostęp 2009-11-29].
Karol Janowski: Pomiar inflacji w strefie euro: HICP – Zharmonizowany Wskaźnik Cen Konsumpcyjnych. UniaEuropejska.org, 2011-02-04. [dostęp 2011-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)].

[4] zyli mniej niż w roku 2001 w tych samych krajach

[Iluzja-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Eryk Kazanowski: „ILUZJA EURO” – ZJAWISKO EUROPEJSKIE. nbpnews.pl, 2008-07-22. [dostęp 2009-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-11)].

[2] Łukasz Wilkowicz: Przeliczanie z podwyższaniem cen. rp.pl, 2009-10-06. [dostęp 2017-09-04].

[3] Czy wprowadzenie euro spowoduje wzrost cen, https://www.e-clo.gov.pl/, [dostęp: 18 stycznia 2020 r.]

[5] Raport Komisji Europejskiej, z dnia 8 stycznia 2010, zamieszczony na portalu greckiego odpowiednika GUS, język gr., rozdział 3 – Wątpliwości wyrażane przez Eurostat między 2005 a 2009 w sprawie jakości statystyk w Grecji – zgłoszenie prawdopodobnej niewiarygodności głównych danych dotyczących lat 2002-2003.

[6] Raport grupy badawczej Eurobank EFG, jednego z głównych greckich banków i jednego z czterech systemowych Odczucia dot. inflacji i wpływ waluty euro, treść pierwszej z tez-podtytułów: Greckie gospodarstwa domowe okazują szczególny (specjalny) pesymizm w sprawie przebiegu inflacji, głównie w okresie po wprowadzeniu euro, w postaci fizycznej – oryg. Τα ελληνικά νοικοκυριά εμφανίζονται ιδιαίτερα απαισιόδοξα για την πορεία του πληθωρισμού, κυρίως την περίοδο μετά την εισαγωγή του ευρώ σε φυσική μορφή το 2002.. Raport informuje dalej: W okresie poprzedzającym wprowadzenie euro, wahania odczuć społecznych, w odniesieniu do inflacji, pokrywały się z oficjalnymi danymi. Po wprowadzeniu waluty euro, korelacja pomiędzy odczuciem społecznym a danymi oficjalnymi, zostaje unicestwiona i oba te wskaźniki podążają niezależnymi wzajemnie kursami. Następnie, w ostatniej z tez wstępu, raport zauważa ogólniej: ...Porównanie wrażeń gospodarstw domowych, ze strefy Euro i z 15-stki spoza niej, prowadzi do wniosku o istnieniu istotnego związku między przyjęciem euro w fizycznej postaci a zwiększonym pesymizmem... – raport przedstawiono w roku 2007, czyli jeszcze w okresie emanującego z danych oficjalnych obrazu przyspieszonego wzrostu PKB i także indywidualnej konsumpcji. Adres akt raportu: Eurobank Research, Οι Αντιλήψεις για τον Πληθωρισμό και η Επίδραση του ΕυρώΤόμος ΙΙ, Τεύχος 5, 27 Ιουνίου 2007.

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]